به صورت عموم مواد مخدر، از تریاک و هروئین گرفته تا همه ای گونه هایش و نیز تهدیدهای را که این پدیده در جامعه بشری خلق می کند، یکی از مولفه های مطالعات نوین امنیت ملی ست. از مدت ها بدین سو است که ماهیت تهدیدات ملی کشورها از گونه ای خارجی و فرامرزی بودن به گونه ای داخلی و فرومرزی بودن و نیز از نظامی و سخت افزاری بودن به نرم افزاری بودن تغییر می یابد. از این نظر دچار شدن شهروندان جامعه به دام اعتیاد خود تهدید جدی بر علیه امنیت ملی ست.

  به علت کنترل شدید که در کشورها صورت می گیرد، برای انتقال و فروش مواد مخدر گروه ها و شبکه های قاچاق جنایت کار شکل گرفته است که به صورت سازمان یافته دست به قاچاق و فروش آن می زنند. این شبکه ها به پیمانه ای قدرتمند گردیده است که در ذیل تهدیدهای منطقه ای و حتی جهانی مطالعه و تحلیل می گردند.

  افغانستان از یک سو به لحاظ زرع و کشت مواد مخدر جایگاه برجسته ای را در سطح جهان دارد و از سوی دیگر به لحاظ مصرف و معتاد شدن شهروندان و نیروی انسانی اش وضعیت نگران کننده ای دارد. علی رغم تلاش های که در طول ده سال و اندی که از سوی همکاران بین المللی و نیز نهادهای مرتبط در حکومت افغانستان صورت گرفت، کشت تریاک کاهش نیافت و گزارش ها حاکی از آن است که تازه افزایش هم یافته است. و در حال حاضر بیش از یک میلیون از جمعیت آن‏هم جمعیت جوان کشور پای شان در دام اعتیاد گرفتار است و بدون سرنوشت و آینده ای معلوم در سرک ها، زیر پل ها و اماکن کثیف و ناپاک نشسته و خوابیده اند. اگر گذر به زیر پل سوخته و وسط سرک سیلو در ساحات غرب کابل داشته باشیم خواهیم دید که جمعیت کثیری از معتادین شب و روز در آن جا خوابیده و از همه جا مطرود گشته اند.

 از این نظر همه ای چشم ها به حکومت و نهادهای مرتبط حکومتی دوخته شده است، که طرحی دراندازند و برنامه ای را روی دست گیرند، تا از دست این جوانان رو به هلاکت، گرفته شده و آنان مجددا به زندگی عادی و دامن جامعه و گرم خانواده ای شان برگردانده شوند. ولی در طول چند سالی که گذشت، شاهد چنین اقدام و برنامه ای جدی نبودیم و معتادین همچنان در دنیای رو به نابودی شان در نقاط مختلف شهر ماندند. حتی برخی شهروندان کشور اقدام به تداوی معتادین کردند که آنان هم بنا به گفته ای خود شان در این راستا از سوی حکومت و نهادهای بین المللی همکاری صورت نگرفت.

 ولی به تازگی تغییرات در سطح رهبری وزارت مبارزه با مواد مخدر صورت گرفته و آقای راشدی در این سمت گماشته شده است. به نظر می رسد که وی در نظر دارد تا گام های جدی را در این عرصه بردارد. وی روز سه شنبه با حضور در پل سوخته محل اقامت مشهور معتادین، اعلام کرد که مکان های مشخص را برای معتادین در نظر گرفته است و تصمیم دارد که در زمستان این سال، حتی یک نفر معتاد هم در بیرون و روی سرک ها باقی نمانند. پس به نظر می رسد که حکومت جدی ست و می خواهد از دستان معتادینِ در بدر و طرد شده از جامعه و خانواده بگیرد.

  این سیاست را باید به دیده ای قدر نگریست و تقدیر نمود. زیرا هرگامی که در این راستا برداشته شود، ارزشمند و ستودنی ست و به نظر نمی رسد که کسی در این عرصه یارای مخالفت را داشته باشد. زیرا همگی نظاره گرِ بد بختی صدها هزار شهروند جوان این کشور بوده و روند نابودی جمعیت را حس می کنند.

  اما سخنی را که باید در این جا طرح کرد تا شاید به حکومت و سیاست گذاران گوش زد گردد این خواهد بود که: اعتیاد و معتاد شدن نیروی انسانی معلول مواد مخدر است. پس برای مبارزه ای بنیادی و ریشه ای با این پدیده باید با علت مبارزه کرده و از نطفه خنثی کرد تا متولد نگردد.

 همان طور که پیش تر تذکر رفت، افغانستان در زرع و کشت تریاک جایگاه و منزلت بس بلندی دارد و متاسفانه روز به روز افزایش می یابد. از سوی دیگر، بنابر دلایل بی ثباتی و نا امنی و شاید فساد در نهادهای امنیتی، افغانستان به لانه و جولانگاه امن حلقه ها و شبکه های مافیایی قاچاق مواد مخدر تبدیل شده است و این وضعیت کشورهای همسایه و منطقه ایِ چون آسیای مرکزی و روسیه را نیز نگران کرده است.

 بنابر این نیاز برای تدوین یک برنامه ای جامع راهبردی جهت مبارزه با کشت و قاچاق مواد مخدر حس می گردد. گرچند در طول چند سالی که گذشت تلاش ها و مبارزات صورت گرفت، اما ظاهرا که نتیجه ای را در پی نداشت و برنامه ای کشت بدیل که از سوی حکومت شعار داده می شد هم ناکام می نماید. پس باید علل ناکامی سال های گذشته را به خوبی تحلیل و با توجه به آینده، برنامه ای جامع در این راستا تدوین و به صورت جدی تعقیب گردد.

  اگر در مبارزه با کشت و قاچاق بتوان موفقیت های را کسب کرد، آنگاه خود به خود می توان در عرصه ای مبارزه با اعتیاد و پیش گیری از گرفتار شدن جوانان در دام این بلای جانکاه هم، دستاورد کسب کرد. ولی اگر در عرصه ای مبارزه با کشت موفقیت حاصل نگردد و یا اصولا مورد بی توجهی قرار گیرد، آن گاه، مبارزه با اعتیاد و تلاش برای تداوی و درمان چند تن از معتادین به مثابه گذاشتن کلوخ به جای سنگ روی آب و رد شدن از آن خواهد بود.

  بهر صورت تلاش های تازه ی رهبری وزارت مبارزه با مواد مخدر و سایر نهادهای همکار و مرتبط مبنی بر جمع کردن معتادین و فراهم نمودن زمینه های درمان آنان، قابل ستایش و ارج گذاری ست، اما توصیه ای این قلم ناچیز این است که درکنار درمان معتادین موجود، تلاش ها و توجه اصلی را باید بر خود مواد مخدر متمرکز کرد. از این نظر، مبارزه با اعتیاد را از رهگذر مبارزه با مواد می توان دنبال کرد و یا مبارزه بامعلول از رهگذر مبارزه باعلت موثر خواهد بود.