افغانستان گام به گام به سمت سومین انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می گردد. قرار است به تاریخ شانزدهم حمل سال آینده، نامزدان این پست مهم سیاسی و مدیریتی، برنامه های شان را برای مردم مطرح نموده و شانس سیاسی خود را بیازمایند و نیز، شهروندان با حضور در پای صندوق های رای دهی و تمثیل ابتدایی ترین نوع مشارکت سیاسی زعیم سیاسی پنج سال آینده‏ی کشور شان را برگزینند.

با اینکه در ابتدا هیچ نامزدی به کمسیون مستقل انتخابات مراجعه نکرده و ثبت نام نکرد، اما در این روزهای پسینی و زمانِ که مدت زمان ثبت نام دارد به پایان می رسد، نامزدان نسبتا مطرح و تاثیرگذار، وارد میدان رقابت های انتخاباتی می گردند. نخستین بار آقای بسم الله شیر رهبر حزب وفاق ملی به انتظار رسانه ها و کارمندان کمسیون مستقل انتخابات پایان داده و ثبت نام کرد، گرچند وی از نامزدان و چهره های مطرح سیاسی محسوب نمی گردد. به تعقیب وی، داکتر عبدالله عبدالله رییس ائتلاف ملی و نامزد جریان اتحاد انتخاباتی با دوتن از معاونانش که شخصیت های مطرح و مهم سیاسی کشور به شمار می روند، ثبت نام نمود. پس از داکتر عبدالله، آقای عبدالرب رسول سیاف از عضویت مجلس استعفاء نموده و به گفته‏ی خودش به میدان رقابت های انتخاباتی در آمد. و کریم زنجی نیز از جمله کسانی است که خود را ثبت نام کرد. در همین حال آقایان اشرف غنی احمدزی، گل آقا شیرزوی و عبدالرحیم وردک از سمت های حکومتی شان استعفاء کرده اند و آقای قیوم کرزی برادر رییس جمهور کرزی، محمد حنیف اتمر و نیز زلمی رسول وزیر امور خارجه کنونی از جمله کسانی هستند که گفته می شود در دو روز فرصت باقی مانده از مهلت ثبت نام، خود شان را نامزد نموده و به صورت رسمی وارد کارزارهای انتخاباتی گردند.

بنابر این ، برخلاف دوره های گذشته که برخی افراد نسبتا کم پایه از نظر اجتماعی و ضعیف از نظر معادلات سیاسی در روند رقابت ها شرکت ورزیده بودند، این بارچهره های نسبتا مطرح، مهم و تاثیرگذار وارد بازی های انتخاباتی گردیده اند. تا بحال همه‏ی نامزدان به جزء دو سه مورد، از جمله نامزدان مطرح هستند که حمایت های سیاسی برخی جریان های سیاسی قدرتمند و با نفوذ را با خود به همراه دارند. پس از این رهگذر، این بار پیشبینی می گردد که بیشتر از هفت یا هشت نامزد برای احراز پست ریاست جمهوری نباشد و این چند نفر معدود، همگی از تریبون های سیاسی مختلف سخن گفته و از جریان های سیاسی نسبتا قدرتمند پشتیبانی می گردند.

 با این وصف، احتمال می رود بازار و میدان رقابت های سیاسی داغ و به شدت گرم باشد. در میدان انتخابات هر نامزد تلاش می نماید خود و تیم و نیز برنامه های خود را برتر و بهتر جلوه داده و دیگر نامزدان و برنامه های شان را به نقد بگیرند، تا از این رهگذر بتوانند رای و نظر مساعد شهروندان را به سمت خود جذب نموده و زمینه های پیروزی شان را هموار کنند. رقابت سیاسی سالم و مسالمت آمیز امری معمول و پسندیده‏ی است که در هر جامعه‏ی سیاسی دمکراتیک می توان یابید. این مفهوم سیاسی به جای خشونت سیاسی در روابط جریان ها و شبکه های قدرت‏طلب در یک جامعه‏ی سیاسی نشسته است. در جامعه‏ی غیر دمکراتیک حلقه های قدرت‏طلب، تلاش می نمایند از رهگذر نظامی گری، جنگ و اعمال خشونت سیاسی رقیب را شکست داده و خود، قدرت را کسب و یا حفظ نماید که درین صورت استراتژی حذف رقیب، دنبال می گردد. اما در جامعه‏ی دمکراتیک خشونت سیاسی جایش را به رقابت سیاسی می دهد و نیروها، حلقه ها و شبکه های قدرت‏طلب، جهت کسب و حفظ قدرت در برنامه‏ی رقابتی مسالمت آمیز البته با حفظ احترام به همدیگر، شرکت می ورزند.

افغانستان در این تازگی ها دارد ترک خشونت سیاسی و جایگزینی رقابت سیاسی را در زندگی سیاسی و روابط حلقه های قدرت‏طلب، تجربه می نماید. پس از سقوط گروه طالبان و ظهور نظام جدید سیاسی، زمینه های برگزاری انتخابات و رقابت های سیاسی فراهم گردید. تا بحال دو انتخابات ریاست جمهوری با چالش های متعدد و هزینه آور سپری و قرار است انتخابات سومی در سال آینده تجربه گردد.

در فضای قبل از سال 2001 نیروها و حلقه های سیاسی، قدرت را در در اختیار داشتن مناطق بیشتر و داشتن توان و زور نظامی دیده و از این عینک به سیاست و سیاست ورزی می نگریستند. اما پس از 2001 برای نخستین بار، جریان ها و نخبگان سیاسی خود و برنامه های خود را به جامعه عرضه نموده و برای مشخص شدن برنده و بازنده‏ی میدان رقابت های سیاسی به رای و نظر مردم گردن نهادند.

متاسفانه با اینکه جریان ها و نخبگان سیاسی به میدان انتخابات و رقابت های سیاسی این روند گام گذارده و در ظاهر به همدیگر و نظر ملت حرمت می نهند، اما چالش های جدی نیز در این عرصه به چشم می خورد. نکته‏ی که در جریان رقابت های سیاسی در همه‏ی مقاطع به ویژه در هنگامه‏ی انتخابات مهم می نماید، رعایت اخلاق سیاسی است. بایستی از جریان ها و نامزدان رقیب نقد کرد و تمامی بنیادهای برنامه های آنان را به پرسش گرفته و غیر مهم جلوه داد، اما این امر باید با در نظر داشت اخلاق سیاسی صورت گیرد. یکی از مولفه های بنیادین اخلاق سیاسی، حرمت نهادن به طرف سیاسی در صورت انتقاد است. انتقاد باید کرد اما نباید از انصاف چشم بست. آن موارد که قابل نقد است بایستی نقد و آن موارد که قابل تحسین و توصیف است بایستی تحسین گردد. و نیز نباید در جریان رقابت ها به رقیب سیاسی تهمت و افترای سیاسی زد. از این منظر، صداهای که گه گاهی شنیده شده و برخی حلقه های سیاسی رقیب را به تجزیه طلبی با اینکه می داند چنین بحث در میان نیست و نیز خیانت ملی متهم می نمایند، یا برخی حلقه های اپوزیسیونی آن قدر چشمان شان را بسته و وضعیت را در طول ده سال به پیمانه‏ی تاریک و بی سروسامان جلوه می دهند که انگار حکومت در این دوره حتی یک خشت شکسته را هم از جایش بلند نکرده است، از اخلاق سیاسی به دور است

بهر حال با فرارسیدن رقابت ها، کارزارها و بازی های انتخاباتی که هر نامزد تلاش می نماید خود را برتر جلوه داده و رقیب را تحت تاثیر قرار دهد، امید می رود که همه اخلاق سیاسی را مطمح نظر قرار دهند.