در شکل دهی و شکل گیری ائتلافها و جریان های سیاسی که اخیرا بوجود آمده و زمزمه های از شکل گیری جبهه های تازه شنیده می شود عمدتا نقش و حضور زنان کمرنگ است. تا کنون چهره های برجسته مهم و تاثیر گذار از میان زنان کشور، نه بصورت تیمی و نه به صورت فردی حضور جدی خود در کارزار رقابت های سیاسی در افغانستان را اعلام نکرده است. این نشان می دهد که با وجود فضای نسبتا باز و مناسب افغانستان در مقایسه با گذشته های افغانستان، جامعه زنان افغانستان کم تر به فعالیت های سیاسی اجتماعی توجه نشان داده و ریسک رقابت و فعالیت در این عرصه ها را بجان می خرند. این درحالیست که اگر زنان افغانستان خواهان مشارکت در قدرت و حضور در عرصه های مختلف سیاسی اجتماعی است باید خود نیز همتی خیلی بیشتر از آنچه تا کنون دیده شده است به خرج دهند.

البته حقایق پیدا و نهان زندگی رنج آور زنان و مادران افغانی یک پرسش بنیادی و اساسی را فراروی انسان قرار می دهد و آن اینکه براستي چه عواملي باعث افزايش محرومیت های زنان افغانستان شده است؟ و اين افزايش نمي تواند به معناي به صدا در آمدن آژير خطر در جامعه ما باشد؟. انتظار مي رفت با عبور از دوران سياه طالباني كه زنان افغانستان تلخ ترين و سياه ترين روزهاي عمر شان را در اين دوران از سر گذراندند بعد از فروپاشي نظام طالباني در كشور روزهاي بهتر و لحظات خوشي را در سايه نظام جديد كه احترام به حقوق زنان از اصول اوليه اين نظام است تجربه نمايند.

در اين سالها موسسات و نهادهاي زياد دولتي و غير دولتي بنام زنان افغانستان تاسيس و هدف خود را دفاع از زنان  و بهبود اوضاع زندگي آنان اعلام نموده است و جالب تر اينكه مبالغ هنگفتي از كمك ها و پول هاي جامعه جهاني نيز به هدف كمك به ضعيت زنان كشور در اختيار آنان قرار گرفته است. اما با این وجود ما روز بروز شاهد کم رنگ تر شدن حضور زنان در عرصه های مختلف هستیم.

این درحالیست که اكنون دیگر روزگار سياه طالباني را زنان افغان تجربه نمي كنند. پس عامل افزايش محرومیت های زنان را نباید طالبان يا القاعده اعلام نماييم. پس چه عواملي باعث کم رنگ شدن نقش زنان افغان شده است؟  مهم اين است كه اين مسائل ريشه يابي گرديده و راه حل هاي مناسب ارائه گردد نه اينكه با بر شمردن آن فكر كنيم مشكل حل شده است. برشمردن معلول ها مشكل را حل نمي كند مشكل زماني مي تواند حل گردد كه به علت ها و عوامل اصلي برسيم. و قرارد دادن معلول ها بجاي علت اصلي اشتباه بزرگي است كه در اين زمينه هر كس مي توان مرتكب شود.

 نكته ديگر اينكه بررسي ريشه ها و عوامل اصلي اين مسائل در افغانستان از حوصله اين نوشتار خارج است. اما به يك نكته كليدي مي توان اشاره كرد و آن اينكه نگاه انسان افغاني به زن و جنسيت او عامل اصلي اين مشكلات است. حال اينكه اين نگاه برخواسته از فرهنگ و سنت هاي افغاني است يا به دليل برداشت هاي اشتيباه از دين و باور هاي اسلامي است مي توان گفت هر دو عامل موثر است. بنا بر اين هم بايد اين عوامل ريشه يابي گردد و هم راه هاي برون رفت از آن بررسي و طرح گردد.

اما عامل مهم دیگر این است که بیش از سه دهه جنگ و خشونت در افغانستان بخودی خود زمینه ساز بروز هر نوع رفتارهای نا درست و خشونت آمیزدر جامعه افغانی شده و افراد جامعه با الگو پذیری از فرهنگ جنگ عملا در برخورد با همدیگر خشن ترین رفتار های ممکن را بروز می دهند. یکی از اسیب پذیر ترین قشر جامعه افغانی که از خشونت متاثر می شوند زنان است. البته خشونت علیه زنان تنها در خانواده و محیط خانه محدود نمی شود بسیار از مردان افغان حضور زنان را در عرصه رقابت های سیاسی اجتماعی و حضورزنان در فعالیت های اجتماعی را نیز نمی توانند بپذیرند.

 در افغانستان ممانعت از حضور زنان در بازار کار و رقابت با مردان يك مشكل جدي است برخي از مردان جامعه افغاني حتی نمی توانند عکس و یا تصویر یک خانم را تحمل کنند. مثلا پاره كردن يا برداشتن عكس هاي خانم هاي كانديدا در سطح شهر در ایام انتخابات های گذشته یک امر عادی جلوه می کرد. علاوه براین در افغانستان مشكل آفريني ها حتي به تماس هاي تهديد آميز تلفوني نيز كشيده مي شود. متاسفانه  پایین بودن سطح انديشه و قكر و باور هاي به شدت مرد سالارانه مردان افغان باعث گرديده است كه اين عده نتوانند بپذیرند كه زن و مرد مي توانند برابرانه در عرصه رقابت هاي آزاد مشاركت نمايند و اين حق قانوني بانوان كشور مااست.

از سوی ما در حالی شاهد کم رنگ شدن فعالیت های سیاسی اجتماعی زنان ایم که مذاکرات و گفتگو های صلح نیز جامعه زنان را به شدت نگران کرده است. در واقع نگرانی اساسی جامعه زنان این است که با ظهور دوبارهء طالبان در صحنهء سیاسی افغانستان و خروج قوای خارجی از این کشور، سرنوشت زنان چه می شود و که از دست آوردهای چند ساله آن ها حفاظت خواهد کرد.  به هر حال نگراني ها در اين مورد كه مبادا تلاش های مصالحه با طالبان باعث عدم اهتمام به حقوق زنان گرديده و در قانون اساسی افغانستان تغییرات بار نیاید كه در نتيجه سهم زنان و دختران در جامعه محدود نگردد.

 این درحالیست که بسياري از فعالان حقوق زنان چنين باور دارند كه نقش زنان در دولت افغانستان نمادین است و بايد در این راستا اقدامات جدی صورت گیرد. اما اين واقعيت را هم نبايد ناديده انگاشت كه پس از سقوط طالبان که بیشتر فعالیتهای اجتماعی زنان رامحدود ساخته بودند؛ حضور جامعه و فعالیتهای آن در جامعه بیشتر شده است. اما شدت بخشیدن طرح گفتگو با طالبان نگرانی هایی را درباره محدودسازی فعالیت زنان برانگیخته است.

البته تاکید روی مشکلات زنان کشور هر گزه به این معنا نیست که نهاد های مسئول در این زمینه در سالهای اخیر هیچ اقدامی نکرده اند بلکه اقداماتی نیز در این راستا صورت گرفته است اما از آنجای که محرومیت ها و مشکلات زنان کشور بسیار زیاد است اقدامات نهاد های محترم مسئول در برابر کوه مشکلات موجود قابل توجه نیست. ازاین رو باید دراین زمینه طرح ها و پلان های بلند مدت و دقیق سنجیده شود تا در پرتو عملی ساختن این طرح ها شاهد بهبود وضعیت زنان باشیم.

یکی از راهکار های مهم در این زمینه بهره گیری از علما و دانشمندانی است که بتوانند جایگاه حقیقی زن مسلمان در جامعه اسلامی را در میان توده های مردم تبیین کنند و نگاه انسان افغانی به زن را از این طریق تغییر بدهند. زیرا تا زمانیکه این تغییر نگاه بوجود نیاید مشکلات زنان کشور بعید است که بصورت قابل توجهی کاهش یابد البته دراین میان نقش خود زنان نیز بسیار حیاتی و برجسته است. به این معنا که خود جامعه بانوان کشور در عرصه های مختلف وارد شوند و با رقابت سالم در میادین مختلف با مردان به جامعه خود بقبولانند که آنان هم می توانند بازوی دیگر جامعه درکنار مردان درمسیر توسعه و پیشرفت کشور شان باشند.

مسلما جامعه زمانیکه توانایی های زنان افغانستان را ببیند آنرا می پذیرد و ازاین طریق نگاه ها و برداشت ها نسبت به زن و جامعه بانوان تغییر می یابد. به هر حال انتظار می رود دولت و تمامی نهاد های که در این زمینه ها مسئولیت دارند بصورت جدی برای بهبود وضعیت زنان کشور تلاش کنند و توده مردم و همینطور خود زنان کشور نیز در این زمینه باید سهم فعال داشته باشد.