در حالی که حضور نیروهای خارجی به رهبری ایالات متحده آمریکا در افغانستان پس از حادثه یازدهم ستامبر سبب شد که دیگرگونی ها و تحولات زیادی پدید آید. روند دولت سازی و ملت سازی به سمت هدفمندی هدایت شد و نهادهای زیربنایی احداث گردید. در این میان نظام سیاسی جدید از مهم ترین و اساسی ترین دستاوردهای ده ساله جدید است. می دانیم که هویتی به نام دموکراسی در کشور همواره باچالش ها و منازعاتی به همراه بوده است. فرهنگ عمومی در گذشته  دموکراسی را منافی ارزشهای ملی و مذهبی می دانستند. اما در دوران اخیر کمترین دستاورد این است که نوعی مقبولیت اجتماعی نسبت به آن پدید آمده است. حفظ و تدوام این همه دستاورد و دگرگونی در گرو تامین امنیت پایدار و مبارزه پی گیر با عوامل بی ثباتی در کشور است. از این رو 2014 نقطه حیاتی برای افغانستان ونظام نوین آن به شمار می رود.

می دانیم که امنیت یکی از دغدغه های اساسی و مهم تمامی کشورها به ویژه کشورهای در حال بحران است. افغانستان کشوری است که سالهای درازی از نبود امنیت نه تنها رنج برده است که همه دار و ندارش را از دست داده است. انسان افغانی بیش از هر کسی دیگر با چالش های امنیتی و بحران های  خشونت‏زا دست و پنجه نرم کرده است. نزدیک به چهار دهه جنگ و نا امنی شیرازه زندگی طبیعی و نرمال انسان این مرز و بوم را به خاک و  خون کشیده و نفس هارا با دود باروت درگیر کرده است. افغانستان  کشور مساله ها است و اکنون سالهاست که جغرافیای افغانستان برای سایر کشورها نیز مساله تولید می کند. حادثه یازدهم ستامبر در سال 2001 سبب شد که ایالات  متحده آمریکا با همراهی نیروهای بیش از  30 کشور دیگر در افغانستان حضور نظامی یافته و مبارزه باتروریسم  بین المللی را در خاک این کشور که در آن زمان لانه تروریستان القاعده بود آغاز نماید. اکنون پس از 13 سال حضور سنگین، نیروهای خارجی، سال 2014 را موعدی برای خروج سربازان خود از افغانستان اعلام کرده اند. چگونگی تامین امنیت افغانستان پسا 2014 یکی از مهم ترین دغدغه های مردم این کشور و همچنان نیروهای خارجی همکار می باشد. در این نوشته موضوع تامین امنیت پسا 2014 و چگونگی آن توسطه نیروهای امنیتی افغان مورد واکاوی قرار می گیرد.

نیروهای خارجی پس از حضور در افغانستان در کنار نابودی شبکه القاعده و درهم کوبیدن ساختار سیاسی طالبان، اقداماتی در راستای ایجاد مبانی دولت سازی و ملت سازی نیز آغاز کردند. به باور بسیاری از تحلیلگران مسایل سیاسی، تنها شکست طالبان از نظر نظامی نمی توانست منجر به تامین امنیت مداوم در افغانستان و منطقه باشد، برای همین برنامه  ریزی برای انجام رونددولت سازی از مهم ترین برنامه های نیروهای خارجی در افغانستان بود. در کنار فرایند دولت سازی، ایجاد نهادهای امنیتی و تامین آنان از نظر امکانات و تجهیزات نظامی برای تامین امنیت داخلی و مبارزه با تهدیدات خارجی از دیگر اولویت های بود که در افغانستان پسا طالبان مورد لحاظ قرار گرفت. نیروهای افغان توسط نیروهای همکار بین المللی آموزش دیدند و کم کم از نظر کمی  و کیفی به توانایی ها و ظرفیت هایی نایل شدند.

پیشرفت و توانایی های کمی و کیفی نیروهای افغان سبب شد که پس از یک دهه مقامات افغان و نیروهای خارجی تصمیم به واگذاری مسئولیت های امنیتی برخی از مناطق  و ولایات را به نیروهای افغان روی دست گیرند. با توفیق مرحله اول تامین امنیت، مراحل دوم و سوم روند انتقال نیز روی دست گرفته شد  و اکنون امنیت  تمامی مناطق، مراکز و ولایات توسط نیروهای امنیتی افغان تامین می شود. در کنار این مهم نیروهای خارجی تلاش کردند، نیروهای افغان را از نظر تجهیزات و سلاح های سبک و سنگین نیز کمک نماید. به رغم دشواری ها وچالش های موجود در این مسیر، به ویژه کمبود تجهیزات و امکانات نظامی، تامین امنیت کلیه مناطق افغانستان توسطه نیروهای داخلی، نشان داده است که امکان تامین امنیت دوامدار حتی پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان، نیز امکان پذیر و حتی حتمی است. اما آن چه به زعم نگارنده به عنوان یک چالش مهم در راستای تامین امنیت به شمار می رود، نه کم کاری و ناکارآمدی و ناتوانی نیورهای امنیتی که عدم برنامه ریزی دقیق و عدم یک استراتژی معقول و عملی از سوی مقامات سیاسی برای مبارزه و برخورد با عوامل نا امنی در کشور است. همه مردم به توانایی و قدرت نیروهای امنیتی افغان ایمان دارند و تردیدی نیست که این اعتماد با تکیه بر مجاهدت ها و عملکردهای عملی و عینی آنان میسر شده است. اما اختلافات سیاسی و چند دسته گی های سیاسی در سطح کلان، گرایشات غیر ملی و سمتی، تاثیر گذاری سیاسی بر نظامیان و ارتش، جهت دهی های قومی و سمتی افسران نظامی می تواند اثرات سوء و پی آمد های نگران کننده ای برای تامین امنیت پسا خارجی در این کشور  داشته باشد.

نتیجه این که به رغم خروج نیروهای خارجی پس از 2014، ارتش افغانستان، نیروهای امنیتی و پلیس ملی، توانایی های لازم برای مبارزه با عوامل برهم زننده نظم و امنیت را دارند. تامین امنیت تمامی کشور بدون دخالت وسیع خارجی ها پس از تکمیل روند انتقال، در یک سال گذشته نشان داد که نیروهای امنیتی این  کشور توان تامین امنیت سراسری پس از خروج نیروهای خارجی را نیز دارند. با این وصف تنها شکنندگی و نقطه ضعف نیروهای افغان را می توان در کمبود امکانات و تجهیزات نظامی و همچنین چند گانگی سیاسی به ویژه در فضای پر تنش انتخابات دانست. عبور موفقیت آمیز کشور از این مرحله، ضمانتی برای تداوم امنیت در افغانستان آینده خواهد بود.  در حالی که افغانستان فضای کش و قوس انتخابات را پشت سرمی گذارد، بحث تامین امنیت انتخابات یکی از چالش ها و نگرانی های مهم مردم افغانستان در کشور است.  به رغم علاقه وافر و اشتیاق فراوان اقشار مختلف اجتماعی، اگر امنیت انتخابات به خوبی تامین نشود و نیروهای امنیتی دراین خوزه از خود جدیت کافی به خرچ ندهند، برگزاری انتخابات سراسری و همگانی که بدون تردید ضمانتی برای حفظ نظام دموکراتیک و محوریت مردم است، وجود نخواهد داشت. اجمال قضیه این است که سامانه امنیتی افغانستان باید  با درایت  تمام  و با حساسیت وصف ناپذیر و به دور از هرگونه دخالت موضوع تامین امنیت را در دستور کار قرار دهد، چنانچه مقامات امنیتی نیز بارها بر چنین امری تاکید کرده اند.