صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

تقویت شاخص های مثبت انتخابات

-

تقویت شاخص های مثبت انتخابات

انتخابات جریانی است ملهم از نظام های دمکراتیک. اصولا انتخابات برگرفته از دمکراسی است و دموکراسی بدون انتخابات تهی از مردم محوری و مردمی بودن است. انتخابات رویکرد شفاف و مسالمت آمیز برای انتقال قدرت سیاسی است. انتخابات چارچوبی است توافق شده برای انتقال قدرت سیاسی و از این رو بازی در چنین چارچوبی متعارف زمینه سرشت سیاسی باثبات و جوامع امن را فراهم می نماید. در برخی از جوامع جهان سوم اما، این سازوکار به جریانی برای دامن زدن به تنش ها  و کشمکش های خشونت بار تبدیل می شود. معمولا جوامعی که چنین بحران هایی را شاهد می باشند، از نهادینه سازی سازوکارهای انتخاباتی و بسترسازی برای جوامع امن ناتوان اند. افغانستان یکی از کشورهایی است که دامنه انتخابات در آن بسیار  کوتاه و خام مایه است. از این رو به جای این که انتخابات بتواند نوعی وفاق ملی و مشارکت همگانی با بنیادهای واحد و همه پذیر را به میان آورد، به نوعی تنش و کشاکش ناشی از خودمحوری ها و انحصارطلبی ها مبدل می شود. با توجه به اهمیت انتخابات آتی ریاست جمهوری و آرایش های انتخاباتی که از هم اکنون در کشور وجود دارد بر آن هستم تا این جریان را از ابعاد مختلف مورد واکاوی قرار دهم.

به رغم این که اکنون بحث حتمیت انتخابات به میزان زیادی افزایش یافته است و هر روز خبرهای جدیدی از سنخ انتخاباتی به گوش می رسد، چالش های فراوانی نیز بر سر راه یک انتخابات کاملا شفاف و دمکراتیک وجود دارد. وجود چالش البته به هیچ وجه به معنی نفی اصالت انتخابات و پرهیز از چنین فرایندی نیست. بلکه بیشتر ناشی از دغدغه کاهش شاخص های منفی و تقویت ظرفیت ها وشاخص های مثبت این روند است. یکی از نگرانی های مردم، نامزدها و به تبع کمسیون انتخابات وجود کارت های تقلبی است. این کارت ها می تواند شفافیت انتخابات را زیر سوال ببرد. در برخی موارد گزارش های وجود دارد مبنی بر این که تعداد زیادی از افراد دارای دو یا چند کارت می باشند. به دور از این که این کارت ها به نفع چه کسی به کار برده خواهد شد، نفس وجود آن می تواند خللی بر سر راه جریان انتخابات و برهم زننده کارکردهای آراء و استفاده از آن باشد. خوب است میکانیسمی برای پرهیز از کاربرد این کارت های بی هویت به کاربرده شود. شاید بهترین شیوه توزیع کارت های جدید بود، اما در فرصت اندکی که در پیش مانده است، استفاده از چنین روندی اکنون امکان ناپذیر می نماید.

چالش دوم نبود امنیت کامل برسر راه انتخابات است. امنیت از مهم ترین و ضروری ترین الزامات برگزاری انتخابات است. تجربه های تلخ دوران گذشته نشان داد که در بسیاری از مناطق انتخابات برگزار نشد و انسان افغانی با وصف بهره برداری از یک  نظام دمکراتیک هنوز قادر نیست از حق مسلم خود برای انتخاب افراد مورد نظرش استفاده نماید. در برخی از موارد نیز شرکت در انتخابات هزینه های گزافی از جمله قتل نفس و از دست دادن گوش ها و بینی های بریده بود. از سوی دیگر فقدان تسلط کامل حکومت مرکزی بر ولایات سبب می شود که عده از زورسالاران با استفاده از قدرت خویش مردم را به رای دهی به فرد مورد نظر آنان ترغیب نماید. با وجودی که فرد می تواند از حق خود برای به صندوق انداختن استفاده نماید، اما به دلیل تحریف اراده و ناکارکردی اصالتی چنین روندی نیز راهی به سمت ترکستان دارد. همچنان به دلیل ضعف دولت مرکزی در نفوذ سراسری، زمینه منصفانه و یکسان برای تمامی کاندید ها و نامزد های انتخاباتی وجود ندارد. به دلیل شکل نگرفتن هویت ملی و مفرعات آن، هنوز گرایش ها بیشتر قومی و سمتی است. از این رو به جای آن که افراد و شاخص های فرد نامزد و برنامه های کشوری و سرزمینی او معیار گزینش باشد، قوم، قبیله و یا گرایش های از این دست معیار برای کاربرد رای است. این شاخص در ولایات دور از مرکز و به ویژه روستاها و قریه جات دور دست بیشتر مصداق دارد.

یکی دیگر از مشکلات انتخاباتی نا اگاهی و نا اشنایی مردم از روند رای دهی و چگونگی استفاده از آرای آنان است. تبحر و ابتکار در نحوه گزینش افراد در انتخابات سراسری مهارت و ویژگیهایی می طلبد که باکسب تجربه های بیشتر و تکرار بیشتر این روند، همه فهم و همه شمول خواهد شد. افغانستان به دلیل تاریخ کوتاهی که در این مسیر دارد، از نارسایی هایی رنج می برد. وجود رسانه های توانا و بی طرف می تواند دراین مسیر بسیار کمک نماید. متاسفانه مناطق دور دست حتی از دسترسی به رسانه ها و مزیت های این چنینی نیز محروم اند. اگر بی تعهدی و ناکارامدی کارکنان کمسیون انتخابات در برخی موارد را بر چالش ذکر شده بیفزاییم، وانگهی میزان درد سر مردمی و مشکلاتی که در این مسیر دارند بیشتر خواهد شد.

به طور معمول در انتخابات سراسری به ویژه در کشورهای جهان سوم یکی از ارکان انتخابات وجود افراد و گروه های ناظر بر شفافیت و صحت انتخابات است. در برخی از موارد علاوه بر افراد داخلی و نمایندگان احزاب و جریان های دخیل در انتخابات، ناظرینی از جانب سازمان های بین المللی و اتحادیه های ناظربر شفافیت انتخابات جهانی نیز حضور دارند. در کشور ما به دلیل چالش امنیتی کمتر قادر هستیم از این مزیت استفاده نماییم. از سوی دیگر حتی حضور خارجی ها نیز در فرایند انتخابات افغانستان به گونه ای تاثیر پذیر از روندهای داخلی می باشد.

وجود احزاب و جریان های سیاسی مخالف حکومت و به ویژه اپوزیسیون نیز می تواند تا حدی در کارکردی انتخابات بهتر نقش داشته باشد. اما همان گونه که درجریان هستیم، احزاب افغانستان از کارکردی لازم و آن چنانی برخوردار نیست. همین امر سبب می شود که بستر تکثرگرایی در کشور بیشتر قومی و سمتی باشد تا مدنی و سیاسی.

در پایان باید تذکر داد که وجود و ذکر چالش های فوق به هیچ روی به معنی ناکارایی نفس انتخابات و یا عبور از این راهکار نیست. بلکه همان گونه که ذکر شد، انتخابات بهترین راهکار و مبنایی ترین رویکرد برای عبور از بحرانها و نهادینه سازی فرایند های عمومی و مردمی در  جوامع مدرن است. بر این اساس باید تلاش خویش را معطوف سازیم بر کاستن از شاخص های منفی و افزایش شاخص های کارآمد و مثبت انتخابات. پیش از این گفتیم که به رغم گمانه زنی ها مبنی بر به کارگیری و اتخاذ شیوه های غیر انتخاباتی برای انتقال قدرت سیاسی سال آینده، اکنون حتمیت برگزاری انتخابات بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته و تغییرات حد اقل یک ماهه اخیر در خصوص تصویت و توشیح قانون انتخابات، معرفی اعضای کمسیون انتخابات و تعیین آن از سوی رئیس جمهور، آمادگی و آغاز به کار جدی کمسیون انتخابات و آرایش های جدید انتخاباتی نامزدها و گروه های موجود نشان از همگرایی های ملی برای انتقال سیاسی کشور از طریق انتخابات است.

دیدگاه شما