براساس مطالعات جامعه شناسان اولین جوامع انسانی جوامع شکار، گرد آورندگان خوراک، شبانی و کشاورزی بوده اند.شکارگران و گردآورندگان خوراک به جای کشت محصول، یا نگهداری حیوانات، معاش خود را از راه شکار، ماهیگیری و گردآوری گیاهان خوراکی تامین می کردند. این ها به میزان زیاد به این سو و آن سو می روند. این گروه ها از وسایل مکانیکی حمل و نقل و حیوانات استفاده نمی کند به همین خاطر کالا ها یا اموال معدودی را می توانند با خود ببرند. کالاهای مورد نیاز این ها بیشتر سلاح های شکار، ابزار های کندن زمین، تله و وسایل پخت و پز می باشند.این ها به مرور زمان دست به اهلی کردن حیوانات و کشت قطعات ثابت زمین به عنوان وسیله معیشت خود روی آوردند و این طوری جوامع شبانی و کشاورزی به وجود آمدند.

علی حمیدی

جوامع کشاورزی با ساکن شدن در جای ثابت به کشت محصولات روی زمین می پردازد. اکثر اعضای این جامعه به جز کودکان خردسال و کهن سالان به کار کشاورزی می پردازد. جوامع شبانیامابه پرورش و نگاهداری حیوانات مانند گاو، گوسفند، بز، شتر و اسب می پردازند. اعضا این جامعه طبق تغییرات فصلی بین نواحی مختلف مهاجرت می کنند.

اما جوامع دگرگونی های زیادی را در شیوه زندگی تجربه نموده است.انسان ها از شیوه زندگی شکار، گردآوری خوراک، شبانی و کشاورزی عبور کرده اند.امروزه بیشتر جمعیت مثل کشاورزان بر روی زمین کار نمی کنند. بلکه به جای آن در اجتماعات کوچک روستایی و در شهرک ها و شهر های بزرگ زندگی می کنند. در خیلی از جوامع ممکن کمتر از پنچ فی صد به کار روی زمین بپردازد و بقیه جمعیت معمولا در نواحی شهری زندگی می کنند. تنها این جنبه از زندگی انسان ها تغییر نکرده اند بلکه تغییرات و دگرگونی در تمام جوانب زندگی انسان ها رخ داده است.انسان ها غیر از نهاد خانواده نهاد های چون آموزش و پرورش، دین، اقتصاد و نهاد های مختلف دیگر به وجود آورده اند.با وجود دگرگونی ها و تغییرات اساسی در شیوه زندگی انسان ها، جوامع وجود دارد که همچنان به شکل جوامع شبانی و شکاورزی زندگی می کند.

این شکل از زندگی را می توان در کشور های مختلف از جمله افغانستان مشاهده نمود.زندگی به شیوه شبانی و یا عشیره ای در خیلی از کشور ها چالش های زیاد برای اجتماعات دیگر به وجود آورده است. به طور مثال جوامع شبانی همان طور که گفته شد طبق فصل های سال، به مهاجرت می پردازد. مهاجرت این جوامع باعث مختل شدن و از بین بردن محصولات زیادی از جوامع کشاورزی می شود. زیرا اعضای جوامع شبانی اغلب جنگجو بوده و زندگی خود را از تصرف سرزمین های دیگر و غارت محصولات و کالا های جوامع دیگر تامین می کند.غارت و یا از بین بردن محصولات کشاورزی باعث می شود که جوامع کشاورزی نتواند به خیزه سازی و یا انباشت محصولات خود بپردازد. به همین خاطر این جوامع دگرگونی و تغییرات در زندگی خود نمی بیند. زیرا دگرگونی در شیوه زندگی از طریق انباشت محصولات صورت می گیرد. انباشت و ذخیره کردن محصولات باعث رشد اقتصادی و در نهایت تحول در بخش های مختلف زندگی انسان ها می گردد.

مهاجرت جوامع عشیره‏ای در بسی مواقع باعث درگیری های خونین میان جوامع شبانی و کشاورزی می شود که در پی آن ممکن تعدادی زیادی از افراد جوامع کشاورزی آواره گردد.

اما امروزه در اکثر کشور ها شیوه زندگی شبانی بر اثر توسعه یافتگی و دگرگونی در شیوه زندگی انسان ها از بین رفته اند و یا دولت ها تلاش دارند که با ساکن کردن افراد جوامع عشیره‏ای تحول و دگرگونی در شیوه زندگی آن ها به وجود بیاورند.یعنی دولت ها در کشور های مختلف به عنوان سازمان عمومی بیشترین نقش در دگرگونی و تغییر دادن شیوه زندگی جوامع عشیره‏ای دارند.در افغانستان اما؛هر ساله شیوه زندگی عشیره‏ای (کوچی گری) باعث چالش ها و منازعات و آوارگی تعداد زیادی از مردم می شود.در ولایات چون میدان وردک و غزنی و خیلی از ولایات دیگر افغانستان هر ساله درگیری های خونین میان کوچی ها و افراد ساکن در روستا ها صورت می گیرد. از آنجا که افراد کوچی ها مسلح می باشند معمولا باعث آوارگی تعدادی زیادی از افراد ساکن در روستاها  می شود و محصولات شان توسط حیوانات و یا خود کوچی ها از بین برده می شود.

اگر چه هر سال در ولایات مختلف افغانستان این قضیه اتفاق می افتد اما دولت تا هنوز سیاستی در این راستا اتخاذ ننموده است.به لحاظ تاریخی تنها شاه محمود طرح اسکان کوچی ها را داشت و این طرح عملی نشد و فقط در حد طرح باقی ماند. حکومت های دیگر نه تنها طرح، برنامه و سیاست در قبال اسکان و تغییر شیوه زندگی کوچی ها نداشته و ندارد بلکه در بسا مواقع باعث تداوم زندگی کوچیگری می شود. دولت با کمک ها و دادن امتیازات به آنها در حقیقت شرایط بازتولید شیوه زندگی کوچی گری را فراهم کند. بازتولید شیوه زندگی کوچی گری توسط دولت به این خاطر صورت می گیرد که کوچی ها معمولا دردسر برای خود دولت فراهم نمی کند و دولت می تواند با استفاده از کوچی ها جلوی رشد و پیشرفت دیگر جوامع را گرفته تا مبادا در آینده به خاطر ناکارآمدی دولت در برابر آن قرار بگیرد. بنابراین دولت با فراهم کران شرایط بازتولید شیوه زندگی گوچی گری فرصت اعتراض، اصلاحات از پایین را می گیرد و این طوری شرایط حاکمیت خود را نیز بازتولید می کند.

در تازه ترین مورد قریه های سیاه سنگ، گردن دیوال، قول خویش و قریه های مختلف دیگر در حصه اول بهسود ولایت میدان وردک از سوی کوچی ها تهدید شده است.بر اساس گزارش ها تنها ده پلیس در مرکز ولسوالی حصه اول بهسود حضور دارد که این تعداد نمی تواند از چند قریه تهدید شده توسط کوچی ها حفاظت نماید. این در حالی است که افراد کوچی ها در ده ها گروپ با اسلحه های سنگین در مناطق مختلف سنگر گرفته اند.بنابراین دولت باید قبل از درگیری، آوارگی و از بین رفتن محصولات کشاورزی ساکنان محل اقدامات به منظور جلوگیری حمله کوچی ها انجام دهد.

مردم از بازتولید شیوه زندگی کوچی گری توسط دولت آگاه است بنابراین دیگر این ابزار دولت نمی تواند باعث سلطه بدون قید و شرط دولت بر مردم گردد. بهترین نمونه درچ کوچی ها در تذکره الکترونیکی بود که باعث جنجال ها و بحث های جدی در درون پارلمان و در فضای های اجتماعی مجازی شد.با آگاه شدن مردم از رابطه دولت و شیوه زندگی کوچی گری، تداوم شیوه زندگی کوچی گری به جای که سلطه بدون قید و شرط دولت بر مردم را امکان پذیر سازد باعث حمل هزینه زیاد بر دولت و نهاد های مختلف می شود.

بنابراین اگر دولت قضیه کوچی ها را به صورت ریشه‏ای حل ننماید مشروعیت، نفوذ و بخش های از کشور را از دست خواهد داد. کسب مجدد بخش های از دست رفته هزینه های سنگین ممکن بر دولت تحمیل نماید.زیرا در بسی مواقع طالبان و دیگر گروه های مخالف مسلح دولت در لباس کوچی ها در مناطق مختلف حمله کرده و بخش های کشور را از سلطه دولت می رهاند. بنابراین دولت در شکل های به مخالفین خود کمک می نماید. از طرف دیگر زندگی با شیوه‏ای عشیره‏ای امکان دست یابی به توسعه و تحکیم دموکراسی و تحقق ارزش های حقوق بشر ممکن نمی باشد.