برقراری روابط خارجی با کشور ها در چارچوب محدودیت ها و ساختار های مشخص صورت می گیرد و این روابط متاثر از جایگاه کشور ها در نظام بین الملل و میزان قدرت آن ها در چگونگی آرایش قدرت در سیاست بین الملل می باشد. افغانستان به عنوان یک کشور جهان سومی و توسعه نیافته بدون شک از منزلت و جایگاه پایین در سطح نظام بین الملل برخوردار می باشد.بنابراین در چگونگی برقراری روابط با کشور های دیگر تا حدودی از موضع ضعف عمل میکند. بالا بردن منزلت کشور به دو عامل مهم بستگی دارد. اول توانایی و ظرفیت داخلی کشور ها در عرصه اقتصادی، تکنولوژی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی. یعنی به هر میزان که توانایی اقتصادی کشور ها بیشتر باشد به همان میزان منزلت ملی شان در نظام بین الملل ارتقا می یابد. عامل دیگر در ارتقا منزلت ملی کشور ها کمک ها و حمایت های ابر قدرت ها می باشد.حمایت و پشتیبانی ابر قدرت ها در عرصه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی باعث رشد کشور شده و در نهایت کشور به ارتقا منزلت ملی خود در سطح بین الملل دست می یابد. حمایت و پشتیبانی ابر قدرت ها از آنجا دارای اهمیت می باشد که این حمایت و پشتیبانی زمینه ساز ثبات سیاسی در کشور شده و ثبات سیاسی لازمه رشد اقتصادی، تکنولوژی، اجتماعی و فرهنگی است.

در دنیای مدرن و دنیایی پس از قرارداد وستفالیا شکل دولت ملی تنها شکل مشروع دولت ها می باشد و رفتار ها و کنش ها معطوف به آن صورت می گیرد.برقراری روابط خارجی مطعوف به سازکار های دولت ملی است. دولت های ملی برای خود یک سری منافع تعریف می کند که آن منافع تمام اقدامات، تصامیم، رفتار ها و کنش ها را با خود همسو می سازد. منافع ملی در دولت های مدرن نه تنها رفتار ها، کنش ها و اقدامات را همسو با خود می سازد بلکه منافع ملی چارچوب است که رفتار ها و کنش ها در درون آن معنی و مفهوم می یابد. منافع ملی معیاری برای سنجش رفتار های خارجی کشور ها و چگونگی ارزیابی رفتار ها است.حال که منافع ملی محور تمام رفتار ها و کنش ها و برقراری روابط می باشد لازم است که افغانستان هم برای خود منافع ملی تعریف نماید و در چارچوب منافع ملی با کشور های مختلف روابط برقرار نماید.

اگر چه منافع ملی برای سیاستمداران کشور ها چراغ راهنما می باشد که سیاستمداران رفتار ها و کردار های خود را همسو با آن نماید اما عوامل تاریخی و پیشینه روابط میان دولت ها و ملت ها در چگونگی روابط فعلی کشور ها نیز تاثیر می گذارد. با توجه به این مقدمه لازم است که روابط خارجی افغانستان با هند را مورد بررسی قرار دهیم.

با این مقدمه می خواهم روابط افغانستان و هند را مورد بررسی قرار دهم. پیشینه روابط تاریخی چه تاثیری بر روابط اکنون افغانستان و پاکستان خواهد داشت؟ افغانستان که خواستار کمک نظامی هند به افغانستان شده است این کمک چه هزنیه برای افغانستان در پی خواهد داشت؟ درزیر تلاش شده است که به این دو سوال به صورت مختصر پاسخ بیابد.

هند یکی از کشور های قدرتمند در منطقه و جهان می باشد. رشد اقتصادی خوبی دارد و دموکراسی با الگوی جدید در آن رشد کرده است. منزلت ملی شان در سطح بین الملل به خاطر توانایی اقتصادی شان بالا می باشد. در طول ده سال گذشته کمک های زیادی در بازسازی افغانستان در ولایات مختلف افغانستان نموده است. در ضمن کمک های هند در بخش بازسازی افغانستان، سند استراتژیک نیز میان این دو کشور امضا شده است.با توجه به کمک ها و روابط هند در طول ده سال گذشته می توان هند را یکی از حامیان و کشور نزدیک به افغانستان به حساب آورد که افغانستان می تواند با برقراری روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی منافع ملی خود را در خارج از افغانستان تامین نماید و به توسعه و نوسازی در داخل دست یابد.

مسئله مهم در برقراری روابط با هند روابط تاریخی ما می باشد.روابط تاریخی ما بدون شک در برخورد های مردم و سیاستمداران هندی با مردم و سیاستمداران افغانستان نمایان می گردد. خیلی از شهروندان افغانستان که در هند سفر کرده است می گوید که مردم هند کینه ای نسبت به مردم افغانستان در دل دارد و در رفتار ها و کنش های شان نمایان می گردد. بدون شک این کینه تاریخی از زمان احمد شاه ابدالی به وجود آمده است. احمد شاه ابدالی هفت بار بر هند لشکر کشید و هر بار مقدار زیادی غنائم به افغانستان آورد. بعد از احمد شاه ابدالی حکومت هند همیشه در هراس از حمله حکومت افغانستان بود. گذشته تاریخی این چنینی بدون شک تاثیر خود را در روابط فعلی خواهد داشت. با توجه به اینکه مردم و دولت افغانستان حکومت احمد شاه ابدالی را حکومت مطلوب می داند و این مسئله به اذهان مردم و دولت هند خوش نمی آید. سیاستمداران افغانستان در صورتی می تواند از مسئله به خوبی استفاده کند که لشکر کشی های احمد شاه ابدالی عمل خلاف انسانی بداند.بنابراین سیاستمداران افغانستان باید مسائل تاریخی میان افغانستان و هند را در نظر بگیرد زیرا هیچ ملت و کشوری تاریخ سیاسی خود را فراموش نمی کند و گذشته تاریخی شان بدون شک در روابط اکنون شان تاثیر می گذارد.

از طرف دیگر روابط خارجی با هند محدودیت ها و هزینه های نیز دارد.پاکستان به عنوان کشور همسایه از زمان شکل گیری تا اکنون روابط خوبی با هند نداشته است.به همین خاطر پاکستان نزدیکی افغانستان به هند را تهدید برای منافع و امنیت خود می داند و احتمال سرد شدن روابط میان افغانستان و پاکستان را بیشتر می کند.برای کشور ها امروزه داشتن روابط حسنه با کشور همسایه از اهمیت مضاعف برخوردار است. زیرا روابط حسنه داشتن با وجود مرز مشترک می تواند ثبات و امنیت را در دو طرف حفظ نماید.بنابراین افغانستان با برقراری روابط با هند باید در صدد جلب اعتماد پاکستان نیز برآید.افغانستان باید با سیاستمداران پاکستان بفهماند که روابط ما با هند در راستای تهدید منافع و امنیت شما نمی باشد.

همان طور که جمع رابطه با ایالات متحده امریکا و ایران سخت می باشد جمع رابطه میان هند و پاکستان نیز سخت می باشد.اما افغانستان با برجسته کردن رابطه اقتصادی می تواند تا حدودی نگرانی های پاکستان را کاهش دهد اما اگر افغانستان خواهان کمک های نظامی از هند شود بدون شک باعث افزایش نگرانی های پاکستان خواهد شد و در نهایت پاکستان اقدامات و تصمیم های روی دست خواهد گرفت. با برقراری روابط اقتصادی و ایجاد منافع مشترک میان افغانستان، هند و پاکستان امنیت در سه کشور به وجود خواهد آمد. بنابراین به سود افغانستان است که از هند کمک های نظامی و تسلیحاتی نخواهد زیرا این مسئله باعث افزایش نگرانی پاکستان شده و پاکستان بدون شک برای تخریب روابط میان افغانستان و هند و به هم زدن امنیت اقدامات را روی دست خواهد گرفت. این مسئله تا حدودی در راستای منافع ملی افغانستان نخواهد بود.