صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

چرا سیاست معطوف به حل مشکل اتخاذ نمی شود؟

-

چرا سیاست معطوف به حل مشکل اتخاذ نمی شود؟

رویداد ها و رخداد ها معمولا وضعیت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع را مشخص می کند. رویداد ها در کنار آن واکنش ها و کنش های حکومت، نهاد های مختلف مانند احزاب سیاسی، نهاد های مدنی، سازمان های ملی و بین المللی را به دنبال دارد. واکنش حکومت برای اندیشمندان و مردم از اهمیت اساسی برخوردار است زیرا حکومت ها معمولا به سیاست گذاری عمومی می پردازد و سیاست گذاری عمومی در حقیقت اشاره به اقدامات و تصمیم های دارد که از سوی حکومت در قبال یک مشکل عمومی اتخاذ می شود. دولت از آنجا دست به سیاست گذاری عمومی می زند که دولت مظهر مصلحت عمومی در هر جامعه پنداشته می شود به همین خاطر باید واکنش های دولت بیش از واکنش های سازمان مختلف دیگر اهمیت و محوریت دارد. در کنار این مسئله دولت مدرن اساسا کارویژه شان فراهم کردن نظم و امنیت و تامین رفاه اجتماعی برای شهروندان شان است.

معمولا برای دولت سه چهره متمایز از هم ذکر می کند. چهره عمومی، خصوصی و ایدئولوژیک. مارکسیست ها دولت را محصول تضاد طبقاتی می داند که طبقه بورژوا به خاطر حفظ موقعیت و منافع خود نهادی به نام دولت به وجود آورد تا از طریق آن بتواند منافع و موقعیت طبقاتی خود را حفظ نماید. اما با شکست نظام های کمونیستی و پیروزی لیبرال دموکراسی چهره عمومی دولت برجسته تر شد و چهره خصوصی و ایدئولوژیک کمرنک شد. فوکویاما نظریه پایان تاریخ (پایان ایدئولوژی) خود را با توجه درک همین مسئله ارائه نمود. یعنی با شکست نظام های کمونیستی هم چهره خصوصی دولت و هم چهره ایدئولوژیک آن کمرنگ شد و چهره عمومی دولت نمایان تر شد. چهره عمومی دولت اشاره به این دارد که دولت نهاد و سازمان است که برای عموم شهرواندان اقدامات و تصامیم را مبنی بر حل مشکل اتخاذ می کند.

بررسی این موضوع از آنجا برای ما دارای اهمیت است که دولت افغانستان و واکنش های آن در قبال رویداد ها را می توانیم به صورت مقایسه ای مورد بررسی قرار دهیم و در نهایت می توانیم در مورد تصامیم، اقدامات آن قضاوت نمایم.

در این نوشتار رویدادی چون مسموم شدن دختران مکتب واکنش های دولت در قبال آن را مورد بررسی قرار می دهیم. بر اساس گزارش ها 52 تن از دختران لیسه بی بی مریم در ولایت تخار مسموم شده و به شفاخانه انتقال داده شده است. در گزارش ها همچنین آمده است که احتمال دارد تعداد دختران مسموم شده افزایش یابد. بررسی این مسئله آنجا دارای اهمیت است که این اولین بار نیست که شاگردان مکتب به طور عام و دختران به طور خاص مسموم می شود. تکرار شدن این رویداد در ولایات چون تخار، خوست، بامیان، غزنی، سرپل، کابل و کاپیسا نشانگر این است که دولت سیاست مبتنی بر مهار این رویداد روی دست نداردi. در بالا گفتیم که چهره عمومی دولت برجسته تر شده و تنها دولت دست به سیاست گذاری عمومی می زند که آن سیاست ها معطوف به حل مشکل شهروندان است. حالا این سوال پیش می آید که چرا دولت افغانستان نتوانسته است از رویدادی که بارها تکرار شده است جلوگیری نماید.

برای پاسخ به این سوال ما نیازمند بررسی سیستم سیاسی افغانستان و کارگزاران آن می باشیم. پیش فرض ما این است که بخش سیاست گذاری سیستم سیاسی افغانستان و کارگزاران این سیستم دارای کارکرد ذاتی خود نیست.

سیستم سیاسی

معمول است که سیاست و حکومت را تشبیه به بدن می کند و آن را مانند سیستم های ارگانیگ می داند. همان طور که بدن دارای اجزای مختلف می باشد حکومت به عنوان سیستم نیز دارای اجزایی است که هر کدام کارکرد و کارویژه ای خاص خود را دارد. حسین بشیریه در کتاب اموزش دانش سیاسی خود حکومت را سیستمی می داند که از محیط پیرامون خود داده هایی می گیرد، آن ها را به واسطه ساختار های سیاسی پردازش می کند و سپس به صورت بازده یا سیاست ها به محیط منتقل می کند. در نهایت آثار و تبعات بازده ها یا سیاست ها به واسطه فرایند های اجتماعی پیچیده ای به درون سیستم سیاسی بازخوران می شوند. مهم ترین داده ها شامل خواست ها و حمایت ها است و بازده ها هم به صورت تصمیم گیری های الزام آور ظاهر می شوندii.

بنابراین بخش از سیستم ها سیا ست گذاری و تصمیم گیری می باشد: هر سیستم را فرآیند سیاستگزاری و تصمیم گیری آن تشکیل می دهد. سیستم ها در پاسخ به تقاضاها و حمایت ها، تصمیم گیری و سیاستگزاری های معینی را انجام می دهد واین امر در سیستم های متفاوت به صورت گوناگون انجام می شود.

بخش دیگر سیستم سیاسی را بازخورد آن تشکیل می دهد. بازخورد بازتاب سیاستگزاری های سیستم سیاسی در محیط است که از دوبخش مثبت و منفی تشکیل می گردد. بازخورد مثبت موجب افزایش حمایت ها می گردد و بازخورد منفی کاستی های سیستم را منعکس می سازد. حفظ نظام نیازمند هر دو نوع است اما بازخورد منفی اهمیت ویژه ای دارد. زیرا باخورد منفی باعث می شود که سیستم دست به ترمیم خود بزند.

اگر اتخاذ سیاست ها و تصمیم ها در درون سیستم با توجه به تقاضا ها و حمایت های شهروندان صورت می گیرد حال سوال این است که سیستم از چه مجراها و کانال های تقاضا ها، حمایت ها و واکنش های مردم را دریافت می کند. به نظر می رسد که مجراهای سیستم نهادهای مختلف جامعه مدنی، حقوق بشر، نهاد های مختلف دولتی مانند پارلمان، شورا های ولایتی و ولسوالی، رسانه ها می باشد. مجراهای بیان تقاضا ها، حمایت ها و واکنش ها ممکن در محیط سیستم و یا در درون سیستم قرار داشته باشد. تقاضا و حمایت ها چیزی جدا از افکار تک تک شهروندان نیست. نهاد های درون سیستم مجرا های است که تقاضا ها و حمایت های شهروندان را طبقه بندی و دسته بندی نموده و آن را به شکل منسجم به مرکز سیستم می فرستد.

حال رسانه ها با پخش خبر مسموم شدن شاگردان مکتب سیستم سیاسی را مطلع کرده است. یعنی داده خام به درون سیستم سیاسی وارد شده است اما تصمیم و اقدامات که منجر به حل مسئله یا مشکل شود اتخاذ نشده است. سیاست که بتواند از تکرار این عمل جلوگیری نماید صورت نگرفته است. به نظر می رسد که سیستم سیاسی افغانستان در بخش سیاست گذاری و تصمیم گیری مشکل اساسی دارد. زیرا داده در درون سیستم پردازش نمی شود تا به صورت یک تصمیم جدید بیرون داده شده و معطوف به حل مسئله باشد.

بنابراین بخش سیاست گذاری سیستم سیاسی افغانستان دچار بی کارکردی یا بد کارکردی شده و نمی تواند به صورت درست تصمیم گیری نماید. انتقاد به بخش سیاست گذاری سیستم سیاسی هم به معنی انتقاد از ساختار کلی آن است و هم انتقاد از تصمیم گیرندگانی که در درون این سیستم نقش اساسی بازی می کند. ما نیازمند ترمیم سیستم سیاسی می باشیم تا این سیستم بتواند نسبت به تقاضا، حمایت ها، نیازمندی ها و مشکلات شهروندان حساس باشد و به زودترین وقت بتواند تصمیم را اتخاذ نماید که پاسخ خوب نسبت به نیازمندی ها و مشکلات شهروندان باشد. تا ترمیم در سیستم سیاسی افغانستان صورت نگیرد این سیستم نه تنها کارکرد های اصلی خود را انجام داده نمی تواند؛ بلکه با کاهش حمایت ها با بحران مواجه گردد.

i  می توان به جای مسموم شدن دختران هر رویداد دیگر را گذاشت.
ii  آموزش دانش سیاسی: مبانی علم سیاست نظری و تاسیسی/ حسین بشیریه. تهران: موسسه نگاه معاصر، 1385، ص 65

دیدگاه شما