نیرو های بین المللی با رهبری ایالات متحده آمریکا بیش از یک دهه است که در افغانستان به منظور از بین بردن تروریسم و گروه های بنیاد گرا مبارزه می کند و همچنین در راستای دموکراتیک کردن نظام سیاسی افغانستان و آوردن ثبات سیاسی تلاش کرده است. ایالات متحده آمریکا برای از بین بردن تروریسم و توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی افغانستان میلیارد ها دلار هزینه کرده است. حضور بیش از یک دهه نیرو های بین المللی با رهبری ایالات متحده آمریکا در افغانستان باعث شده که ثبات نسبی به وجود بیاید اما با مطرح شدن خروج نیرو های بین المللی از افغانستان نگرانی های زیادی را به وجود آورده است.

 مسئله خروج نیرو های بین المللی در اقتصاد، نوع بازی های سیاسی و روحیه شهروندان افغانستان تاثیر به سزایی گذاشته است. فرمانده ارشد نیرو های آمریکایی در افغانستان جدیدا بیان داشته است که تعداد زیادی از افغان ها به من گفتند که آنان از حوادث احتمالی بعد از 2014 در افغانستان ترس دارند. وی برای رفع نگرانی مردم افغانستان گفته است که آمریکا و متحدان وی باید نیروهایش را در کابل و چهار گوشه این کشور بعد از سال 2014 نگهدارد. او درباره افزایش ناامنی در منطقه با خروج این نیروها هشدار داد.

آنچه در صحبت های فرمانده ارشد نیرو های آمریکایی تکان دهنده است همه گیر بودن حس ترس میان مردم افغانستان است. داشتن ترس از حوادث احتمالی بعد از 2014 به معنی عدم اعتماد مردم به دولت و نیروهای امنیتی افغانستان می باشد. اعتماد یکی از عناصر مهم سرمایه اجتماعی است که وجود آن میان مردم باعث همکاری مردم با دولت و نهاد های مختلف دولتی در امور مختلف می شود. کارکرد سرمایه اجتماعی به طور عام و اعتماد به طور خاص باعث امیدواری مردم نسبت به آینده می گردد.

به همین خاطر باید تلاش شود تا سرمایه اجتماعی میان مردم افغانستان شکل گرفته و تقویت شود. آنچه مهم و اساسی می نماید این است که چه چیز باعث تقویت سرمایه اجتماعی در یک جامعه می گردد. برای پاسخ به این سوال لازم است که تهدیدات احتمالی بعد از 2014 را مشخص نمایم. مشخص کردن تهدیدات احتمالی بعد از سال 2014 برای مردم افغانستان کاری سخت و دشواری است زیرا از رخداد ها و رویداد های سخن به میان می آید که به تجربه در نیامده است. بنابراین ما ملزم هستیم که با توجه به یک سری رویداد ها و رخداد های اتفاق افتاده آن را پیش بینی نمایم.

تهدیدات احتمالی

تهدیدات احتمالی زیادی را می توان نام برد، اما این جا به دو تهدید احتمالی جدی اشاره می گردد. به نظر می رسد که یکی از تهدیدات جدی که دولت و مردم افغانستان را تهدید می کند گروه طالبان به عنوان مخالفان جدی نظام سیاسی فعلی افغانستان می باشد. این که چرا گروه طالبان به عنوان یک تهدید برای دولت و مردم افغانستان مطرح است به خاطر حاضر نشدن آنها برای گفتگو است. دولت افغانستان چندین سال است که تلاش دارد گروه های مخالف دولت را بر سری میز مذاکره بکشاند اما گروه های مخالف مسلح (طالبان) همیشه پاسخ های خشونت آمیز به دولت افغانستان داده است.

 دولت افغانستان برای همین منظور شورای عالی صلح را به وجود آورد تا بتواند به صورت نهادمند پروسه صلح را به پیش ببرد گروه های مخالف اما با شورای عالی صلح نیز با خشونت برخورد کردند. شورای عالی صلح امتیازات زیادی به گروه طالبان داد تا بتواند آنها را بر سر میز مذاکره بکشاند اما امتیازات مختلف هیچ گونه تغییر در دیدگاه گروه طالبان نسبت به دولت افغانستان در پی نداشت. گروه طالبان همیشه اعلان نموده است که ما با دولت مذاکره نمی کنیم چون دولت دست نشانده آمریکا است. قانون اساسی را قبول نداریم.

ژنرال دانفورد فرمانده ارشد آمریکایی نیز در صحبت های خود گفته است من پیش بینی نمی کنم که تا سال 2014 توافقی صلح با طالبان حاصل شود و به گفته او طالبان احتمالا به نبرد خود ادامه خواهند داد. بنابراین با به نتیجه نرسیدن گفتگو های صلح می توان گفت که گروه طالبان یکی از تهدیدات احتمالی جدی برای مردم و دولت افغانستان به حساب می آید.

مسئله مهم دیگر که مایه نگرانی است فرار سرمایه ها از افغانستان می باشد. فرار سرمایه رابطه مستقیم با امنیت دارد. یعنی به میزان که ناامنی در افغانستان بیشتر می شود به همان میزان سرمایه ها از افغانستان خارج می شود. البته باید گفت که منظور از سرمایه تنها سرمایه های مادی نیست بلکه به همان میزان سرمایه معنوی و انسانی ما نیز خارج می شود. این مسئله از آنجا مایه ای نگرانی است که دولت به عنوان یک نهاد با بالاترین مشروعیت در جامعه هیچ گونه برنامه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی برای بحران ها، تهدیدات و خطرات احتمالی ندارد. اینکه چرا این مسئله یک تهدید محسوب می شود به این معنی است که ضعف دولت همراه با خارج شدن سرمایه ها باعث نارضایتی مردم می گردد و در نهایت مردم خود علیه دولت دست به شورش می زند.

راهکار ها

دولت افغانستان به لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی وابسته به کشور های دیگر است بنابراین حضور نیرو های بین المللی و کمک های اقتصادی آنها در کوتاه مدت می تواند نگرانی ها و دغدغه های امنیتی مردم افغانستان را بر طرف نماید. حضور نیرو های بین المللی باعث ثبات سیاسی نسبی می شود. همان طور که در بیش از یک دهه حضور این ها باعث ثبات سیاسی نسبی در افغانستان شده است. ثبات سیاسی نسبی امکان تثبیت و تحکیم دموکراسی را ممکن می گرداند.

مسئله مهم برای جامعه جهانی و مردم افغانستان نیز تثبیت دموکراسی است. زیرا جامعه جهانی و مردم افغانستان می داند که اگر دموکراسی در افغانستان تحکیم نیابد گزینه بدیل وجود ندارد. اگر در کوتاه مدت حضور نیرو های بین المللی می تواند پاسخ به تهدیدات و بحران ها باشد در دراز مدت تنها نظام سیاسی مبتنی بر دموکراسی و پلورالیسم سیاسی می تواند جامعه افغانستان را از بحران ها و تهدیدات بالقوه و بالفعل نجات دهد.

اما در مورد حضور نیرو های بین المللی در افغانستان اما و اگر های زیادی وجود دارد. مخالفین حضور نیرو های بین المللی بیشتر حضور آنها را اشتغال افغانستان می پندارد و این بیشتر استدلال با منطق دوران استعمار است و این منطق قادر به تحلیل پدیده ها، رخداد ها و رویداد ها نیست. به همین خاطر قادر نیست که حضور آنها را در افغانستان فهم کند. از طرفی باید توجه داشت که حضور نیرو های بین المللی در افغانستان به خاطر نابودی تروریسم بوده است.

 پدیده تروریسم بعد از سال 2001 میلادی یک پدیده جهانی شناخته شد. به این معنی که ساختار بین الملل دارای یک سری ملزومات و نظم خاص می باشد و تروریسم این نظم بین المللی و ملزومات آن را تهدید می کند. به همین خاطر بیشتر کشور ها در امر مبارزه با تروریسم همدست شدند. بنابراین حضور نیرو های بین المللی در افغانستان تنها در این چارچوب قابل فهم است.

استدلال که بر حضور نیرو های بین المللی در افغانستان نمود، این است که دموکراسی یکی از ملزومات نظم بین الملل می باشد و نیرو های بین المللی با پدیده های که دموکراسی را تهدید می نماید مبارزه می کند. بنابراین در راستای ترویج و تحکیم دموکراسی نیز تلاش می کند. از طرفی افغانستان چون گزینه بدیل از دموکراسی ندارد بنابراین حضور نیرو های بین المللی در افغانستان ضروری می باشد.

در نهایت باید گفت که دغدغه مردم افغانستان نسبت به تهدیدات احتمالی بعد از 2014 را جدی گرفت و راهکار های کوتاه مدت و دراز مدت برای برطرف نمودن نگرانی های مردم در نظر گرفت. به نظر می رسد که راهکار کوتاه مدت حضور نیرو های بین المللی در افغانستان می باشد و حضور آنها ما را در دست یابی به راهکار بلند مدت که تحکیم دموکراسی باشد کمک می کند.