مطبوعات تاریخی به قدمت تاریخ انسان دارد و از زمانی که انسان فن نوشتن و خواندن و افهام و تفهیم را یاد گرفت، مطبوعات نیز پا به عرصه گیتی نهاد.

قدیمی ترین مطبوعات و روزنامه ها به شکل ساده و ابتدایی به گذشته های بسیار دور، حدود دوهزار سال قبل برمی گردد که پادشاهی اهل روم تصمیمات و فعالیت های خود را در آن منتشر می ساخت و به تعداد چندین نسخه از آن در میادین شهر برای مطالعه عموم نصب می کرد.

اما مطبوعات به صورت امروزی و مدرن، قدمت زیادی ندارد و به سالهای سده 1600 میلادی باز می گردد.

روزنامه ریلیشن یا ارتباط که در ماه جون سال 1605 میلادی در شهر استراسبورگ به نشر رسید، از آن تحت عنوان اولین روزنامه عمومی و مدرن که اختصاص به درباریان و طبقه خاص نداشت و در مدح و ثنای کسی نبود، یاد می شود.

رزونامه ریلیشن که به مادر روزنامه های امروزین نیز معروف است اولین روزنامه ای بود که توانست خود را از بند پادشاهان برهاند و به صورت آزاد و واقع گرا به نشر بپردزاد و هزینه های خود را نیز از فروش روزنامه تامین نماید.

ایجاد این روزنامه توانست راه را برای دیگران مساعد سازد و به فاصله نه چندان دوری از آن، روزنامه ها و مجلات و نشریات آزاد و خصوصی توانستند پا به منصه ظهور بگذارند.

در افغانستان، اولین جریده در سال 1290 در زمان حکمروایی امیر شیرعلی خان به نام شمس النهار شروع به نشر کرد. هر چند این جریده بسیار ابتدایی بود اما بازهم توانست آغازگر آزادی بیان در کشور باشد.

بعد از شمس النهار نشریات دیگری در تاریخ نه چندان کهن مطبوعات افغانستان به چشم می خورد که با توجه به شرایط سیاسی وقت و مشکلات گوناگون خود به نشر پرداختند.

همزمان با فروپاشی طالبان و روی کار آمدن حکومت بر اساس پایه های دموکراتیک و برخواسته از آرای مردم، نقطه عطفی شد برای مطبوعات کشور که سالیان سال نتوانسته بودند آنگونه که شایسته و بایسته بود به فعالیت بپردازند.

شاید یکی از دلایل عقب مانی مطبوعات در کشور هم همین تحولات سیاسی و اجتماعی پی در پی بود که سالیان سال افغانستان را درگیر خود کرده بود.

با آغاز دوران جدید، یکی از اصولی که در صدر اهداف و آرمان های حکومت و جامعه جهانی و کشورهای همکار در افغانستان، قرار داشت دموکراسی و آزادی بیان بود.

خانواده مطبوعات در پرتو شرایط مساعد و جوی که به وجود آمده بود شروع به فعالیت کرد و توانست در مدت زمان کمی فعالیت های چشمگیری داشته باشد.

شرایط زمینه را برای خانواده مطبوعات مساعد ساخت و بنابر اطلاعات مرکز رسانه های حکومت، 36 تلویزیون خصوصی، 95 شبکه رادیویی و 803 نشریه چاپی در کشور به فعالیت مشغول هستند.

اما متاسفانه مطبوعات در کشور نتوانستند آنچنان که شایسته و قابل انتظار بود به اهداف خود دست یابند و بتوانند به عنوان رکن چهارم در حکومت نوپای افغانستان نقش بازی کنند.

از سویی نباید فعالیت ها و موفقیت های خانواده مطبوعات را نادیده گرفت ولی باید گفت که خانواده مطبوعات از فضای به وجود آمده استفاده بهینه و موثر را نکرد و بیشتر موفقیت ها و دستاوردهایش نیز در قسمت کمیت رسانه ها بود و در قسمت کیفیت نتوانست پا به پای کمیت رشد کند.

در یک دهه اخیر، رسانه های صوتی و تصویری کشور نیز افزایش قابل ملاحظه ای داشته است ولی آنها هم بنابر دلایلی نتوانسته اند جایگاه خود را در بین مردم و مقامات به دست بیاورند.

نبود برق و امکانات لازم، پخش برنامه های تکراری، نداشتن برنامه سازی و تولید، سطح و جایگاه شماری از آنان را به عنوان یک رسانه تاثیر گذار و مردمی به جایگاه تبلیغاتی کاهش داده است.

عدم توجه لازم و کافی دولت به مطبوعات و رشد و ارتقای کیفی آنان، پایین بودن سطح آگاهی اصحاب رسانه ها و نبودن امکانات لازم برای رقابت با رسانه های همسایه از یک سو و از سوی دیگر نبود امنیت کافی برای خبرنگاران و نویسندگان باعث شده است رسانه ها نتوانند به رسالت و هدف اصلی خویش نائل شوند.

یکی دیگر از دلایل ضعف مطبوعات را شاید بتوان در مردم جستجو کرد. بی سوادی، عدم سهم گرفتن آنان در مسائل سیاسی و اجتماعی، علاقه کم آنها به روزنامه خوانی باعث شده است تا رسانه ها در بین مردم نیز از موثریت و مثمریت کافی برخوردار نباشند.

موفقیت رسانه ها در یک جامعه نشان از رشد و ارتقای سطح علمی و فرهنگی مردم آن جامعه دارد و تا مردم یک کشور پیشرفت نکرده باشند و از سطح سواد و آگاهی لازم برخوردار نباشند، در آن کشور زاییده شدن مطبوعات موفق و موثر، سخت و حتی محال می باشد، به خاطر اینکه تا مردم از رسانه ها تقاضای رشد و پیشرفت را نکنند، مطبوعات هم نمی توانند به رشد برسند.

در یک دهه اخیر، کشورها و موسسات زیادی پولهای هنگفتی را صرف آزادی مطبوعات و آزادی بیان کردند اما بعد از گذشت یک دهه رشد چشمگیری را شاهد نیستیم و مسلماً با تغییرات رونما شده در چند سال اخیر، مقدار و میزان حمایت مالی آنها به طرز قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت که مسلماً از تعدد نشریات و رسانه ها نیز کاسته خواهد شد.

مطبوعات برای ادامه حیات و فعالیت خود نیاز به منابع مالی و پولی متعلق به خود دارند تا اولاً استقلالیت آنها را تضمین کند و با خیال آسوده و بی طرفانه به فعالیت بپردازند و در ثانی بتوانند با همین پولها سطح کار خود را ارتقا بدهند و این امر در صورتی محقق می شود که سطح مطالب و برنامه های آنها قابل قبول باشد تا بتوانند با حمایت مردم برای مردم به فعالیت ادامه بدهند.

یکی از رسالت های مهم مطبوعات و اصل و فلسفه تشکیل آنها نیز، اطلاع رسانی اخبار و حوادث و ارائه راه حل و پیشنهاد برای حل مشکلات موجود در جامعه به شکل واقع گرایانه و بی طرفانه است.

نباید موفقیت ها و دستاوردهای یک دهه اخیر مطبوعات را نادیده گرفت و باید اذعان کرد که آزادی مطبوعات و آزادی بیان و رسیدن به کارویژه های مطبوعات امری ساده و سهل نیست و نیاز به زمان و حمایت های همه جانبه دولتی و مردمی دارد کما اینکه خانواده رسانه ها اگر می خواهد خود را به عنوان رکن چهارم و رکن موثر معرفی کند سختی ها و تلاش های زیادی را باید به جان بخرد، چه در زمینه رشد علمی و معلوماتی خود و چه در زمینه بلند بردن سطح علمی و فرهنگی جامعه.