ده ها نفر کشته و زخمی شدر روزها و هفته های اخیر مخالفان مسلح توانستند حملات مرگباری را علاوه بر کابل پایتخت در چندین شهر مهم دیگر کشور از جمله قندهار، قندوز و مزار شریف طراحی و اجرا نمایند که در نتیجه آن دند. این حملات نشان میدهد که مخالفان مسلح بدنبال تشدید نا امنی کشور همزمان با نزدیک شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری و خروج سربازان خارجی از کشور اند. طبیعی است که به هر میزانی که کشور در این شرائط بیشتر نا امن شود امید های مردم از آینده افغانستان آسیب می بیند.

بنا براین ضرورت دارد که در ساختارها و استراتیژی های امنیتی کشور در راستای بهبود توانایی های نهادهای امنیتی کشور اصلاحاتی صورت بگیرد. التبه این به معنای انکار دست آوردها و توانایی های قابل توجه نیروهای امنیتی کشور در مهار بسیاری از حملات مخالفان و از پای در آوردن مهاجمان انتحاری و مسلح نیست. اما بدلیل شرائط حساس کشور باید بیش از پیش در این زمینه توجه صورت گیرد.

حملات مخالفان مسلح نشان می دهد که آنان برای این حملات برنامه ریزی های بلندمدت و دقیقی دارند و از این جهت لازم است که برای جلو گیری از تکرار چنین حملاتی نیروهای استخباراتی و امنیتی کشور بیش از گذشته توانایی های خود را افزایش دهند.

ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان مدعی است که حمله انتحاری در قندوز را در مدت یک ماه طرح ریزی کرده بودند.  وی در این باره گفت: هدف ما در این حمله انتحاری سمونوال عبدالله زمری مدیر مبارزه با تروریزم قندوز بود. بگفته وی فرد انتحاری که این حمله را اجرا کرده است از یک ماه بدین سو مدیر مبارزه با تروریزم قندوز را زیر کنترول داشت که موفق شد وی را حین گزمه در مرکز این شهر به قتل برساند.

این درحالیست که در اینگونه حملات مخالفان مسلح معمولا افرادی که در پستهای بلند دولتی فعالیت دارند، نیز هدف حمله انتحاری قرار گرفته و کشته می شوند.

حملات و ترورهای هدفمند که از مدت ها قبل برنامه ریزی و اجرا می شود نشان از نفوذ مخالفان مسلح در برخی حلقات امنیتی کشور داشته و حاکی از آن است که ساختارهای امنیتی کشور در برابر نفوذ دشمن آنگونه که باید مقاوم نیست. 

پرسش مهم و اساسی این است که این افراد چگونه می توانند مواد انفجاری را با وجود دستگاه های پیشرفته و تکنولوژی برتری که باید در اختیار نیروهای امنیتی باشد، داخل شهرها نموده و منفجر نماید؟ بنا براین چگونه می توان باور کرد که بدون همکاری افراد یا برخی حلقات مرتبط با نهادهای امنیتی افراد انتحاری بتوانند مواد انفجاری را با خود به اهداف مورد نظر شان منتقل نمایند؟ آیا می توان پذیرفت که نیروهای امنیتی توان شناسایی افراد مشکوک و همینطور تشخیص مواد انفجاری در بدن افراد را با بازرسی های دقیق بدنی توسط دستگاه های مخصوص، و دقت در حالات روانی و جسمی افراد ندارند؟

مجموعه این پرسش ها هر کسی را به این نتیجه می رساند که ساختار های امنیتی کشور در برابر نفوذ دشمن شکننده است  و نیازمند باز نگری و اصلاحات جدی است. این درحالیست که در سالهای اخیر دولت افغانستان متحمل خسارتهای بزرگ از ناحیه نفوذ دشمن در نهادهای امنیتی خود شده و برای بار چندم از یک سوراخ گزیده می شود.

حملات هدفمند مخالفان مسلح در نقاط مختلف کشور این احتمال را قوت می بخشد که عوامل نفوذی در نیروهای امنیتی کشور رو به افزایش است. بنا براین می توان گفت عدم بازنگری و اصلاحات در نهادهای امنیتی اشتباه بزرگ و جبران ناپذیر است.

یکی از پرسش های مهم دیگر این است که براستی نرمی در برابر مخالفان مسلح و عدم باز نگری جدی در ساختار های امنیتی کشور آینده امنیت و ثبات کشور را به کدام سو خواهد برد؟ شرائط بغرنج و پیچیده امنیی کشور ایجاب می کند که باید در میکانیسم صلح نیز یک ارزیابی دقیق در نظر گرفته شود با محاسبه هزینه های مالی، جانی، زمانی و دستاوردهای اندک در راستای مصالحه با طالبان می توان دریافت که بجای این امتیاز دادن های بی فایده از این پس بیشتر روی اردو و نهاد های امنیتی کشور باید سرمایه گذاری شود. صرف زمان و هزینه برای اردوی ملی سودمندتر است زیرا  هم پرستیژ امنیتی ما در منطقه بالا می رود و هم از موضع قدرت با مخالفین داخلی و خارجی برخورد می توانیم.

این وضعیت شکننده امنیتی نتیجه برخورد محافظه کارانه و مسالمت آمیز با مخالفان مسلح طی یک دهه گذشته است. براستی آیا نقاط ضعفی در  قراردادهای امنیتی افغانستان با ناتو و سایر متحدان افغانستان وجود دارد که افغانستان نمی تواند از موضع قدرت در مواجهه با مخالفان مسلح سخن بگوید؟ این درحالیست که قرار است بزودی مرحلۀ سوم مذاکرات پیرامون پیمان امنیتی با امریکا آغاز شود بنا براین باید با توجه به شکنندگی های امنیتی و واقعیت های موجود در کشور مذاکره و تصمیم سازی ها صورت بگیرد.سخنگوی وزارت امور خارجۀ کشور در یک نشست خبری گفت که در اواخر هفتۀ جاری مرحلۀ سوم مذاکرات روی پیمان امنیتی افغانستان با امریکا در کابل آغاز می شود. اگرچه رییس جمهور کرزی پیش از این گفته است که حکومت امریکا برای امضای پیمان امنیتی با افغانستان عجله دارد، اما دولت افغانستان عجله ی در این زمنیه ندارد و با بررسی بیشتر این پیمان را به امضا خواهد رساند.

ولی با توجه به واقعیت های موجود در کشور و منافع ملی افغانستان ایجاب می کند که در برابر جبهه ترور و خشونت باید طرح ها و برنامه های دقیق کارشناسی شده و با پشتوانه قوی روی دست گرفته شود. بنا براین در استراتیژی امنیتی افغانستان علاوه بر امضای پیمانهای امنیتی با کشورهای دیگر از ظرفیتهای منطقه ای نیز نباید غافل شد. قرار است کنفرانس کشورهای قلب آسیا در اواخر ماه اپریل در کشور قزاقستان برگزار شود و در این نشست روی اقدامات عملی برای همکاری های منطقوی بحث و گفتگو صورت می گیرد. به نظر می رسد چنین نشستهای فرصت مناسبی را برای افغانستان فراهم می کند تا از فرصت ها و قابلیت های منطقه ای برای مهار ترور و خشونت در منطقه استفاده نماید. افغانستان باید کشورهای منطقه را متقاعد سازد که در محو خشونت و ترور در افغانستان با دولت این کشور همکاری نماید زیرا در غیر این صورت همگان از این پدیده خطرناک در آینده آسیب خواهد دید.

به هر ترتیب نهادهای امنیتی و استخباراتی کشور باید بپذیرند که بالارفتن گراف نا امنی در کشور نشانی است روشن بر ضعف دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی کشور. از این رو ضرورت تقویت و تجهیز نهادهای استخباراتی و امنیتی کشور یک امر کاملا ضروری و حیاتی است. این درحالیست که در شرائط کنونی تامین امنیت از جدی ترین مسائل و دغدغه اصلی نهاد های امنیتی کشور و جامعه جهانی در افغانستان است. اگر مسئله تامین امنیت در افغانستان از دغدغه های اصلی جامعهء جهانی هست و به همین دلیل برای پایان دادن به بحران جنگ در افغانستان پروسهء انتقال مسوولیت های امنیتی به قوای افغانستان در بخش های مختلف کشورگام بگام عملی می گردد باید به تقویت و تجهیز کامل بخش های امنیتی و استخباراتی افغانستان به جد توجه شود.

در پایان یاد آوری این نکته حیاتی و مهم است که اقدامات یک جانبه و توجه بیش از حد به مسائل نظامی، می تواند جنبه های کلیدی تر امنیت که بعد نظامی مسئله تنها یک بخش کوچک از آن است را به فراموشی بسپارد. اکنون شرائط بگونه ای است که احساس می شود هم دولت افغانستان وهم جامعه جهانی به عملی ساختن استراتیژی تک بعدی و صرفا نظامی در افغانستان بیشتر توجه دارد. حال آنکه امنیت در نبود یک سازمان اطلاعاتی و استخباراتی قوی، مجهز و پیشرفته هرگز نمی تواند بدرستی تامین گردد.