جیمز تراب - فارن پالیسی / برگردان: عبدالاحد بهرامی

اخیرا صلاح الدین ربانی، رییس شورای عالی صلح افغانستان به واشنگتن آمده بود تا درباره مذاکراتی که اخیرا با رهبران پاکستان در اسلام آباد داشت، با مقامات امریکایی گفتگو کند. در جریان این سفر، من با آقای ربانی در واشنگتن گفتگو کردم. ربانی از پاکستانی ها خواسته بود تا چهار مقام ارشد طالبان را که ظاهرا به جرم پیگیری مذاکرات صلح با دولت افغانستان بدون تایید اسلام آباد زندانی اند، آزاد سازد. مقامات امنیتی یکی از این رهبران ارشد و همچنان نه عضو رده متوسط طالبان را آزاد کردند.

پس از آن، جنرال اشفاق کیانی، رئیس ستاد مشترک ارتش پاکستان و مقتدرترین فرد در رابطه با مسائل مربوط به امنیت ملی آن کشور، برای مذاکرات بیشتر با حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان به کابل آمد. صلاح الدین ربانی به من گفت که او "بصورت محتاطانه خوشبین" است که پاکستانی ها سرانجام به این تصمیم رسیده اند تا از انسداد مذاکرات صلح دست بردارند.

اگر این به همان اندازه که آقای ربانی به آن امید بسته است، یک تغییر معنادار باشد، این امر می تواند تحول بسیار خوبی برای باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا باشد که با اشتیاق مصرانه تمایل دارد تا آشفتگی هایی را که در جهان اسلام به ارث برده، پشت سر بگذارد و برای تحرک بخشیدن به سیاست های خود در رابطه با آسیا، تغییرات آب و هوایی، امضای موافقت نامه های تجارت آزاد و... به جلو حرکت کند.

او در حال حاضر، مرحله اول این تغییر استراتژیک سیاست خارجی امریکا را با خروج نیروهای آمریکایی از عراق به پایان برده است. برای اوباما، فاز بعدی تا پایان سال 2014، هنگامی که سربازان آمریکایی و ناتو ماموریت رزمی خود را در افغانستان پایان دهند، تکمیل خواهد شد. اوباما و تیم او در حال حاضر تصمیم می گیرند که چگونه به سرعت این نیروها را از افغانستان بیرون کشند و چه تعداد از این نیروها باید به منظور آموزش و حمایت از نیروهای افغان و انجام ماموریت مبارزه با تروریسم در این کشور باقی بمانند. مهم نیست که این بحث ها چه نتیجه ای داشته باشد، همه امیدهای اوباما برای خروج پیروزمندانه و "مسئولانه"، احتمالا در محاسبات پاکستان و همچنان طالبان بستگی دارد.

دو سال پیش، رییس جمهور حامد کرزی به هدف برقراری ارتباط و گفتگو با رهبران فعلی و سابق ستیزه جویان به ویژه گروه طالبان، شورای عالی صلح را تاسیس کرد. او برهان الدین ربانی، یکی از رهبران جهادی سابق و رئیس جمهور پیشین افغانستان را به عنوان اولین رئیس آن منصوب کرد. در سپتمبر 2011، زمانی که بعضی از عناصر طالبان گفتگو با فرستادگان آمریکا را در آلمان و قطر آغاز کرده بود، ربانی توسط یک بمب گذار انتحاری، که احتمالا توسط عناصر تندرو مخالف مذاکرات صلح و به هدف خرابکاری در این مذاکرات اعزام شده بود، به قتل رسید. در ماه اپریل گذشته، حامد کرزی صلاح الدین ربانی پسر 41 ساله برهان الدین ربانی را که در آن زمان به عنوان سفیر افغانستان در ترکیه کار می کرد، به جای پدرش گماشت تا مذاکرات صلح را رهبری کند. صلاح الدین، یک دیپلمات نرم و ملایم، در این بازی بی رحمانه تازه کار است.

ربانی و همکاران او در یک سال اخیر با طیف وسیعی از چهره های فعلی و سابق طالبان ارتباط غیررسمی داشته اند، و او می گوید که متقاعد شده برای پایان دادن به جنگ راه درازی در پیش است. آقای ربانی می گوید: "گزارش هایی که ما داریم این است که رهبری طالبان در حال حاضر اصولا در مورد منطق ادامه جنگ بحث می کنند." رییس شورای عالی صلح افغانستان می گوید، هنگامی که ایالات متحده و افغانستان در ماه می گذشته توافقنامه مشارکت راهبردی را امضا کردند که بر اساس آن ایالات متحده به نقش درازمدت خود در افغانستان از جمله ادامه حضور نظامی متعهد شده، طالبان به این نتیجه رسیدند که دیگر نمی توانند منتظر سال 2014 باشند تا با خروج امریکایی ها، بار دیگر برگردند.

البته، این دیدگاه ممکن است بیش از حد خوش بینانه باشد. هیچ نشانه ای از فروکش کردن جنگ در افغانستان دیده نمی شود. ملا عمر، رهبر رهبران طالبان موسوم به "شورای کویته"، ممکن است مذاکرات صلح را مورد تایید قرار ندهد. گروه های تندرو مانند شبکه حقانی ممکن است هر گونه تلاش ها برای مذاکرات را تضعیف کنند. اما مذاکرات صلح، راهکاری است که باید آزمایش شود. و این نیاز به حمایت آمریکا و البته پاکستان نیاز دارد.

در همین حال، سیاست کاخ سفید در مورد افغانستان به مراتب بیشتر بر کسب پیروزی در میدان جنگ تاکید داشته است تا طالبان وادار شوند از موضع ضعف به میز مذاکرات حاضر شوند تا اینکه تلاش شود که با مذاکره به جنگ پایان داده شود. در ماه مارچ گذشته، مذاکرات آمریکا با طالبان زمانی به پایان رسید که طالبان از ادامه مذاکره خودداری کردند و مدعی شدند که واشنگتن دارای موضع ثابت و قابل اعتماد نیست. دیپلمات های ایالات متحده، در همکاری با مقامات در قطر، تلاش کرده اند تا به معامله ای با طالبان دست یابند که بر اساس آن پنج تن از اعضای این گروه را که در گوانتانامو زندانی اند، در ازای یک سرباز آمریکایی که گمان می رود در گروگان طالبان است، مبادله کنند.

مقامات آمریکایی پیشنهاد جدیدی را در ماه جون ارائه کرده اند و هنوز منتظر پاسخ طالبان اند. یک مقام امریکایی که با سیاست های واشنگتن در منطقه اطلاعاتی دارد، می گوید که از زمان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، به نظر می رسد مقامات کاخ سفید به این نتیجه رسیده اند که از طریق سیاسی به جنگ پایان داده شود. این تغییر احتمالی در رویکرد واشنگتن، ممکن است به نوبه خود بر مذاکرات با طالبان تاثیرگذار باشد. صلاح الدین ربانی رییس شورای عالی صلح افغانستان نیز می گوید که مقامات آمریکایی با صراحت از تلاش های او برای صلح حمایت کرده اند.

در این بازی، کارت واقعی و تعیین کننده اسلام آباد است. در سال 2010، نیروهای پاکستانی ملا برادر، فرد شماره دو طالبان را که در صدد گفتگو با مقامات دولت افغانستان بود بازداشت کردند. این اقدام یک پیام واضح در برداشت: اینکه مذاکرات تنها با شامل ساختن پاکستان در این پروسه به جلو خواهد رفت. مقامات دولت افغانستان و امریکا سازمان های امنیتی و اطلاعاتی پاکستان را به حمایت از طالبان متهم می کنند. بسیاری ها در افغانستان معتقدند که پاکستان می خواهد بعد از خروج نیروهای امریکایی، نفوذ و نقش تعیین کننده ای در آینده افغانستان داشته باشد و حتی منتظرند تا با خروج امریکایی ها فرصت مساعدتری برای حمایت از طالبان به وجود آید.

اما شاید این طور هم نیست. طالبان همانطور که برای افغانستان یک تهدید به شمار می رود، تقریبا به یک تهدیدی شوم و بالقوه ای برای پاکستان تبدیل شده است. و گفته می شود که اشفاق کیانی این موضوع را به خوبی درک می کند که اقتصاد این کشور در شرایط فاجعه بار قرار دارد. روابط در حال گرم شدن پاکستان با هند نیز احتمالا دشمن پنداری شدید پاکستان در مورد جاه طلبی های هند در آسیای مرکزی را کاهش داده است.

ربانی می گوید که پاکستان وعده داده تا ملا برادر و دو تن دیگر از بازداشتی های ارشد طالبان را آزاد کند. مقامات پاکستانی همچنان قول داده اند تا با امضای بیانیه مشترکی از سازمان ملل متحد درخواست کنند تا نام چندین شخصیت کلیدی طالبان را از لیست ترور این سازمان حذف کند و به آنها اجازه سفر به کشورهای دیگر را برای مذاکره بدهد. بعد از آن، ممکن است بحث های مقدماتی بار دیگر در دوحه روی دست گرفته شود.

تقریبا هر نوع معامله احتمالی قطعا شامل امتیازات سیاسی و مصونیت برای رهبران و فرماندهان شورشیان خواهد بود. این امر می تواند به ویژه برای زنان در مناطق تحت تسلط طالبان ناخوشایند باشد اما ایالات متحده ممکن است با این معامله کنار بیاید. و این به دولت کابل زمان و فرصت مساعدی را فراهم می سازد تا اقتدار خود را به آرامی گسترش دهد و مشروعیت خود را بیشتر سازد.