پس از امضای پیمان استراتیژیک آمریکا و افغانستان که چندی قبل میان روسای جمهور دو کشور در کابل انجام گرفت اینک مقامات دو کشور رایزنی ها برای امضای موافقت نامه امنیتی را آغاز کرده اند که بر اساس آن ادامه حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان و تداوم همکاری های این کشور با افغانستان نظام مند می گردد. روز گذشته دیپلمات‌های افغان و آمریکایی دور نخست مذاکرات برای رسیدن به موافقت‌نامه امنیتی دوجانبه را در کابل مقر شورای امنیت ملی افغانستان شروع کردند. اکلیل حکیمی، سفیر افغانستان در واشنگتن و جیمز وارلک، معاون نماینده ویژه رئیس جمهوری آمریکا برای افغانستان و پاکستان ریاست هیات‌های افغان و آمریکایی را در این مذاکرات به‌عهده دارند.

اما آنچه که مهم است باید ها و نبایدهای است که باید طرف های مذاکره کننده آنرا در چارچوب منافع دو کشور در نظر بگیرند. مهمترین مسئله این است که افغانستان باید بتواند از امضای این موافقت‌نامه منافع مهمی را بدست آورد یکی ازاین موارد این است که نیروهای امنیتی افغانستان به کمک آمریکا تقویت شود و توانایی دفاع مستقل از کشور را پیدا کنند در واقع باید گفت در چارچوب این موافقتنامه کمک های مالی آمریکا باید تقویت نیروهای امنیتی، آموزش و تجهیز سربازان افغان با معیارهای بالا و در کل ایجاد دید مثبت به آینده‌ این کشور را در پی داشته باشد. اگر چنین چیزی اتفاق نیافتد امضای چنین موافقت نامه ی ره بجای نبرده است.

مسئله مهم دیگر این است تروریزم- دشمن مشترک آمریکا و افغانستان- از بیرون از مرزهای افغانستان نیز تقویت می شود و آمریکا باید به افغانستان کمک کند که این ریشه های بیرونی تروریزم را نیز از بین ببرد. بنا براین در این موافقتنامه موضوع مبارزه مشترک با تروریسم در خارج از مرزهای افغانستان هم باید گنجانده شود.

در غیراین صورت بعید است با تحمل ملیاردها دالر هزینه دیگر در جنگ داخل مرزهای افغانستان نیز بتوان تروریزم را ریشه کن کرد. زیرا اگر ریشه ها و حامیان بیرونی افراط گرایان و تروریستان از بین برده نشود در افغانستان این ترس وجود دارد که اگر در شرایط کنونی آمریکا مانند عراق از افغانستان کاملا خارج شود، هرج و مرج دوباره این کشور را فرابگیرد و افغانستان به کام گروه های افراط گرا و تروریست سقوط کند.

نکته دیگر این است که بر اساس این موافقت نامه باید شمار پایگاه‌های نظامی، تعداد سربازان خارجی که قرار است در این پایگاه‌ها مستقر شوند، هدف آنها، چگونگی عملیات نظامی شان و نحوه همکاری با افغانستان در صورت بروز تهدید کاملا روشن وشفاف گردد و طرفین به مفاد آن ملتزم باشد. زیرا اگر چگونگی حضور و اهداف نیروهای امریکایی روشن نباشد نگرانی های گسترده منطقه ی را در پی خواهد داشت. بنا بر این در پاسخ به نگرانی های منطقه ای از تداوم حضور امریکا در افغانستان هر دو طرف آمریکایی و افغانستان باید روشن کنند که آمریکا به دنبال پایگاه نظامی دائمی در افغانستان و حضور تهدیدآمیز به همسایه ها نخواهد بود و این نکته در موافقتنامه برجسته گردد.

مقامات افغانستان باید درک کنند که نگرانی های همسایگان افغانستان به شمول روسیه، هند و چین و همینطور پاکستان و ایران اهمیت دارد. این موارد می تواند برای رسیدن به توافق امنیتی مانع جدی باشد. همسایه‌های افغانستان از جمله ایران و پاکستان از حضور درازمدت آمریکا در منطقه نگران اند و نارضایتی خود را بارها ابراز کرده‌اند. از طرف دیگر، چین و روسیه هم توافقنامه امنیتی را با دید شک می‌بینند. ایران حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان را تهدید جدی به امنیت ملی خود می‌داند. پاکستان هم آن را سدی در راه تشکیل دولت طرفدار پاکستان در کابل می‌بیند. از سوی دیگر، روسیه استقرار پایگاه‌های آمریکا در قلب آسیا را در تضاد با منافعش در آسیای مرکزی ارزیابی می‌کند. بنا بر این نباید افغانستان بگونه ی عمل کندکه حمایت قدرتهای منطقه ای را کاملا برای بدست آوردن حمایت های آمریکا و سایر قدرت های فرامنطقه ای از دست بدهد.

در این زمینه افغانستان باید به مشترکاتی که در خصوص افغانستان میان قدرتهای غربی و منطقه ای وجود دارد تاکید کند. یکی از مهمترین مشترکات در این زمینه وجود و رشد افراط گرایی و تروریزم در منطقه است که این مسئله به ضرر تمامی قدرتهای منطقه نیز هست. چین از قدرت گرفت افراط گرایان در مرزهای خود با افغانستان و پاکستان نگران است و به همین دلیل رابطه این کشور با طالبان کاملا قطع بود کشورهای اسیای مرکزی به شمول روسیه نیز از اقتدار افراط گراییی در منطقه حمایت نخواهند کرد.

در خصوص هند نیز این کشور هر گز اجازه نخواهد داد که بنیاد گرایی در منطقه رشد کند و قدرت دوباره بگیرد. بنا براین طالبان والقاعده به مثابه تهدید مشترک برای کشورهای منطقه می تواند بستر همکاری های مشترک را فراهم کند. بنابر این با توجه به این ظرفیت ها دیپلمات های افغانستان باید حمایت کشورهای منطقه را از امضای موافقتنامه جدید این کشور با آمریکا بدست بیاورد. دیپلمات‌های ارشد افغانستان در یک دیپلماسی پشت پرده باید سعی کنند نگرانی آنها از این ناحیه را رفع کنند.

نکته مهم دیگر این است که در امضای این موافقتنامه نباید جناحی عمل شود و جریان های سیاسی در داخل کشور نباید از آن به نفع خود بهره برداری نمایند. برخی کارشناسان مسائل سیاسی، از تلاش شخص رئیس جمهور حامد کرزی برای گرفتن امتیازهای شخصی در جریان مذاکرات سخن می گویند. گفته شده است رئیس جمهور کرزی از آمریکا خواسته در ازای امضای موافقتنامه امنیتی دو جانبه، واشنگتن در انتخابات ریاست جمهوری آینده طرف او را بگیرد و از کاندیدای مورد تایید او پشتیبانی کند. گرچه دولت افغانستان چنین ادعایی را بی‌اساس می‌داند.

اما چنین نگرانی های وجود دارد که جناح ها و جریان های سیاسی مختلف ممکن است سعی کنند بدنبال منافع جناحی خود باشند که این امر پسندیده نیست و باید منافع علیای ملی را در این زمینه ترجیح داد.باید این موافقت نامه امنیتی همکاری های جدی کشورهای منطقه در مبارزه مشترک با تروریزم را نیز در پی داشته باشد.

زیرا امضای این موافقتنامه به تنهایی میان مقامات افغان و ایالات متحده نمی تواند به شکست جبهه ترور و خشونت در منطقه و جهان بیانجامد. بلکه این مسئله بستگی به نوع همکاری ها و همراهی های قدرت های منطقه با افغانستان دارد. زیرا تازمانیکه این همه سلاح و امکانات در اختیار مخالفین دولت افغانستان قرار گیرد جنگ و خشونت نیز ادامه خواهد یافت وا منیت افغانستان تامین نخواهد شد. به نظر می رسد تا زمانیکه دولت های منطقه نتوانند یا نخواهند مانع این روند شوند شکست کامل جبهه ترور با وجود موافقت نامه های آمریکا و افغانستان و پایگاه دائمی آن کشور در افغانستان نیز بدست نخواهد آمد.

واقعیت این است که در امضای چنین موافقتنامه های منافع افغانستان قطعا با منافع کلانتر در سطح منطقه گره می خورد. اگر حداقل دست آورد آن این باشد که در افغانستان جنگ و خونریزی را از بین ببرد و امنیت سرتاسری را تضمین نماید.

آیا در آن صورت پایان جنگ و خونریزی در افغانستان وبرقراری امنیت و ثبات دراین کشور به ضرر کشورهای همسایه افغانستان است؟ افغانستان در صورت تامین امنیت و ثبات می تواند گام های بلندی را به سمت توسعه و رفاه نیز بردارد. بدون تردید توسعه و پیشرفت افغانستان به نفع تمامی کشورهای منطقه است و افغانستان با ثبات می تواند به توسعه و پیشرفت منطقه کمک کند. بنا براین به نظر میرسد ظرفیت های جلب و جذب همکاری و همراهی قدرتهای منطقه در افغانستان وجود دارد حال باید دید که دستگاه دیپلماسی خارجی افغانستان تا چه حد قادر خواهد بود این ظرفیت های بالقوه را استفاده نماید.