اخیرا نواحی شمالی کشور که پیش از این از امنیت بهتری برخوردار بود نا امن شده و تلفات غیر نظامیان در ولایات شمالی کشور افزایش یافته است. این درحالیست که چند روز قبل برخی عوامل تروریستی که ادعا می شود از اتباع کشورهای همسایه شمالی افغانستان است نیز توسط نیروهای امنیت ملی کشور دستگیر شده اند. اما حادثه تلخ و غم انگیز کشته شدن میهمانان یک محفل عروسی در شمال کشور بسیار تکان دهنده بود. روز جمعه انفجار یک بمب بزرگ کناره جاده‌‌ای جان دست کم ۱۵ نفر را که راهی یک عروسی در شمال افغانستان بودند، گرفت.

18 نفر دیگر نیز در این انفجار زخمی شده اند. این یکی از خونین ترین حوادث مربوط به بمب‌گذاری کنار جاده‌ای در شمال افغانستان بوده است. بنابه گزارش ها، یک موتر 'مینی بس' که مردان، زنان و کودکان را به یک عروسی در ولسوالی دولت آباد ولایت بلخ انتقال می‌داد، در مسیر راه با بمب کنار جاده‌ای برخورد کرد. سخنگوی فرمانده پلیس ولایت بلخ گفت: " در نتیجه پانزده نفر از هموطنان ما کشته شدند و هجده نفر زخم برداشتند." مقامات امنیتی این بمب گذاری را کار مخالفان مسلح می دانند. متاسفانه این نوع حوادث غم بار نشان از گسترش ساحه نفوذ تروریستان به شمال کشور است و این درحالیست که از سقوط طالبان تا کنون شمال افغانستان از امن ترین مناطق این کشور بوده است.

اما براستی پرسش مهم واساسی این است که در سالهای اخیر طالبان چگونه توانسته اند به شمال کشور نفوذ کرده و فعالیت‌های خود را در این ولایات افزایش دهند؟ پس از تشديد بحران امنيت در جنوب اينك به نظر مي رسد طالبان به دنبال نفوذ به ولايات شمالي كشور اند تا اين مناطق كشور را نيز مانند جنوب نا امن بسازند. ولایات شمالی افغانستان که اخیرا طالبان توانسته اند حضور خود را در آنجا تقویت کنند از این پس بیش از گذشته مورد تهدید خواهد بود.

گروه طالبان و سایر جنگجویان مسلح مخالف دولت افغانستان از اوایل سال 2009 میلادی متوجه ولایات شمالی بوده اند اما تا قبل از این شواهد و قرائن کافی از حضور آنان دیده نمی شد ولی اکنون به نظر می رسد این گروه توانسته اند آرام آرام به شمال کشور نفوذ کنند. در سالهای گذشته این گروه عمدتا از قندوز به عنوان مرکزی برای سازماندهی عملیات خود در سایر مناطق شمالی افغانستان استفاده می کردند.

قندوز از ولایاتی است که بیشتر شاهد فعالیت های تخریبی طالبان بوده است. به نظر میرسد طالبان شیوه های مختلفی را برای نفوذ به شمال کشور بکار می بندند. اما مهم این است که طالبان برای تقویت نیروهای خویش در شمال، جز منابع محلی، راههای آسان دیگری را ندارند و این مایه تعجب است که دولت و نيروهاى بین المللی چرا اقدام به برچیدن بساط این نیروها نمی کنند.

این عدم توجه به برچیدن بساط طالبان از شمال این گمان را در مردم ایجاد می کند که گویا تلاش هایی در جریان است که طالبان را به شمال کشور مسلط سازند. پیش از این نیز در این مورد شایعه دست داشتن برخي از نهاد ها و بخش هاي امنيتي قواي بين المللي در افغانستان در تقویت، تکمیل و تجهیز نیروهای طالبان در شمال وجود داشته است.

گذشته از این نوع شایعات باید گفت بدون شک جامعه جهانی و متحدان افغانستان در جنگ با تروريزم نمي توانند سوء نيتي داشته باشند. فداکاری‌های زنان و مردان ایتلاف بین‌المللی در مصاف با تروریسم و طالبان برای فراهم‌آوری شرائط و فضاي سالم تر وبهتر زندگي در افغانستان خلاف اين مدعا را مي رساند. به ویژه آنكه حمایت جامعه جهاني از بازسازی و توسعه و حقوق و آزادی‌های شهروندی و پی‌ریزی یک نظام مبتنی بر قانون، هم براي افغانستان و هم براي جامعه جهاني اهميت فوق العاده دارد. اما اگر قوای ناتو و ائتلاف بزودی اقدام به برچیدان بساط طالبان از شمال کشور نکنند مطمئن باشند که نا امنی های جنوب به شمال کشور نیز گسترش خواهد یافت.

بنا براین همین اکنون هرگونه امکان ها برای نفوذ طالبان به شمال را باید از بین برد که فردا دیر است. واقعيت اين است كه قوت گرفتن طالبان در شمال كشور نمي تواند بي ارتباط با قواي ائتلاف و ناتو باشد. به این معنی که برخی سهل انگاری های دولت و ناتو در مبارزه جدي و بنيان بر افكن با طالبان و مماشات با آنان باعث نفوذ و و اقتدار مجدد طالبان شده است. از دو سال بدین سو برخی نواحی شمالی کشور که در گذشته نیز معبر نفوذ طالبان به شمال و شمال شرق بوده است، آرام آرام لانه طالبان شده است.

در اين ميان به باور بسيار از آگاهان سياست هاي ناروشن آمريكا در افغانستان نيز خود به تشديد بحران امنيت در اين كشور كمك كرده است. در حاليكه روز بروز اوضاع امنیت افغانستان وخیم تر می شود روند خروج سربازان امریکایی از افغانستان می تواند باعث تقویت طالبان شود. البته ممکن است برخی به اين دلخوش کنند كه آغاز روند خروج سربازان امریکایی از افغانستان، سبب می شود تا افغانها هرچه سریعتر آماده گرفتن مسئولیتهای امنیتی کشورشان شوند.

اما واقعيت اين است كه تعیین تاریخ دقیق برای خروج سربازان، طالبان را بیشتر از این تقویت می کند. متاسفانه با وجود تلاشهای دولت افغانستان برای مذاكره با طالبان، رفتارها و واكنشهای این گروه نشان می دهد كه اين گروه هرگز حاضر به پذيرش شرائط مذاكره و صلح نيستند. بايد بيش از پيش وبا جديت لازم به مبارزه با تروریسم، القاعده و حامیان آنها كه منطقه را به خون كشانده اند ادامه داده شود.

حامیان القاعده و تروریسم پيش از آنكه با نا امن سازي شمال كشور ماهي مقصود در افغانستان صيد كنند بايد با يك اقدام جدي و كمر شكن، كش و مات شوند. و گرنه در غير اين صورت هيچ بعيد نيست كه بحران امنيت به شمال هم سرايت كند و فردا براي مهار اين بحران بسيار دير خواهد بود. چنين به نظر مي رسد كه طالبان به منظور گسترش دايره نفوذ خود اکنون بیشتر بر بخش های شمالی کشور تمرکز کرده اند.در واقع مي توان گفت هدف از اين راهبرد تازه طالبان آن است تا حاكميت مركزي را تحت فشار بيشتر قرار دهد و خواهان باج خواهي ها و امتياز گيري هاي بيشتر شوند. اما اینکه چگونه مي توان راه نفوذ اين گروه را به شمال كشور مسدود نمود.

نگارنده بر اين باور است كه نحوه تركيب جمعيتي شهر ها ومحلات كشور بخوبي زمينه هاي نفوذ طالبان و يا عدم دست رسي آنان به مناطق مختلف كشور را فراهم مي سازد. برخی مناطق در شمال كشور است كه در زمان حاكميت طالبان اين گروه بيشترين نيرو و افراد شان را در آن متمركز كرده بودند و اين نيروها پس از سقوط طالبان نيز در اين نواحي باقي ماندند. اكنون به نظر مي رسد همان نيروهاي كهنه طالبان مي توانند زمينه ساز حضور اين گروه در اين مناطق باشند.

اما در برابر اين گونه تهديد هاي طالبان مي توان طرح اربكي يا پليس محلي در شمال را اجرا نمود و از مردم محلي كه سابقه طولاني مبارزه با طالبان را دارد و بسيار از فرماندهان و قوماندانان دوران جنگ با طالبان نيز هنوز در اين مناطق هستند مي توان در اين زمينه كمك گرفت و طالبان را از صفحات شمال كشور به كمك مردم محل و نيروهاي امنيتي كشور كاملا پاكسازي نمود.

از اين رو به نظر مي رسد مبارزه با هراس افكني در شمال به دشواري جنوب نيست. اگر حكومت بتواند برنامه ريزي هاي دقيق با كمك مردم محل و فرماندهان جنگي محلي داشته باشد و عمليات هاي را عليه اين گروه سازمان دهي و اجرا نمايد به زود ترين فرصت ممكن تمامي تهديدات از شمال كشور برطرف خواهد شد. و از اين طريق هم خيال مردم و هم خيال حكومت از بابت ساحات شمالي كشور راحت خواهد شد.