با آشکار شدن میزان ذخایر زیرزمینی افغانستان، امیدواری های فزاینده ای برای خودکفایی و تحول اقتصادی این کشور جنگزده ایجاد شده است.
ارزش این معادن زیرزمینی، به گفته مقامات امریکایی به بیش از هزار میلیارد دالر و به گفته مقامات افغان به حدود سه هزار میلیارد دالر می رسد. در سالیان اخیر، شرکت های متعدد خارجی و چندملیتی در بخش کاوش و یا استخراج معادن این کشور به رقابت پرداخته و ابراز علاقمندی کرده اند تا با استخراج طلا و مس این کشور که ارزش آن به میلیاردها دالر می رسد، در توسعه اقتصادی آن کمک کند. در جریان سال های اخیر، شماری از شرکت های امریکایی، هندی، چینی، بریتانیایی و... برای به دست آوردن امتیاز کاوش و استخراج این معادن به رقابت پرداخته اند.

افغانستان نه تنها از لحاظ ذخایر طلا و مس غنی است بلکه ذخایر قابل توجهی از لیتیم، جست و حتی یورانیم دارد، اما طلا و مس از جمله ذخایری اند که می تواند نقطه آغاز استخراج انبوه معادن این کشور باشد. داکتر نیل ریگبی، یک زمین شناس امریکایی می گوید: "چشم انداز معادن افغانستان در آینده مبهم نیست. اما به دلیل چندین دهه جنگ، بی ثباتی و خشونت در افغانستان، دیدگاه ها درباره این کشور اغلب منفی بوده است.

افغان ها به مشاوره و مساعدت خارجی نیاز دارند تا سرمایه های خود را دیگر در زیرزمین بلااستفاده نگذارند و بلکه آن را کاوش و بهره برداری کنند."

معدنکاران از گذشته های دور این را به خوبی می دانند که افغانستان محل گنج است؛ چه آنکه این کشور در مسیر امتداد کمربند آسیا-اروپا قرار دارد که از ترکیه آغاز می شود و با عبور از ایران به اندونیزیا می رسد.

همچنان کمربندهای معدنی دیگری نیز در افغانستان وجود دارد که میلیون ها سال قبل از برخورد شدید لایه های تکتونیک سطح زمین تشکیل شده است. این تغییرات جیولوژیکی همچنان کوه های به ارتفاع 25000 فت را در شمال شرق این کشور شکل داده است.

بررسی های جیولوژیکی از منابع زیرزمینی افغانستان که در دهه های گذشته انجام شده، با آنکه دیگر اعتباری ندارد اما هنوز قابل استفاده است.

این بررسی ها در دهه 1950 میلادی، زمانی که افغانستان به دنبال برقراری روابط نزدیک با اتحاد جماهیر شوروی بود، آغاز شد و پس از تهاجم نظامی ارتش سرخ بر افغانستان، این بررسی ها نیز در دهه 1970 به پایان رسید.

بررسی های انجام شده در آن زمان، معیار ارزیابی هایی است که اکنون بر اساس آن گفته می شود ارزش این معادن به هزاران میلیارد دالر می رسد.

اما نکته فوق العاده در این باره اینست که معدن شناسان معتقدند که بررسی های گذشته، ممکن است میزان واقعی ذخایر طبیعی افغانستان را دستکم گرفته و اندک برآورد کرده باشد.

ریچارد ویلیامز، تحصیلکرده دانشگاه امریکایی ولینگتون که در حال حاضر مدیر عامل شرکت "افغان طلا" است، می گوید: "برای جمع آوری اطلاعات، مدت زمان کافی وجود نداشته است و بسیاری از کارهایی که صورت گرفته در بخش هایی بوده که به عنوان اهداف آسان و سهل الوصول برای کاوش و استخراج شناسایی شده است.

این مربوط به بخش های کاوش و اکتشاف معادن می شود که شناسایی شده و به مناقصه گذاشته شده است. اینکه معادن بیشتری برای کشف وجود دارد، خبر خوشی است اما اینکه ممکن است استخراج آن بسیار زمان نیاز داشته باشد، خبر خوشی نیست."

حتی در بسیاری از معادن که شرکت های برنده ی مناقصه، رسما کار خود را برای کاوش توسعه، و بهره برداری آن آغاز کرده اند، ممکن است سال ها زمان نیاز باشد تا استخراج آن بصورت عملی آغاز شود.

"افغان طلا" یکی از شرکت های عجیبی است.

در حالی که بزرگترین شرکت های استخراج معادن در جهان هرگز به آسانی حاضر نمی شوند در بازار آزمایش نشده ای همچون افغانستان ریسک کنند، این شرکت برای رقابت در بازار منابع طبیعی افغانستان پیشگام است. شماری از میلیاردرهای موفق و سرشناس امریکایی با حضور در رقابت بر سر کسب امتیاز استخراج معادن زیرزمینی افغانستان و این انگیزه آنها که می توانند در افغانستان سرمایه بیندوزند، نشان می دهد که فرصت های بالقوه ای در این کشور وجود دارد.

استخراج معادن چهار حوزه به تنهایی می تواند برای دولت افغانستان سالانه یک میلیارد دالر درآمد مالیاتی داشته باشد. اما با آنهم چالش های امنیتی هنوز هم مبهم و پیچیده است و در هر معدن دستکم یکصد محافظ باید مدام دیده بانی کنند.

دولت افغانستان متعهد شده تا نیروی ویژه ای را برای محافظت از معادن ایجاد کند، اما تا زمانی که این نیرو بتواند به توانایی و ظرفیت لازم برسد، شش تا نه ماه دیگر زمان لازم است.

به گفته یک کارشناس افغان، "شرکت هایی که به افغانستان می روند ناگذیرند خود تدابیر امنیتی لازم را برای خود در نظر گیرند.

کار در اینجا با دیگر کشورهای منطقه شباهتی ندارد و هر لحظه ممکن است قاچاقچیان و گروه های مسلح غیر قانونی امنیت معدنی را به خطر بیندازند."

اما خشونت های جاری در افغانستان، همچنان به عنوان یک تهدید عمده در برابر استخراج نفت قرار دارد.

به دنبال حملات راکتی شورشیان بر معدن مس عینک در لوگر، چینی ها عملا کار پروژه بزرگ سه میلیارد دالری مس عینک را که یکی از بزرگترین ذخایر مس در جهان به شمار می رود، متوقف کردند.

مشکل دیگر، قانون مرتبط با استخراج معدن است که حتی این سوال را برای سرمایه گذاران معدن خلق کرده است که آیا آنها از سرمایه گذاری خود نفع خواهند برد. در افغانستان، متفاوت با بسیاری از کشورهای دیگر جهان، شرکتی که در منطقه ای فعالیت اکتشافی انجام می دهد به صورت خودکار جواز استخراج آنرا به دست نمی آورد.

مجلس نمایندگان افغانستان در حال حاضر طرحی را برای بازبینی قانون معادن در دستور کار خود دارد و انتظار می رود به زودی در این باره تصمیم گیری کند.در نهایت، واقعیت مسلم که همگان به آن اذعان دارند اینست که ذخایر دست نخورده طبیعی کشور بحران زده افغانستان، می تواند آینده این کشور را متحول سازد مشروط بر اینکه وضعیت امنیتی این کشور در مسیر مطلوب به پیش رود.