صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

وارونه پنداری‌های "شبکه حقانی و فهرست سیاه"

-

وارونه پنداری‌های

نیویورک تایمز / برگردان: عبدالاحد بهرامی

سرانجام ایالات متحده امریکا، شبکه حقانی را به عنوان یک گروه تروریستی بین المللی و در کنار گروه هایی چون حماس و شبکه القاعده در لیست سیاه وزارت خارجه امریکا قرار داد. اما سوال هایی که همچنان مطرح است، این است که این اقدام چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت؟

ایالات متحده امریکا و متحدان آن کشور در جریان یک دهه گذشته چیزهای زیادی را در افغانستان آموخته اند، اما هنوز چیزهای زیادی اند که از آن درس فرا گرفته نشده و در هاله ای از پندار و کلیشه باقی مانده است.

با آنکه درباره مزیت های شامل ساختن شبکه حقانی در فهرست گروه های تروریستی زیاد گفته شده است؛ اما چیزی که تاکنون در حاشیه قرار داشته است، این است که این اقدام فقط به تروریست شناختن شبکه حقانی محدود نمی شود و بلکه گزینه سیاسی را برای ایالات متحده در آینده محدود می سازد.

با آنکه خارج ساختن گروه ها از لیست سیاه وزارت خارجه امریکا امکانپذیر است، اما این کاری بس دشوار و حتی غیرممکن خواهد بود. از لحاظ سیاسی، درج این گروه در لیست گروه های تروریستی، عملا آن را از زیرمجموعه گروه شورشی طالبان خارج می سازد و دستیابی به توافق فراگیر صلح با شورشیان را با دشواری های بیشتر روبرو می سازد.

تصمیماتی که امروز می گیریم، سیاست های اینده ما را تحت تاثیر قرار خواهد داد. به عنوان نمونه، در سال های 2002 و 2004، شماری از رهبران ارشد طالبان در تلاش مصالحه و همکاری با جامعه بین المللی و دولت افغانستان برآمدند. آنها پس از آنکه با جواب منفی مواجه شدند راه دیگری جز مقاومت در برابر خود ندیدند.

اکنون نیز، در حالی که تلاش ها برای مذاکرات صلح ادامه دارد، شامل ساختن شبکه حقانی در لیست گروه های تروریستی، ممکن است مانع از آمدن این گروه به میز مذاکره شود. این ممکن است برای طالبان نیز نشانه ای از عدم تعهد و صداقت امریکا و دولت افغانستان در مذاکرات صلح باشد و از سوی مخالفان مذاکرات صلح با دولت، به عنوان عاملی برای جلوگیری و مخالفت با تلاش های صلح مورد استفاده قرار گیرد.

اعضای شبکه حقانی به عنوان بازیگران ماهری در تامین بودجه خود برای هزینه جنگ به شمار می روند و شهره و آوازه خود را از حملات نمایشی و مرگباری کسب کرده است که در افغانستان و گاه علیه نیروهای امریکایی و ناتو راه اندازی می کند. این شبکه که ساختار و عملکرد پیچیده ای دارد، همواره یک گروه آشتی ناپذیر تلقی شده اما به نظر می رسد که این باور خود با سوال هایی روبروست. یک مقام استخباراتی امریکا در سال 2010 گفت که سراج الدین حقانی رهبر سابق این گروه حاضر به مذاکره و سازش بوده است.

یک فرمانده نیروهای هوایی بریتانیا نیز رهبران شبکه حقانی را عملگرا و پراگماتیک توصیف کرده اند که حاضرند به میز "مذاکره و معامله" حاضر شوند. در سال های اخیر، شبکه حقانی و یا افراد نزدیک به آنها بصورت مکرر با مقامات افغان، امریکایی و دیگر مقامات غربی تماس ها و مذاکراتی داشته اند. ابراهیم عمری، یکی از مقامات ارشد شبکه حقانی که گاه ابراهیم حقانی شناخته می شود، در سال 2011 در دوبی امارات متحده عربی با مقامات امریکایی ملاقات کرد. و بعضی دیگر از اعضای این شبکه با مقامات کشورهای غربی در عربستان سعودی دیدار کرده اند.

استدلال ها مبنی بر اینکه این شبکه یک دشمن آشتی ناپذیر ایالات متحده در افغانستان و پاکستان است، نیز از توجیهی کافی برخوردار نیست؛ چه اینکه محاسبات سیاسی و عملگرا بودن رهبران این گروه در جریان بیش از چهل سال گذشته را نادیده می گیرد. ابراهیم عمری، یکی از اعضای این گروه در سال 2002 از نزدیک با دولت افغانستان همکاری داشت؛ در حالی که تلاش هایش برای مذاکرات صلح سرانجام منجر به دستگیری و شکنجه وی شد.

پس از سرنگوی طالبان در سال 2001 میلادی، ایالات متحده و ناتو همواره با این پیش فرض و ذهنیت تغییرناپذیر عمل کرده است که بیش از حد در مورد توانایی های غرب در افغانستان باور داشته اند. این گاه منجر به تصمیم گیری های ضعیف و ابتکارهای ناقصی شده که نتیجه ای جز دوامدار ساختن جنگ و خشونت ها در این کشور نداشته است.

استراتژی کنونی ایالات متحده اکنون بصورت گسترده ای بر عملیات های شبانه و استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین استوار است؛ اما این تاکتیک بسا منجر به تقویت روند رادیکالیزه شدن گروه های اسلامگرا و ایجاد خصومت می شود. و سرکوب فرماندهان گروه های طلبان با ابزارهای پیشرفته جنگی، منجر به ظهور نسل جوانتر و رادیکالتری از رهبران این گروه شده است. درج شبکه حقانی به عنوان یک گروه تروریستی در لیست سیاه امریکا، می تواند فرسایش روابط امریکا با اسلام آباد را در پی داشته باشد و احتمال ایفای نقش پاکستان به عنوان تسهیل کننده صلح را کاهش خواهد داد.

و شامل ساختن این گروه در فهرست گروه های تروریستی، فعالیت این گروه را به عنوان یک گروه تروریستی پایان نخواهد داد. از سوی دیگر، در این بحران برنده نهایی وجود ندارد و خشونت ها می تواند بصورت نامحدودی ادامه یابد. اینکه فرماندهان نظامی امریکا و ناتو می گویند که خیزش و موج گروه های شورشی شکسته شده، یک هدف نشدنی و غیرمحتمل است.

این همانطور که در رابطه با کل شورش در افغانستان صدق می کند، در رابطه با شبکه حقانی نیز درست است. بسیاری ها در افغانستان از بروز ناامنی و خشونت های بیشتر در این کشور بعد از خروج نیروهای ناتو و امریکایی نگرانند. شورشیان بصورت مستمر حملاتی را در شهرها و جاده های افغانستان انجام می دهند.

بسیاری از رهبران شبکه حقانی و یا اعضای خانواده آنها از قبل در لیست گروه های تروریستی بین المللی شامل بوده اند. آنها زمانی که حذف شوند و هدف پیگرد دوامدار قرار گیرند، همچنان به جنگ ادامه خواهند داد و در این صورت چشم انداز رسیدن به توافق صلح با آنها بسیار دشوار خواهد بود. با این پیش فرض، تنها پروسه صلح که برای آنها راهی را برای بازگشت باز بگذارد می تواند به جنگ جاری نقطه پایان بگذارد.

در گزارشی که اخیرا از سوی نهاد بریتانیایی انتشار یافت، گفته شده است که رهبران گروه های شورشی آمادگی آنرا دارند تا در چارچوب شرایطی با حضور نیروهای خارجی در افغانستان در درازمدت موافقت کند. در این گزارش، راهکاری برای آتش بس و ترغیب این گروه ها به میز مذاکره شرح داده شده است.

با توجه به حملات خشونت بار تروریستی شبکه حقانی بر امریکایی ها در افغانستان، درج این گروه در فهرست سیاه گروه های تروریستی، در ابتدا ممکن است معقول و منطقی به نظر برسد، ولی این اقدام بیشتر ظاهری است تا اینکه واقعا پیامد و نتیجه مثبتی داشته باشد.

اکثر اعضای این شبکه بصورت فردی پیش از این در این لیست سیاه بوده اند و این به این معناست که وزارت مالیه امریکا از مدت ها پیش توانایی تعقیب این افراد و تحریم دارایی های شان را داشته است و این اقدام فقط باعث خواهد شد که این افراد بعنوان یک گروه شامل لیست سیاه شود و تفاوت چندانی نسبت به گذشته حاصل نشده است.

دیدگاه شما