بربنیاد گزارشی که یکی از سایت‌های خبری کشور به‌نقل از سازملل متحد به‌نشر رسانده است طی سال گذشته میلادی (2011)، هشت کودک در انجام عملیات انتحاری و 1300 کودک دیگر براثر جنگ‌ها جان خود را از دست داده اند. سازمان ملل متحد در این گزارش خود راجع به کودکانی که عملیات‌های انتحاری را انجام میدهند گفته است بیشتر این کودکان از سوی گروه‌های دشت افگن آموز ش‌های تروریستی می‌بینند.

گروه‌های تروریستی چون طالبان، جبهه توره بوره، جماعت سنت الدعوه سلفیه، شبکه ی لطیف منصور، گروه حقانی و حزب اسلامی، بطور مشخص از زمره گروه هایی هستند که از سوی سازمان ملل متحد متهم به استخدام اطفال در ماموریت‌های نظامی و انجام عملیات‌های انتحاری هستند. قابل یادآوری است که استفاده از کودکان در عملیات‌های نظامی یا انتحاری فقط به نیروهای مخالف و گروههای تروریستی محدود نمی گردد؛ بلکه طبق برخی گزارش‌ها استخدام افراد زیر سن 18 سال با جعل سن در تذکره هویت آنان، در صفوف نیروهای امنیتی کشور از نگرانی‏های عمده‌ای است که از سوی نهادهای حقوق بشری و سازمان‌های حمایت کننده از حقوق اطفال ابراز گردیده است .

بطور مثال دراین گزارش‌ها به کودک زیرسن قانونی اشاره می گردد که نزدیک به یک سال است در چهارچوب پولیس ملی در ولایت خوست مشغول فعالیت است. هرچند مقامات امنیتی کشور این موضوع را بصورت گسترده و طبق یک قاعده رد می نمایند اما گزارش سال 2010 سازمان ملل متحد که در مورد اطفال زیر سن به نشر رسید، نشان می‌دهد که اطفال پایین‏تر از سن 18 سال در میان نیروهای امنیتی استخدام شده و افغانستان را در جمع پنج کشوردیگر، یعنی سودان، اوگاندا، ساحل عاج، فلیپین و نیپال در لیست سیاه قرار داده است.

وقوع جنگ و عملیات‌های انتحاری تنها مورد تهدید کننده برای کودکان کشور بشمار نمی آیند. بلکه تهدیدها و نگرانی‌های دیگری نیز نسبت به کودکان وجود دارد. طبق اظهارات مقامات وزارت صحت عامه کشور بیماری پولیو یا فلج کودکان، طاعون دیگری است که جان کودکان را به شدت در معرض خطر قرارداده است. وزارت صحت عامه کشور تهدید بیماری فلج کودکان را در کشور یک تهدید جدی دانسته و در ارتباط مبارزه با آن، وضعیت کنونی را به حالت اضطرار تشبیه نموده و خواسته اند تا به صورت فوری به موجودیت این بیماری خاتمه داده شده و کودکان کشور در مقابل آن مصئونیت پیدا کنند.

همین‌گونه شیوع سایر بیماری‌ها درمیان کودکان از تهدیدهای دیگری است که حیات و زندگی کودکان را با خطر جدی روبرو گردانیده است. چنانچه نتایج برخی یافته‌ها نشان می دهد که از هر پنج كودك یك تن آنان، قبل از رسیدن به پنج سالگی می‌میرد. بربنیاد این یافته‌ها افغانستان بعد از چند دهه درگیری‌های داخلی، بدترین آمار مرگ و میر را در سال های اولیه زندگی به خود اختصاص داده است.

بر اساس این گزارش، كودكان خانواده‌های كم درآمد مناطق روستایی بیشتر در معرض خطر مرگ در سال‌های اولیه زندگی قرار دارند. همینطور حدود نیمی از این مرگ‌ها به دلیل عفونت مجاری تنفسی، بیماری‌های عفونی و واگیردار یا انگلی روی می‌دهد. عدم دسترسی مناسب به خدمات صحی و نیز تغذیه و آب آشامیدنی سالم در روستاها و شهرهای کشور، با وجود تلاش‌های صورت گرفته در جهت بهبود بخشیدن به وضعیت موجود، هنوزهم از عمده ترین علت‌های افزایش مرگ ومیر بیماران، بخصوص شیوع انواع بیماری مرگ آور درمیان کودکان بشمار می‌آید.

برآیند و واقعیت تلخ زندگی کودک افغان متاسفانه هنوز این است که با وجود تلاش‌های صورت گرفته برای بهبود وضعیت عمومی، زندگی عینی کودک افغان را کاراجباری، انواع خشونت، فقر گسترده و شدید، سوءتغذیه، سوءاستفاده جنسی، جنگ و قاچاق دربر می‌گیرد. کودک افغان از یک سوی مجبور است که هم‌چنان شاهد به آتش کشیده شدن خانه و مدرسه اش از سوی مخالفین مسلح باشد، از جانب دیگر برای بقاء و ادامه حیات تن به کارهای اجباری داده و یا در کوچه‌ها و بازارها اسپند دود نموده و موتر شویی نماید، یا اینکه در دام باندهای مافیایی گرفتار شود و....؛ همه این موارد سبب گردیده است که کودکان افغان به مثابه قربانیان خاموش از حقوق اساسی و اولیه خود و امتیازات زندگی شان بطور مطلق محروم گردند.

آنچه راجع به وضعیت نابسامان کودکان کشور برشمرده شد، وامی دارد که حکومت، نهادهای حقوق بشری و مدنی و سازمان های حمایت از کودکان، جامعه و خانواده‌ها، نهادهای آموزشی و تربیتی و صحی کشور نسبت به این تهدیدها و نگرانی‌ها که در واقع آینده جامعه را در معرض خطر قرار میدهد، بخودآمده و برای چاره جویی اندیشه نمایند. باید تلاش عمومی بخرج داده شود تا حداقل تضمین های حیات و زندگی انسانی برای نونهالان و کودکان این کشور فراهم گردد.

از آنجایی که برای تامین و حفاظت از حقوق کودکان از سوی افغانستان، مطابق به آنچه در قانون اساسی کشور و مجموعه قوانین کشور و نیز پذیرش و امضای اسناد بین المللی و حقوق بشری تعهد سپرده شده است، تلاش برای رعایت و تحقق این تعهدات جدی، بیان می‌دارد که ادامه وضعیت تاسفبار کنونی نسبت به کودکان کشور پذیرفتنی و قابل تحمل نمی‌باشد.

یکی از اسناد مهم بین المللی و حقوق بشری که افغانستان آن را پذیرفته و خود را ملزم به رعایت آن میداند اعلامیۀ جهانی حقوق کودک و کنوانسیون حقوق اطفال می‌باشد. این اعلامیه که در بیستم نوامبر سال 1959 میلادی، توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به تصویب رسیده است، دارای یک مقدمه و ده اصل می باشد.

در این اعلامیه، به دولت‌ها، نهادهای ذیربط و والدین کودکان توصیه شده است، تا حد ممکن، به تبلیغ پیرامون اعلامیۀ جهانی حقوق کودک و رعایت آن همت گمارند. بطور نمونه در اصل اول اعلامیۀ جهانی حقوق کودک تصریح گردیده است: کودک باید از کلیه حقوق مندرج در این اعلامیه برخوردار شود. همه کودکان، بدون استثناء و تبعیض و بدون در نظر گرفتن نژاد، رنگ، زبان، دین، عقاید سیاسی یا سایر عقاید، منشای اجتماعی یا ملی، ثروت، تولد و یا ویژگیهای فردی دیگر یا ویژگی‌های خانوادگی مشمول این حقوق (حقوق مندرج در اعلامیۀ جهان حقوق کودک) می شوند.

در اصل‌های سوم و چهارم این اعلامیۀ آمده است، کودک باید، از بدو تولد، صاحب اسم و ملیت گردد. کودک باید از امنیت اجتماعی بهرمند گردد، در محیط سالم پرورش یابد و بدین منظور کودکان و مادران باید از مراقبت و حمایت خاص، که شامل توجه کافی قبل و بعد از تولد می‌شود، بهرمند گردند. کودک باید امکان بر خورداری از تغذیه، مسکن، تفریحات و خدمات پزشکی مناسب داشته باشد. اصل دهم اعلامیۀ جهانی حقوق کودک اشعار میدارد که مراجع ذیربط مسئولیت دارند تا کودکان را در برابر هر گونه اعمال و رفتاری که ترویج تبعیضات نژادی، مذهبی وغیره را دربر می گیرد، مورد حمایت قرار دهند.

کودکان را بایستی با روحیۀ تفاهم، گذشت، معتقد به دوستی بین مردم، صلح و برادری جهانی و با آگاهی کامل بر این که توانایی و استعداد آن‌ها باید وقف خدمت به هم نوعان شان گردد، پرورش دهند. بنابراین در قدم نخست حکومت افغانستان، در مرحله بعدی مراجع حقوق بشری و سازمان‌های حمایت از حقوق کودکان و نهادهای آموزشی و تربیتی و صحی کشور، هم چنین جامعه و خانواده‌ها متعهد اند، تا بر بنیاد پذیرش اعلامیه جهانی حقوق کودک و نیز مواد مندرج در قانون اساسی کشور و احساس و علایق انسانی نسبت به وضعیت حقوق کودکان توجه و اهتمام خاص نشان داده و برای پایان بخشیدن به وضعیت رقت بار کنونی برنامه ها و اقدام های عملی دقیق و همه جانبه، فوری و قاطع را روی دست گیرند.