در حالی که موعد 2014 فرا می رسد، دغدغه بسیاری ها هم در افغانستان و هم در غرب اینست که افغانستان در یک دهه آینده چه در پیش رو خواهد داشت؛ آیا به کام هرج و مرج و ناآرامی فرو می رود، یا اینکه به دوره ای از شکوفایی و ثبات گام می گذارد و چندین دهه جنگ را کاملا پشت سر می گذارد.

برای بسیاری ها، در دوره بعد از 2014 مبارزه و مصالحه با شورشیان دغدغه اصلی نیست، بلکه ثبات سیاسی و رشد خالی از خلل و تزلزل کشور در مسیر دولت سازی و تقویت نهادهای ملی از چالش های اصلی اند که خود، عوامل به شدت تاثیرگذار در سرنوشت جنگ و مبارزه با گروه های شورشی خواهد بود.

مصالحه و مبارزه با گروه های شورشی با اینکه در محور چالش های دوره بعد از خروج ناتو خواهد بود، اما با توجه به اینکه عوامل مختلفی در ایجاد ثبات و امنیت پایدار در کشور تاثیرگذارند، ثبات سیاسی، نهادینه سازی دموکراسی و ایجاد همبستگی ملی و فضای تعامل سازنده میان اقوام و جریان های سیاسی کشور به همان اندازه ای در تامین امنیت و توسعه کشور مهم است که روند موفقیت آمیز مبارزه با شورشیان.

گذار سیاسی به دوره بدون ناتو:
روند توسعه سیاسی در آینده و در دوره بعد از 2014 از فاکتورهای مهمی به شمار می رود که در روند مبارزه با شورش و پایان دادن به جنگ نقش به سزایی ایفا خواهد کرد. افغانستان در حالی به سوی 2014 گام بر می دارد، که همزمان در این سال با انتخابات ریاست جمهوری روبروست. این انتخابات بدون تردید یکی از مقاطع حساس و سرنوشت سازی در تاریخ کشور به شمار می رود؛ چه آنکه این برای اولین بار از زمان سقوط رژیم طالبان خواهد بود که افغانستان خود مسئولیت اداره انتخابات و در واقع مسئولیت مدیریت انتقال سیاسی را بر عهده خواهد داشت.

همانطوری که انتظار می رود جنگ همچنان با فراز و فرودهای خود ادامه یابد، آشفتگی های سیاسی نیز در این دوره اجتناب ناپذیر خواهد بود. اما اینکه این نابسامانی های سیاسی به چه میزانی خواهد بود و اینکه آیا قابل مدیریت خواهد بود، یا اینکه بصورت غیر قابل مهار بر سرنوشت کشور سایه خواهد انداخت.

هر نوع بی ثباتی و خلل در روند گذار سیاسی به دوره بعد از 2014 می تواند پیامدهای سنگینی بر روند مبارزه با شورشیان داشته باشد. در صورت بروز بحران های سیاسی، برگ برنده کاملا در دست گروه های شورشی خواهد افتاد و با استفاده از ضعف دولت و مشروعیت نیم بند آن، کمپاین وحشت و خشونت خود را گسترش خواهد داد و در صدد آن برخواهد آمد تا بیش از پیش پایگاه و جایگاه دولت مرکزی را متزلزل سازد.

در صورتی توسعه سیاسی و برگزاری انتخابات بصورت شفاف و عادلانه صورت گیرد و از سوی دیگر با تامین مشارکت سیاسی همه اقوام و جریان های سیاسی کشور، حمایت سراسری از دولت در سطح ملی افزایش یابد، مشروعیت دولت بصورت قابل توجهی افزایش خواهد یافت و جایگاه و موضع دولت را در برابر شورشیان و در عرصه مبارزه و میز مذاکره با شورشیان تقویت خواهد کرد.

غرب و انتقال سیاسی:
ایالات متحده امریکا و ناتو در حالی برای خروج از افغانستان آمادگی می گیرند که از یکسو نگران روند جنگ و مبارزه با شورشیان در دوره بعد از 2014 هستند و اینکه آیا نیروهای امنیتی افغانستان از این توانایی برخوردار خواهند بود که با شورشیان مبارزه کنند و بدون حضور هزاران سرباز ناتو و امریکایی امنیت کشور را از شهرها تا دورترین نقاط کشور اداره کنند. از سوی دیگر ناتو و ایالات متحده به همین میزان، نگران آن هستند که آیا دولت افغانستان می تواند کشور را به سوی یک گذار مسالمت آمیز سیاسی رهبری کند و آیا دولت افغانستان و جریان های سیاسی در این کشور این تعهد را دارند که یکی از حساس ترین انتخابات های این کشور را بصورت سازنده، عادلانه و شفاف پشت سر بگذارند.

بدون تردید افغانستان در شرایط حاضر نیاز دارد تا در کنار اینکه مسئولیت های امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای امنیتی افغان منتقل می شود، کشورهای غربی این کشور را کمک کنند تا روند "انتقال سیاسی" را نیز به درستی مدیریت کند. در جریان سال های اخیر، تمرکز کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده امریکا عمدتا بر محور نظامی استوار بوده و برنامه ریزی مقامات امریکایی در جریان یکی دو سال اخیر بیشتر بر "انتقال مسئولیت امنیتی" متکی بوده است. در این میان، اما انتقال سیاسی تا حدود زیادی تحت الشعاع مسائل امنیتی واقع شده است. اکنون و در جریان یک سال اخیر توجه بیشتر مقامات غربی به موضوع انتقال سیاسی و انتخاباتی که افغانستان با آن روبروست، معطوف شده است.

در بیش از دهه گذشته، غربی ها نقش کلیدی را تقریبا در همه پروسه های دموکراتیک و انتخابات های ریاست جمهوری و پارلمانی بازی کردند و برای برگزاری سالم و شفاف انتخابات، اعمال نفوذ کردند تا دولت افغانستان را برای برگزاری سالم انتخابات زیر فشار قرار دهند.

افغانستان همچنان از نقش کشورهای غربی در روند انتقال سیاسی و برگزاری سالم انتخابات بی نیاز نیست. انتظار می رود کشورهای متحد افغانستان با پایان دادن به حضور نظامی خود در این کشور، حضور سیاسی پررنگ خود را همچنان حفظ کنند تا مثل یک دهه گذشته به افغانستان در مدیریت بحران های سیاسی احتمالی کمک کند.

از طرف دیگر، از آنجا که افغانستان همچنان به کمک های مالی این کشورها نیازمند است، نمی تواند از اعمال فشار متحدان غربی خود در برگزاری انتخابات سالم و مدیریت درست انتقال سیاسی به کنار بماند. نقش حمایتی کشورهای غربی در رابطه با انتخابات و مشارکت سیاسی همه اقوام و جریان های سیاسی دوره بعد از 2014 به همان اندازه از اهمیت برخوردار خواهد بود که ادامه کمک های مالی و امنیتی این کشورها.

انتخابات 2014:
واقعیت ناخوشایند اینست که در دوره بعد از 2014 تنش های سیاسی میان حلقات مختلف قدرت در درون دولت و همچنان در میان گروه های سیاسی حامی و اپوزیسیون دولت وجود خواهد داشت. اما اینکه آیا هر نوع بحران احتمالی که بروز خواهد کرد، چگونه مدیریت خواهد شد، ظرفیت، توانایی و تعهد دولت را به مرحله آزمایش خواهد کرد. تعهد دولت به پروسه دموکراتیک و انتخابات شفاف و مشارکت سیاسی همه اقوام و جریان ها می تواند علاوه بر تامین ثبات سیاسی در کشور، حمایت جریان های سیاسی از برنامه های بزرگ دولت از جمله انتخابات و مصالحه با طالبان را جلب کند و موضع و جایگاه دولت و سایر نهادهای ملی را بصورت قابل توجهی تقویت نماید.

ثبات سیاسی با شفافیت در انتخابات و مشارکت اقوام و گروه های سیاسی کشور رابطه مستقیم خواهد داشت و تعهد، درایت سیاسی و خرد جمعی رییس جمهور، دولتمردان، نخبگان سیاسی و رهبران جریان های سیاسی کشور در روند شکل گرفتن توسعه پایدار سیاسی نقش حیاتی خواهد داشت. وقتی به عملکرد دهه ساله دولت و شخص رییس جمهور بنگریم، به این نتیجه می رسیم که مدیریت سیاسی وی در آینده و در دوره بعد از 2014 نیز لزوما مثل بیش از یک دهه گذشته، پر از نوسان و غیر قابل پیشبینی خواهد بود.

بنابر محک زدن تعهد سیاسی رییس جمهور در دو سال آینده و نحوه مدیریت انتخابات و گذار سیاسی کشور در این دوره بسیار دشوار است. تعهد رییس جمهور به رویکرد سازنده در مدیریت کشور و مدیریت انتخابات می تواند کشور را از گذرگاه های بحرانی عبور دهد و در مسیر مبارزه با شورش و تامین امنیت بصورت قدرتمند بر چالش ها غلبه کند.