منبع: کریستین ساینس مانیتور / برگردان: عبدالاحد بهرامی

مرگ آورترین چیزی که از افغانستان به خارج از این کشور صادر می شود، تروریزم ناشی از طالبان و القاعده نیست و نخواهد بود؛ بلکه هرویین است. افغانستان اکنون منبع تولید 90 درصد هرویین جهان است. بیش از 100000 امریکایی هر ساله برای اولین بار به هرویین روی می آورند و دستکم یک بار هرویین را تجربه می کنند. این رقم در جریان یک دهه گذشته افزایش قابل توجهی یافته است. در میان هیاهوی خروج نیروهای خارجی از افغانستان، این آمار سرسام آور و اینکه افغانستان همچنان عمده ترین منبع تولید مواد مخدر در جهان است، در بحث های مرتبط با آینده این کشور نادیده گرفته می شود.

اکنون که دولت باراک اوباما در آستانه نهایی کردن پیمان استراتژیک ایالات متحده با افغانستان و نقش امریکا در یک دهه آینده در افغانستان است، وی باید کنگره را متقاعد سازد تا ایالات متحده برنامه های درازمدتی را در افغانستان برای مبارزه با کاشت خشخاش و متقاعد ساختن دهقانان به ترک کشت آن تمویل کند؛ حتی اگر نیاز به تمویل چنین برنامه هایی برای سال های بعد از 2014 باشد.

برنامه های موثر مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، همچنان به مسدود کردن یکی از عمده ترین راه های درآمد گروه طالبان کمک خواهد کرد. برای دست یافتن به این هدف، دهقانانی که به کشت خشخاش روی می آورند باید متقاعد شوند تا به جای کاشتن این گیاه –که تریاک مورد نیاز برای تولید هرویین از آن به دست می آید– به گزینه های بدیل روی آورند.

بسیاری از کشورها به نحوی از تریاک تولید شده در افغانستان آسیب می بینند. روسیه که حدود یک میلیون نفر از شهروندان آن به هرویین مبتلا هستند، عمده ترین قربانی این تجارت نامشروع است. در این کشور سالانه حدود 30000 نفر در اثر ابتلا به مواد مخدر جان خود را از دست می دهند. این یکی از دلایلی است که برنامه خروج امریکا از افغانستان در سال 2014، روسیه را به نقش آمریکا در این کشور در سالهای بعد از خروج، نگران ساخته است.

همچنان این پدیده منافع بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا را تهدید می کند، چه آنکه در این کشورها نیز هرویین مصرف گسترده ای دارد.

کشورهای عضو پیمان ناتو و روسیه در 20 می سال جاری در نشست سران ناتو در شیکاگو اشتراک خواهند کرد و توافقنامه ای را در رابطه با هزینه حمایت از افغانستان در دوره بعد از سال 2014 امضا خواهند کرد. به تازگی افغانستان و ایالات متحده امریکا موافقت نامه پیمان استراتژیکی را که چارچوب کلی همکاری استراتژیک دو کشور را در یک دهه آینده مشخص می سازد، به امضا رسانده اند. جزئیات این پیمان هنوز بصورت کامل منتشر نشده، اما این پیمان، تعهدات درازمدت امنیتی و کمک های انکشافی در حدود سه میلیارد دالر در سال برای تمویل هزینه نیروهای امنیتی افغانستان را شامل می شود.

اما این پیمان در رابطه با حمایت از برنامه های مبارزه با مواد مخدر و تجارت هرویین در این کشور باید صریح و سخاوتمندانه باشد. چنین مبارزه ای فقط برای مهار هرویین صادراتی افغانستان به کشورهای دیگر نیست بلکه افغانستان نیز باید بصورت قاطعانه ای با این پدیده مبارزه کند تا یکی از منابع عمده فساد مالی و تمویل طالبان و سایر گروه های شورشی را مسدود سازد.

بخش عمده تلاش های ایالات متحده امریکا و بریتانیا در راستای مبارزه با کشت خشخاش در افغانستان، به دلیل فساد گسترده در میان مقامات ارشد دولت افغانستان با مانع روبرو بوده است. با آنکه در جریان یک دهه گذشته در رابطه با کاهش کشت خشخاش در بعضی ولایت های افغانستان، دستاوردهایی وجود داشته، اما کشت گیاه کوکنار در سال 2011 میلادی هفت درصد رشد داشته است.

احتمالا یکی از دلایل این رشد، تشویق دهقانان از سوی طالبان برای کشت این گیاه است، تا این گروه بتوانند در همهمه خروج نیروهای امریکایی هزینه جنگ با نیروهای امنیتی افغانستان را تامین کنند.

نابود کردن کشتزارهای دهقانان افغان یک تاکتیک کوتاه مدتی است که اغلب نتیجه ای موثر ندارد و بسیاری از دهقانان محلی را بسوی طالبان سوق می دهد. نیروهای امریکایی در سال 2009 دست از این تاکتیک برداشتند و مسئولیت آنرا به نیروهای افغان واگذار کردند. از هر پنج نفر در افغانستان، چهار نفر دهقان هستند. فقر و همچنان اجبار افراد طالبان آنها را وادار می سازد تا با کشت خشخاش، این تجارت نامشروع را تغذیه کنند. حدود ده درصد اقتصاد افغانستان به تجارت تریاک متکی است.

راهکار دایمی و موثر برای محو کشت خشخاش در افغانستان، تقویت درآمد مردم در ولایات این کشور و وادار ساختن دهقانها به محصولات جاگزین از قبیل زعفران و درختان میوه است. ساختن جاده ها، پلها و احداث ذخیره گاه هایی برای انبار و صادر کردن محصولات کشاورزی مجاز به خارج از کشور، نیمی از مبارزه با مواد مخدر را تشکیل می دهد. در سال 2009، افغانستان برای اولین بار میوه سیب به خارج از آن کشور صادر کرد و همچنان شرکت افغانی تولید آبمیوه در این کشور به فعالیت خود آغاز کرد.

یکی از دستاوردهای نسبی در این راستا، راه اندازی برنامه "حوزه کاشت گیاهان غذایی" در ولایت جنوبی هلمند است، که توسط آن دهقانها تشویق می شوند تا به عوض خشخاش گندم بکارند. در صورت نبود حمایت موثر و دوامدار از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا، حدود 56 میلیون دالری که در جریان سه سال گذشته در ولایت های دیگر در بخش مبارزه با کشت خشخاش و تشویق دهقانان به کشت جاگزین هزینه شده، نتیجه موثری نخواهد داشت.

ایالات متحده امریکا حدود پنج میلیارد دالر را در برنامه های مبارزه با مواد مخدر در جریان یک دهه گذشته هزینه کرده است؛ اما این کمک ها نتیجه ملموسی در برنداشته است. این رقم در مقایسه با مصارف نظامی امریکا در افغانستان بسیار ناچیز است و برای تامین امنیت و نابودی مواد مخدر در این کشور هزینه به مراتب بیشتر از این نیاز است. در حالی که برای تمویل بودجه نظامی نیروهای امنیتی افغانستان در سال های آینده به میلیاردها دالر نیاز است تا این نیروها از عهده تامین امنیت در مناطق دوردست این کشور برآیند، به همین صورت، هزینه کافی باید برای مبارزه با کشت و قاچاق مواد مخدر اختصاص یابد.

هزینه مورد نیاز برای نجات جان میلیون ها تن مبتلا به هرویین در سراسر جهان به شمول امریکایی ها، روس ها و حتی اروپایی ها بسیار بیشتر از هزینه ای خواهد بود که باید برای مهار مواد مخدر صادراتی افغانستان به کشورهای دیگر به مصرف برسد و بودجه ای که در راستای مبارزه با تروریزم هزینه می شود، بسا هنگفت تر از بودجه ای خواهد بود که برای مبارزه با مواد مخدر به عنوان یکی از منابع اصلی تمویل گروه های تروریستی به مصرف می رسد.