صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

فرصت ها و چالش های فراروی تحصیلات عالی در افغانستان

-

فرصت ها و چالش های فراروی تحصیلات عالی در افغانستان

تردیدی نیست که آموزش و پرورش در هر کشوری نقش بی بدیلی را در توسعه و پیشرفت علمی و اقتصادی آن کشور دارد. اما در نبود رهبری و مدیریت قوی و بودجه و پشتوانه محکم و مطمئن نمی تواند برنامه ریزی دقیق در این زمینه انجام بگیرد و مهم تر از همه این که عدم درک درست از چالش ها و مشکلات این عرصه و همین طور فرصت های موجود در این زمینه خود مانع جدی فرا راه تقویت نظام تعلیم و تربیت در هر جامعه ای است.

بنا بر این بایسته است ابتدا درک درستی از چالش ها و مشکلات موجود در این زمینه بوجود آید تا با رفع این مشکلات بتوان به تقویت و توسعه تحصیلات عالیه در کشور همت نمود. و اقعیت این است که چالش های فراوانی فراروی وزارت تحصیلات عالی کشور از گذشته تا کنون وجود داشته است اما مهمترین آنان را می توان در این نوشتار اشاره نمود.

یکی از مهمترین و اساسی ترین چالش ها ومسائل اصلی کشور در زمینه تحصیلات عالیه افزایش سطح تقاضا و نبود ظرفیت های لازم برای پاسخگویی به تقاضای مردم است. در شرائط فعلی بخش عمده از کسانی که در کشور علاقمند و داوطلب تحصیلات تکمیلی هشتند به تحصیلات عالی دسترسی ندارند و با وجود برخی پیشرفت ها و اقداماتی که در این زمینه وجود داشته در مقایسه با 8 سال گذشته، هنوز هم در هر سال درصد محدودی از متقاضیان تحصیلات تکمیلی می توانند جذب دانشگاه های کشور گردند و خیل عظیم از اشتراک کنندگان کنکور به دلیل نبود ظرفیت در دانشگاهها ، از تحصیلات عالی بی بهره می مانند.

مشکل اساسی دیگر در این زمینه کیفیت امکانات و تحصیلات عالیه در دانشگاه های کشور است از نظر کیفی چه به لحاظ نصاب درسی، استادان مسلکی با تجربه و از نظر اعتبار سنجی و تضمین کیفیت و دسترسی به وسایل و تجهیرات لازم، ضعف ها و مشکلات جدی وجود دارد. همین نبود کیفیت مناسب در تحصیلات عالیه کشور است که فارغان دانشگاه های کشور نمی توانند جذب کار گردند زیرا آنان مهارت های لازم را در زمینه کسب نمی توانند.

از اساسی ترین مشکلات در این عرصه مانند عرصه های دیگر نبود توازن در ظرفیت سازی ها و بستر سازی های تحصیلات عالیه در کشور است که متاسفانه در بخش های از کشور حتی یک آموزشگاه ابتدایی وجود ندارد اما بخش های دیگر تعداد زیاد از مراکز آموزش عالی را به خود اختصاص داده است. آمار های سال گذشته وزارت تحصیلات عالی نشان می دهد که در این سال از جمع کل کامیاب شدگان از 17 ولایت افغانستان زیر 400 نفر کامیاب شده اند و از 8 ولایت افغانستان زیر 100 نفر کامیاب بوده اند این تفاوت ها بعضا بگونه ای است که بسیار قابل تأسف و در حد یک فاجعه است.

با وجود برخی ظرفیت سازی ها و بستر سازی های که توسط خود مردم بصورت خود جوش در برخی ولایات کشور صورت گرفته و اکنون تعداد پذیرفته شدگان به مراکز تحصیلات عالی از این مناطق رشد نسبتا خوبی را نشان می دهد اما متاسفانه وزارت تحصیلات عالی در سالهای گذشته به تاسیس دانشگاه های که بتواند به متقاضیان در این ساحات پاسخ دهد اقدام نکرده است.

بطور مثال برخی از ولسوالی های ولایت غزنی سالانه بیش از هزار نفر پذیرفته شده در کانکور سراسری دارند که در ده سال حدود ده هزار دانشجو می شود اما وزارت تحصیلات عالی کشور متاسفانه به ایجاد یک دانشگاه در این مناطق که بتواند به این متقاضیان زمینه تحصیلات عالیه را فراهم کند اقدام نکرده است. بایسته است وزیر محترم تحصیلات عالیه به تاسیس مراکز تحصیلات عالی در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی با توجه به افزایش تعداد متقاضیان کانکور دراین ولسوالی و ولسوالی های اطراف آن اقدام نماید.

مشکل دیگر در زمینه تحصیلا عالی کشور نبود هماهنگی درسیاست گذاری ها و نیازسنجی های ملی است. در واقع نبود هماهنگی لازم و عدم کار مشترک بین وزارتها و ارگانهای متصدی تعلیم و تحصیل بگونه ی است که طبق گفته خود مقامات وزارت های تحصیلات عالیه و معارف تاکنون حتی هماهنگی های لازم بین دو وزارت معارف و تحصیلات عالی وجود نداشته است.

همچنین بین وزارت تحصیلات عالی و دانشگاهها از یک طرف و وزارتهای متصدی انکشاف اقتصادی و بازار کار مانند وزارتهای اقتصاد ، معادن ، زراعت ،انرژِی و آب ، ترانسپورت، فواید عامه ، صحت عامه ، کار امور اجتماعی از طرف دیگر هیچ نوع ارتباط و هماهنگی در زمینه نیازسنجی ملی و رشته های و تخصص های مورد نیاز کشور وجود ندارد. این در حالیست که اصلاحات لازم در بخش تحصیلات عالیه کشور نیز در طی سالهای گذشته آنگونه که باید اتفاق نیافتاده است.

عدم تطبیق اصلاحات در وزات تحصیلات عالی ، پایین بودن معاشات ، تشکیل و ساختار نامناسب و ناکافی ، طولانی بودن مراحل اداری و بروکراسی ها و وجود زمینه های فساد و تخطی ها از مشکلات دیگر این اداره می باشد. این نبود هماهنگی های لازم میان وزارت خانه های کشور حاکی از ضعف مدیریت کلان در سطح ملی است و باید خود ریاست جمهوری و سایر وزارت خانه ها و پارلمان کشور در این زمینه باید همت جدی نمایند.

درغیراین صورت بعید است که بعد از سپری شدن یک دهه دیگر هم بتوان شاهد تغییر لازم در این زمینه بود.با توجه به آنچه گفته آمد وزارت تحصیلات عالیه کشور ارتقای ظرفیت ها برای تحصیلات عالیه راباید اولویت کاری خویش قرار داده و دراین زمینه باید اقدامات جدی و فوری را روی دست بگیرد. برداشتن مشکلات یاد شده نیز نیازمند همت بلند و همیاری سایر وزارت خانه ها با این وزارت است.

بایسته آن است که در تحصیلات عالی به ایجاد یک سیستم تحصیلات عالی دولتی و خصوصی با کیفیت که جوابگوی نیازهای رشد و انکشاف افغانستان باشد و به بهبود و رفاه عامه کمک کند همت شود. این سیستم باید بگونه ی طراحی گردد که با ارزشها و باروهای اسلامی و دینی و سنتهای ملی مردم افغانستان مطابقت داشته و مجهز به دانش پیشرفته و مدیریت عالی بوده و در سطح بین المللی دارای اعتبار باشد. نباید برنامه ها و پلان های کلان کشور بگونه ی عملی گردد که فارغ التحصیلانی دانشگاه های کشور توان رقابت با دیگران را نداشته باشند و تحصیلات آنان در رشد اقتصادی و انکشاف اجتماعی ،وحدت ملی و ثبات پایداری افغانستان کمک نکند.

به این منظور باید به جذب کادر های علمی متخصص بدون در نظرداشت مسائل قومی و تباری یا ... باید توجه شود و همینطور بورسیه ها باید در اختیار افراد با مهارت و توانا بدور از مسائل قومی و .. قرار بگیرد. تقویت کادرهای علمی دانشگاه های کشور فقط از طریق اعزام استادان به بورسیه های خرج از کشور در دوره های ماستری و دکترا ممکن است که درآن صرف لیاقت و شایستگی افراد مد نظر باشد نه مسائل دیگر. باید یک بازنگری جدی در نصاب ها و مواد درسی در هماهنگی با وزارتها و ادارات سکتوری و بازار کار و با نیازسنجی ملی صورت بگیرد.

بایسته است هر چه زود تر به راه اندازی دور های عالی آموزشی اعم از ماستری و دکترا در داخل دانشگاههای کشور برای تربیت کاردهای علمی مورد نیاز اقدام شود. تاسیس و توسعه شبکه انترنت پر سرعت در مراکز علمی کشور می تواند به تقویت تحصیلات عالیه درکشور کمک نماید. در این زمینه باید از ظرفیت های بخش های خصوصی در کشور کمک گرفته شود.

تقویت و تشویق سکتور خصوصی برای سرمایه گذاری در تحصیلات عالی می تواند بخش عمده از مشکلات را حل نماید. اصلاحات اداری در تمامی بخش ها یک ضرور اساسی در کشور است و دراین زمینه باید دروزات تحصیلات عالی نیز اقدامات جدی صورت بگیرد. مبارزه با فساد اداری، شامل استخدام مأمورین از طریق رقابت آزاد، بویژه مبارزه جدی با هر نوع تعصب و تبعیض قومی ، سمتی ،لسانی ، مذهبی و جنسیتی باید از اولویت های اصلی وزارت تحصیلات عالی باشد.

دیدگاه شما