صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

عملیات شبانه؛ واقعیت ها و ضرورت ها

-

عملیات شبانه؛ واقعیت ها و ضرورت ها

رییس جمهور اخیرا در نشست با اعضای هئیت تحقیق در مورد کشتار غیر نظامیان، طی سخنانی گفته است در صورت که عملیات و تلاشی های شبانه خانه ها توسط نیروهای خارجی خاتمه نیابد، وی موافقت نامه استراتیژیک میان آمریکا و افغانستان را امضا نخواهد کرد.

پیش از این نیز لویه جرگه سنتی مشورتی که در کابل توسط حکومت افغانستان تدویر شده بود، بر ضرورت خاتمه دادن فوری عملیات و تلاشهای شبانه تاکید کرد و انجام این عمل از طرف نیروهای خارجی، نقض حاکمیت ملی و استقلال افغانستان خوانده شد؛ عملی که به باور اعضای شرکت کننده در جرگه مشورتی، سبب نارضایتی گسترده ی بخشی از افغانستان و خشم آنها شده است. این جرگه در قطعنامه پایانی خویش نیز به حکومت افغانستان مشورت داد که موضوع پایان دادن به عملیات و تلاشی شبانه را در متن پیمان استراتیژیک با آمریکا بگنجاند و آن را عملی سازد.

طی سالهای اخیر موضوع عملیات شبانه در مناطق که مظنون و مشکوک به پناه دادن به مخالفان مسلح است، یکی از موضوعات اختلاف بر انگیز میان رییس جمهور کرزی با متحدان غربیش بوده است و بارها رییس جمهور افغانستان با لحن متفاوت، از استمرار و انجام این عملیات انتقاد کرده وحتی در برخی از موارد، شدیدا آن را محکوم کرده است.

عملیات شبانه و موضع گیریهای داخلی
به نظر می رسد موضع گیری در قبال عملیات شبانه در مناطق که مشکوک به حضور مخالفان مسلح است، در داخل افغانستان از اجماع و توافق نظر میان مقامات داخلی برخوردار نیست؛ گزارشات که در رسانه های مختلف غربی به نقل از فرماندهان ارتش افغانستان منعکس شده است، نشان میدهد که آنها از عملیات و تلاشی شبانه خانه ها در مناطق نا امن حمایت می کنند و خود آنان در انجام این عملیات دخیل و شریک هستند.

در این اواخر سخنگویان نیروهای خارجی نیز اعلان کرده بودند که در بیش از نود درصد عملیات های شبانه این نیروها، نیروهای امنیتی افغانستان دخیل هستند و در بسیاری از آنها، رهبری عملیات را به عهده دارند و نیروهای خارجی فقط به عنوان حامی آنها در اطراف قرا و قصبات مشکوک مستقر می شوند.

جناح های سیاسی خارج از چوکات دولت نیز تا هنوز موضع قاطع و روشنی در باره عملیات شبانه نداشته اند ولی گاهی به این نکته اشاره داشته اند که جنگ باید از قرا و قصبات افغانستان خارج شود و در ورای مرزهای افغانستان و پناهگاه های اصلی شورشیان منتقل گردد. در جناح دولتی نیز به جز رییس جمهور کمتر می توان دیگر مقامات دولتی را یافت که با این تندی و شدت از انجام تلاشی های شبانه و عملیات های شب هنگام انتقاد کند و خواهان توقف آن باشد.

نبود اجماع گسترده میان سیاست مداران کشور درمورد تلاشی و عملیات های شبانه، باعث شده است که حتی برخی از آگاهان امور، موضع گیریهای دولت افغانستان را دارای ریشه سیاسی و با انگیزه جلب و جذب حمایت قبایلی بدانند که به گونه غیر مستقیم به شورشیان نیز پناه میدهند و حتی برخی دیگراز تحلیل گران، توقف عملیات و تلاشی های شبانه را یکی از خواست های غیر مستقیم مخالفان مسلح از حکومت افغانستان می دانند و حکومت نیزبا لبیک گفتند به این خواست، به گونه ی در صدد جلب حمایت آنهاست.

آنچه در این میان مسلم است، این است که عملیات شبانه به تایید فرماندهان نظامی داخلی و خارجی، دستاوردهای قابل توجهی در مبارزه با مخالفان مسلح طی سالهای گذشته داشته است؛ در جنگ چریکی که مخالفان به راحتی در خانه ها و مناطق دو طرف مرز مخفی می شوند، شب، راه نسبتا انحصاری دست یافتن به آنها تلقی می شود.

از طرف دیگر، این عمل به گونه استقلال سیاسی حکومت افغانستان را اقلا در نزد بخشی از مردم افغانستان زیر سوال برده است و باعث خشم برخی از قبایل مناطق نا امن شده است. بدون شک، این وضعیت برای حلقات حاکم زیان باربوده و دامنه های نفوذ سیاسی آنان را در این مناطق می تواند محدود سازد.

تلاشهای دوجانبه و خط و نشان های جدید
در تازه ترین تلاشها برای رقابت بر سرعملیاتهای شبانه، افغانستان تا حدودی این موضع گیری را به داخل صفوف نیروهای ارتش نیز کشانیده است؛ در هفته گذشته، طی مراسم فراغت بخشی از نیروهای کماندو، عنوان شد که افغانستان اکنون خود قادر است عملیات شبانه را راه اندازی کرده و انجام دهند و این می تواند یک اقدام جدید برای محدود کردن اقدامات نیروهای خارجی تلقی شود.

از طرف دیگر، ناتو بر استمرار این عمل تاکید کرده است و گفته است که برای دستیابی به موفقیت در نبرد با شورشیان، انجام عملیات شبانه و تلاشی منازل امر ضروری و حتمی است. سخنگوی کاخ سفید نیز در واکنش به فیصله جرگه مشورتی، بر ضرورت و استمرار عملیات شبانه تاکید کرد اما انجام آن را منوط به اجازه افغانستان خواند.

گفته های رییس جمهور در مورد خود داری از امضای پیمان استراتیژیک میان افغانستان و آمریکا در صورت عدم خود داری نیروهای خارجی از عملیات شبانه و تلاشی منازل افغان ها، خط و نشان جدید و به گونه ی گسترش زور آزمایی میان متحدان غربی رییس جمهور کرزی است و بعید به نظر می رسد که به این زودی ها منتج به نتیجه ی مشخص شود.

افغانیزه کردن عملیات های شبانه؛ بدیل، نه توقف
مقامات در سازمان ناتو و آیساف پیشنهاد کرده اند که بهتر است به جای تعطیل کردن عملیات شبانه، به ارتقای ظرفیت های نیروهای امنیتی افغانستان توجه گردد و این مسولیت مهم به آنها سپرده شود. اظهارات تازه سخنگوی ناتو مشخص می کند که حداقل تا سه سال دیگر، زمانی که نیروهای امنیتی افغانستان مسئولیت کامل امنیت کشور را برعهده می گیرند، عملیات شبانه ادامه خواهد یافت و تا آن زمان مسولیت عملیات های شبانه به صورت کامل به نیروهای امنیتی داخلی واگذار نخواهد شد.

قرار است ناتو تا سال ۲۰۱۴، تمامی مسئولیت های امنیتی را به نیروهای افغان واگذار کند، و تکمیل این برنامه به حضور نظامی ناتو در افغانستان پایان خواهد داد.

هم ناتو و هم دولت افغانستان روی این نکته توافق دارند که بیشتر شدن نقش افغانها در اجرای عملیات نظامی به کاهش حساسیت مردم کمک خواهد کرد. سخنگوی وزارت دفاع افغانستان اما به صورت رسمی آمار که چندی پیش از سوی ناتو در مورد میزان مشارکت نیروهای افغان اعلان شده بود و نشان میداد که در بیش از نود درصد عملیات های شبانه، نیروهای افغان شرکت و حضور دارند، را تایید نکرده و می گوید که در چهل درصد از عملیات شبانه نیروهای افغان شرکت کرده اند.

با اینکه نیروهای ناتواز زمان بر بودن واگذار کامل عملیات شبانه به نیروهای کشور سخن می گویند اما وزارت دفاع گفته است اگر جامعه جهانی با افغانستان همکاری کند، نیرو های افغان قادر اند که مسوولیت رهبری عملیات شب هنگام را به عهده گیرند.

فرجام این این کشمکش ها چه خواهد شد؟
گفته می شود در مورد موثر و مفید بودن عملیات شبانه میان سیاست مداران و نظامیان کشور اختلاف نظر وجود دارد؛ اکثر مقامات بلند رتبه نظامی که نخواسته اند نامی از آنها برده شود، به رسانه های خارجی گفته اند که راه اندازی و استمرار این عملیات بسیار مهم است و دستاورد های قابل توجهی در تامین امنیت افغانستان و دستگیر ساختن مقامات رده دوم مخالفان مسلح داشته است.

از طرف دیگر، به نظر می رسد نبود اجماع قابل توجه سیاسی در حمایت از این دیدگاه در داخل افغانستان، ممکن است به تضعیف موضع حکومت منجر شود و سر انجام این نهاد در برابر عملیات شبانه نیروهای خارجی کوتاه بیایند؛ بخصوص اینکه گفته می شود در پشت این موضع گیری ها، اهداف سیاسی خاص نهفته است، نه در نظر گرفتن مسایل امنیتی افغانستان.

از طرف دیگر، توقف عملیات شبانه به معنای برداشتن گام عملی برای کاهش فشارنظامی از گروه های مخالف مسلح است و این امر تاثیرات ناگواری بر موازنه وضعیت خواهد داشت. مشروط کردن امضای پیمان استراستیژیک به توقف عملیات شبانه نیز امری نیست که به صلاح افغانستان باشد و به نظر هم نمی رسد که واقعا حکومت به این موضع گیری خویش صادق وقاطع باشد.

نکته در خور ملاحظه این است که باید گام های اساسی و جدی برای جلوگیری ازتلفات ملکی برداشته شود و نباید افراد ملکی به هیچ صورتی در عملیات نظامی مورد حمله قرار بگیرند؛ چرا در آن زمان هم مردم به وضعیت جاری بی باور می شوند و هم مخالفان مسلح، کمال استفاده را می برند.

دیدگاه شما