متاسفانه به رغم تمامی هشدار و درخواست های مکرر مجامع مدنی و نهادهای مدافع کودکان، همچنان در این سالهای اخیر قربانیان دم دستی حملات انتحاری، انفجار بمبهای کنار جاده ای و منازعات مسلحانه کودکان بوده اند. علاوه براین تعداد زیادی از افراد بی گناه و کودک در اثر حملات اشتباهی قوای بین المللی نیز جان های خود را از دست داده و می دهند.

این درحالیست به دلیل فقر اقتصادی، اطفال شماری از خانواده های بی بضاعت به دست فروشی در بازار و به کارهای شاقه در افغانستان اشتغال دارند. انجام کارهای شاقه باعث می شوند که به روح و روان کودکان صدمه وارد شده و آنها از تعلیم و تربیت باز بمانند. برخی آمارها حکایت از آن دارد که در حال حاضر، ملیون ها کودک از نعمت تعلیم و تربیت محروم هستند و انجام کارهای شاقه یکی از دلایل محرومیت آنان از رفتن به مکتب می باشد.

بر اساس آمارها درصد بیشتر آنرا دختران به خود اختصاص داده اند. عامل اصلی این مسئله مشکلات امنیتی، عدم توجه دولت به کودکان، نبود حاکمیت قانون و مشکلات اقتصادی است و این روند هنوز هم ادامه دارد. بعد از سه دهه جنگ در افغانستان، چیزی که در شهرها بسیار به چشم می خورد، هزاران کودکی است که به دنبال نانی برای خانواده شان از بام تا شام سخت ترین کارها را انجام می دهند.

برخی دیگر به در خانه ها می روند، تکدی گری می کنند، در زباله ها به دنبال چیز با ارزشی می گردند و یا شیشه موترها را تمیز می کنند. عده دیگری از این کودکان نیز به دست عده ای سودجو می افتند که از آنان سوءاستفاده می کنند. گزارش های تلخ و تراژیک کودکان انتحاری در افغانستان فاجعه بی بدیل است.

این کودکان از سوی مخالفین دولت برای کشتار مردم آموزش می بینند. وقتی از آنان سؤال می شود که چرا دست به چنین اعمالی زده اید می گویند به ما گفته شده بود زمانی که شما حملات انتحاری را انجام می‌دهید کافران کشته و شما زنده می‌مانید و ما به شما پول می‌دهیم! تاسف مضاعف از آن است که کودکان در افغانستان در معرض انواع و اقسام مختلف تهدید ها و مشکلات قرار دارند.

هزاران کودک در این کشور در معرض خطر جرایم جنایی قرار دارند. بیشتر کودکان متخلف از قانون که در مراکز اصلاح و تربیت کودکان نگهداری می شوند، به خانواده های فقیر و متوسط تعلق دارند و کودکی از خانواده های ثروتمند در میان این کودکان وجود ندارد. این درحالیست که بر اساس گزارش¬ها ماهانه بطور متوسط در کشور بیش از 40 نفر که 50 درصد آنان را کودکان تشکیل می دهند از اثر انفجار ماین ها و مهمات خنثی نشده جان می دهند.

در افغانستان عملا زماني که خانواده‏ها کودکان خود را به مکتب مي فرستند تا بازگشت آنان در نگراني به سر مي برند. از جانبی هم اقدامات طالبان و مخالفان مسلح که با تشويق خارجي ها به بستن مکاتب کشور اقدام مي کنند کودکان را به سوي انحراف و بدبختي سوق مي دهد.

در همین حال بررسی ها از وضعیت اطفالی که در توقیف گاهها و حوزه های پولیس بعنوان مجرم نگهداری می شوند، نشان می دهد که مشکلات تربیت اطفال مجرم و فراهم نبودن زمینه های بهتر آموزش و تربیت باعث افزایش شمار کودکان مجرم در کشور شده است. یکی از مشکلات عمده اطفال متخلف در بازداشتگاه ها کمبود وکلای مدافع و عدم آگاهی از قانون تخلفات است.

برخی از کارشناسان مسائل حقوقی مساله را از بعد دیگری مورد بررسی قرار می دهند و می گویند شماری از مسئولین عدلی و قضایی و پولیس در عدم آگاهی از قانون برداشت مشابهی ندارند. بسیاری از اطفال هنوز هم در توقیف گاه ها بدون سرنوشت باقی مانده و اعضای خانواده آن ها به مشکل بزرگی مواجه اند و انتقادهای زیادی از شیوه نگهداری این اطفال در مراکز تربیت اطفال وجود دارد.

با توجه به تعهدات ملی و بین المللی دولت در راستای حمایت از کودکان، دولت باید با طرح برنامه های موثر و عاجل به حمایت از این کودکان بپردازد و ساختار جدیدی را برای پیشگیری از تخلف کودکان در پیش گیرد. بازنگری و اصلاح قانون رسیدگی به تخلفات کودکان، ایجاد اداره های دادستانی و قضایی اختصاصی کودکان، حمایت ملی به منظور اجرای عدالت، بازنگری به روند تعیین سن و اتخاذ اقدامات لازم برای ادغام مجدد این کودکان به اجتماع، از جمله راههای خارج شدن از خرابی وضعیت کودکان متخلف می باشد.

دولت افغانستان باید نجات کودکان را اولویت اصلی خویش قرار دهد. به باور نگارنده برای بهبود وضعیت کودکان کشور دولت باید طرح مشخصی برای بهبود وضعیت کودکان داشته باشد و اصل حمایت و دفاع از کودکان کشور باید به صورت قانون مصوب و لازم الاجرا برای همه دستگاه های کشور در آید.

به هر حال یا دولت یا پارلمان در این زمینه باید بصورت جدی وارد عمل شود تا زمانیکه قانون مشخص و نهاد مشخصی مبتنی بر قانون وظایف معینی را برای نجات کودکان از وضعیت اسفبار کنونی به عهده نگرفته و به دولت و ملت جوابگو نباشد تغییری در وضعیت کودکان کشور بوجود نخواهد آمد. کودکان سرمایه های عظیم این ملت وسرزمین است اگر امروز فکر اساسی برای تربیت کودکان کشور و صاحبان این سرزمین در فرداهای این کشور نشود خیانت بزرگی به کشور و ساکنان آن شده است.

انتظار می رود دولت برنامه های و پلانهای مشخصی را برای کمک به کودکان کشور و بهبود وضعیت آنان روی دست بگیرد. كودكان و نسل جوان کشور سرمايه هاي اصلي و صاحبان اصلي اين سرزمين در فردا و فرداهاي كشور است متاسفانه این قشر در جامعه افغانی در معرض آسیب ها و خطرات گوناگون قرار دارد.

علاوه بر تعداد زیاد اطفال و کودکانی که در انفجار ها و حملات گوناگون طرف های جنگ در افغانستان کشته و زخمی می شوند باند های قاچاق و مافیایی نیز در پی سود جویی های کلان از تجارت اعضای بدن کودکان در کشور های فقیر از جمله افغانستان اند.

از این رو هم پدیده قاچاق اطفال و هم اعتیاد به مواد مخدر در میان کودکان از تهدید های جدی فراروی سلامت نسل جوان کشور دردهه های آینده می باشد. اگر اين بخش از جامعه ما مورد توجه جدي قرار نگيرد تهديد هاي زيادي كشور و ساكنان آنرا در آينده متوجه خواهد بود.

وجود نيروي انسانی سالم، تحصيل كرده و متخصص در هركشوري از ضروريات اوليه و اساسي آن است چنين نيرو هاي بايد ازميان كودكان امروزي كشور تامين گردد. بنا براين بايسته است دولت تمام تلاش هاي خود را در جهت برداشتن تهديدها از سر كودكان اين مرز بوم انجام دهد و در اين زمينه از هيچ تلاشي دريغ نكند. همينطور مخالفان دولت و نيروهاي ناتو هم بايد بدانند كه وضعيت اسفبار كودكان افغانستان معلول ندانم كاري ها، اشتباهات و اقدامات نظامي آنان نيز هست از اين رو آنان هم بايد در اين راستا تلاشهاي جدي به خرج دهند.