نشست بزرگان و ریش سفیدان قومی که قرار است بزودی در کابل برگذار شود در واقع «لویه جرگه» تعریف شده در قانون اساسی نیست. زیرا جرگه بزرگانی که در قانون اساسی تعریف و پیش بینی شده است شرائط خاصی دارد که جرگه کنونی آنرا دارا نمی باشد. به همین دلیل دولت مردان و برگذار کنندگان آن نیز سعی می کنند از این جرگه با عنوان های عنعنوی و مشورتی یاد کنند.

این بدان معنا است که تصامیم این نشست صرفا جنبه مشورتی داشته و ضمانت اجرایی را که قوانین کشور بدنبال دارد مصوبات این نشست دارا نمی باشد. اما همین پسوند عنعنوی و یا مشورتی باعث شده است که بسیاری بر غیر قانونی بودن این نشست با وجود پارلمان کشور تاکید نمایند.

از جمله کسانی که بر غیر قانونی بودن این نشست تاکید دارند اعضای جبهه نو تاسیس ملی است که در آن چهره های مهمی چون عبدالرشيد دوستم رهبر جنبش ملى اسلامى افغانستان ، احمد ضياء مسعود معاون اسبق رياست جمهورى، محمد محقق رهبر حزب وحدت اسلامى مردم افغانستان، امرالله صالح رئیس سابق امنیت ملی افغانستان و تعدادى از اعضاى پارلمان اند.

محمد محقق از اعضای این جبهه و نماینده مردم کابل در پارلمان کشور قانون شکنى توسط دولت مردان را يکى از ناکامى هاى حکومت دانسته در مورد جرگه عنعنوی می گوید مطابق قانون اساسى کشور عالى ترين مرجع تصميم گيرى پارلمان افغانستان است. وى انتخاب اعضاى جرگه عنعنوى را نیز غير عادلانه و غیر قانونی خواند.

البته غیر قانونی خواندن این نشست تنها به اعضای این جبهه محدود نمی شود جبهه ائتلاف تغییر و امید به رهبری عبدالله عبدلله نیز موضع گیری های جبهه ملی را تایید نموده و این جبهه نیز جرگه کنونی را غیرمشروع و غیر قانونی می داند. درمیان نمایندگان پارلمان نیز تعداد مخالفان این نشست زیاد است.

عبدالقیوم سجادی یکی از اعضای مجلس در جلسه عمومی روز شنبه پارلمان از هیأت اداری مجلس نمایندگان خواست که برای گرفتن فورم توسط اعضای مجلس تأکید نکنند و باید تلاش شود که آنها در جرگه عنعنوی اشتراک نکنند. خالد پشتون، نایب اول پارلمان نیز گفت که نمایندگان با وجود این که با آکثریت آراء برگزاری جرگه عنعنوی را نامشروع دانستند و از عدم شرکت در این جرگه سخن زدند،با آن هم 171 تن از شما برای شرکت در این جرگه ثبت نام نموده اند.

عبدالظاهر قدیر، نماینده مردم ننگرهار در مجلس هم می گوید که برگزاری چنین جرگه هایی برخلاف قانون بوده و هیچ نتیجه مثبتی را به بار نیاورده است و به خیر مملکت و منافع ملی نیست. در همین حال برخی از نمایندگان می گویند که باید وزیر مالیه خواسته شود و در مورد مصارف این جرگه به مجلس پاسخ دهد که پول اختصاص شده برای مصارف جرگه از کجا پرداخته می شود زیرا مجلس نمایندگان هیچ بودجه ای را برای جرگه غیر قانون اختصاص نداده است.

علاوه براین طالبان و مخالفان مسلح دولت نیز شرکت کنندگان به این نشست را تهدید به مرگ کرده اند. طالبان به باشندگان شماری از ولسوالی های ناامن ولایت غزنی هشدار داده اند که زندگی کسانی که در جرگه عنعنوی شرکت کنند با خطر جدی رو به رو خواهد شد. منشی شورای ولایتی غزنی با بیان این مطلب به رسانه ها گفت که در شماری از ولسوالی های ناامن این ولایت، مردم از سوی طالبان به خاطر شرکت در جرگه عنعنوی تهدید شده اند. پیش از این نیز طالبان هشدار داده بودند که با برگزارکنندگان و اشتراک کنندگان جرگه عنعنوی برخورد خواهند کرد.

اما این نشست موافقان و طرفداران خود را نیز دارد که آنان استدلال می کنند برگذاری چنین نشستی در شرائط کنونی کاملا ضروری است. شماری از نمایندگان مجلس برگزاری جرگه عنعنوی را در شرایط فعلی افغانستان مهم دانسته و تأکید دارند که اعضای مجلس باید در این جرگه اشتراک کنند. آنان می گویند که جرگه ها در تاریخ افغانستان جای داشته و موافق قانون اند،زیرا جرگه عنعنوی مشورت می دهد و حق تصمیم گیری را ندارد.

این گروه از نمایندگان تأکید دارند که اعضای مجلس در این جرگه اشتراک کنند و در مورد مسایل بزرگ ملی مشورت دهند. به هر ترتیب اختلافات بر سر جرگه عنعنوی در جلسه روز شنبه پارلمان کاملا مشهود بود و پیش از این پارلمان؛ جرگه عنعنوی را در مورد امضای سند استراتژیک با امریکا با اکثریت آراء رد نموده بود و از عدم اشتراک نمایندگان در این جرگه خبر داده بود. اما روی مسائلی که قرار است در نشست بزرگان درکابل صحبت شود تقریبا در سطح کشور و در میان تمامی گروه ها و جریان های مختلف می توان یک اجماع نظر کلی را دید.

بحث تداوم همکاری های نظامی جامعه جهانی با افغانستان در چارچوب قوانین و مصالح و منافع ملی افغانستان را تقریبا تمامی گروه ها و جریان های مختلف ضروری می دانند. بطور مثال اقای محقق در مورد سند همکارى با ايالات متحده امريکا، به نیاز افغانستان به کمک و همکاری جامعه جهانی به خصوص ایالات متحده امریکا تاکید کرده می گوید تا زمانی که تروریزم در افغانستان ریشه کن نشود نیاز به کمک نیروهای ناتو وجود دارد ولی هر سندی که امضا می شود باید در پارلمان در مورد آن تصمیم گرفته شود. به باور وی اگر کدام بحث هم براى جايگاه قانونى جامعه جهانى خصوصاً ايالات متحده امريکا مي شود صلاحيت آن را پارلمان افغانستان دارد.

به هر ترتیب با وجود برخی ناهماهنگی های که در روز های اخیر در مورد زمان دقیق برگذاری نشست دیده شد رییس جمهور کرزی دیروز اعلام کرد که جرگه عنعنوی به تاریخ تعیین شده در کابل برگزار می شود. در خبرنامه دفتر مطبوعاتى سخنگوى رياست جمهورى ضمن بیان این مطلب امده است که اين تصميم در جلسه ای که به ریاست حامد کرزی و به اشتراک رهبران جهادی، شخصیت های ملی،سیاسی و مقامات ارشد دولتی که امروز شنبه در ارگ دایر گردیده بود، گرفته شده است. قرار است که جرگه عنعنوی طی چند روز آینده به منظور مشوره دهی در مورد پیمان استراتیژیک با امریکا و با حضور داشت 2030 تن برگزار شود.

با توجه به آنچه گفته آمد بعید به نظر می رسد برگذاری نشست بزرگان در کابل بتواند گرهی از گره های کشور بگشاید و به بحران عمیق و طولانی جنگ در افغانستان مهر پایان بگذارد. زیرا علاوه بر بحران مشروعیت، این نشست اکنون با طیف وسیع از مخالفان در داخل کشور مواجه است که مسلما این مسئله در میزان موفقیت این نشست کاملا تاثیر منفی خواهد گذاشت. اما این به این معنا نیست که هیچ راه حلی برای بحران کشور وجود ندارد. دولت باید سعی کند ابتدا حمایت و اعتماد حد اکثری ملی را بدست بیاورد و سپس تمامی مسائل و مشکلات کشور از مسیر های قانونی و توسط نهاد های قانونی کشور مانند مجلسین کشور حل و فصل شود.

زیرا با وجود نهاد های رسمی و قانونی مانند پارلمان نباید به جرگه های قومی که مربوط به دوران باستان و زمانی است که نظام های سیاسی به شکل کنونی آن وجود نداشته است متوسل شد. خوشبختانه هم در بحث صلح و مذاکره با مخالفان مسلح و هم در مورد چگونگی همکاری های افغانستان با سایر کشور ها در اصل مسئله و ضرورت آن اختلاف چندانی وجود ندارد صرفا در مورد نحوه پی گیری و تامین این خواسته های مهم توافق نظر وجود ندارد. بنا براین دولت بجای آنکه هزینه های سر سام آور جرگه های چند هزار نفری را بر مردم تحمیل کند باید به راهکارهای قانونی و کم هزینه تر توجه نماید که پی گیری این مسائل از طریق شورای ملی بهترین گزینه است و از مشروعیت لازم هم برخوردار است.