نشستی با حضور و مشارکت کشورهای همسایه و منطقه در شهر استانبول، با میزبانی ترکیه به منظور بحث بر روی چگونگی یافتن راه های بر قراری ثبات در منطقه و گسترش همکاری های دراز مدت میان کشور های منطقه بر گزار گردید. هدف از برگزاری این کنفرانس را جلب مشارکت و گسترش همکاری های منطقوی در راستای شناسایی آسیب ها و تهدیدات ثبات پایدار و امنیت منطقوی و جستجوی راه های چگونگی مقابله با خطرات و تهدیدات که امنیت منطقه با آن روبرو است خوانده شده است.

این نشست از یک سو نقش و جایگاه ترکیه را برای تاثیر گزاری بیشتر و تلاش سازنده در تحولات و معادلات منطقه را نشان می دهد و از سوی دیگر فرصت مساعد در اختیار افغانستان می گزارد که از آن در جهت توسعه همکاری و اعتماد سازی منطقوی به خاطر بر قراری ثبات دایمی و تامین امنیت و حل بحران این کشور استفاده نماید.

برگزاری کنفرانس استانبول از آن رو برای افغانستان حایز اهمیت است که در این نشست تلاش برای گسترش و تقویه همکاری های منطقوی در راستایی ایجاد ثبات و مقابله با پدیده تروریسم مورد تامل و ارزیابی قرار می دهند. خطرات ناشی از تروریسم دیگر تنها به عنوان یک معضل داخلی افغانستان مطرح نیست بلکه حضور گروه های بنیاد گرا در منطقه به مثابه مشکل تمامی کشور های منطقه احساس و از منظر کشور های شرکت کننده در این نشست امنیت مجموعه کشور های منطقه را به خطر انداخته و ممکن است چالش های جدی را در این ارتباط ایجاد نماید.

محور گفتگو ها در این کنفرانس گرچه موضوع بحران افغانستان نیست، بلکه بحث بر سر چگونگی همکاری مشترک و آوردن ثبات بهتر و شناسایی آسیب های آن می باشد. روشن است وقتی حرف از تهدید ثبات کشور ها به میان می آید، خود بخود موضوع بحران جاری افغانستان به میان می آيد، امروز ثبات و امنیت افغانستان بیش از هر کشور دیگری از سوی جریان های بنیاد گرا مورد تهدید و در خط مقدم مبارزه با تروریسم قرار دارد.

در صورت که به ریشه های بحران جاری در افغانستان توجه نشود، همکاری و اجماع منطقوی بر سر یافتن راه های مبارزه و محو پدیده بنیاد گرایی به وجود نیاید، فعالیت گروه های دهشت افگن افزایش و تهدیدات جدی را متوجه امنیت منطقه ساخته و بحران تروریسم دامن تمام کشور ها را به شکل فرا خواهد گرفت.

اکنون همسایه های افغانستان و کشورهای منطقه به نظر می رسد که خطر حضور تروریسم را در مناطق قبایلی پاکستان و انجام عملیات های انتحاری آنان را بر ضد حکومت، مردم و نیروهای جامعه جهانی در افغانستان درک کرده و احساس می کنند که تداوم فعالیت های تخریب کارانه جریان بنیاد گرا در افغانستان و بحران ناشی از آن به تدریج گسترش یافته و کشور های منطقه به آتش که امروز مردم افغانستان در آن می سوزد و فردا در آنجا خوهد سرایت کرد؛ کنترول و مهار آن کار دشوار و ممکن است قرن ها مردم منطقه از شر آنها رهایی نیابد.

کسی امروز امنیت رابه عنوان یک پدیده "درون مرزی" مورد ارزیابی قرارنمی دهد. زیرا امروزمسئله ی امنیت حیثت منطقوی و فرامنطقوی رابه خود گرفته وبرهم خوردند آرامش ونظم عامه در جغرافیا وقلمرو خاص، امنیت در بسیاری از مناطق به مشکل مواجه، محدود و منحصر به یک کشور خاص نخواهد ماند.

اگر نشست استانبول با چنین طرح و پیش فرض روند کاری اش را دایر نمایند توافق بر سر دیدگاه های مشترک و یافتن راهکار های جمعی و منطقوی برای مبارزه با تروریسم و تقویه همکاری های دراز مدت در این راستا، با سهولت انجام خواهد. کارشناسان در باره کشور های اشتراک کننده در این کنفرانس به این باور است که بحران افغانستان و جلوگیری از فعالیت های تروریستی در منطقه، به نفع تمامی کشور ها خواهد بود.

ایجاد پایگاه ها و لانه های اصلی جریان های تندرو در خاک پاکستان و افغانستان، زمینه های پیدایش و تاثیرات فعالیت های آنان را در آسیای میانه مانند تاجکستان، ازبکستان و ... ملموس و قابل درک است. امروز بسیاری از افراد ناراضی و متاثر از جریان های بنیاد گرا که برداشت و قرائت های دگم اندیشانه از دین دارند با طالبان و سایر گروه های دهشت افگن ارتباط بر قرار کرده و با سهولت، امکانات لازم از طریق همین جریان ها به دست می آورند.

گاه گاهی در این کشور ها موفق به انجام فعالیت های تخریب کارانه می شوند. میتوان به فعالیت های جریان ترک تبار طاهر یولداش در کشور های آسیای میانه اشاره کرد. ختم مناقشه و متوقف ساختن فعالیت های بنیاد گرایان در افغانستان زمینه های سهم گیری کشور های آسیایی مرکزی را در بازار های افغانستان فراهم خواهد کرد.

طبق اظهارات اسماعیل خان وزیر انرژی و آب و برق ، تاجکستان علاقه مند صدور برق از این کشور به بازار های افغانستان شده و همواره خواستار توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با این کشور می باشد. گسترش مناسبات و ارتقای سطح مبادلات تجاری و بازار یابی برای عرضه اجناس صادراتی در بازارهای افغانستان، نیازمند بر قراری ثبات در منطقه و افغانستان می باشد.

در صورت این داد ستد ها ادامه پیدا می کند که امنیت به عنوان بستر اصلی فعالیت ها وبرقراری روابط تجاری حسنه درسطح همسایه ها، وجود داشته باشد. تداوم انجام عملیات های تروریستی درافغانستان، کشت مواد مخدر و قاچاق آن در بیرون از مرزهای این کشور و خطرات ناشی از آن کشورهای همسایه را تهدید می کند . محوکشت وقا چاق مواد مخدر در بستری همکاری های منطقوی امکان پذیراست .

یکی دیگر از همسایه های افغانستان که از حضور تروریزیم و تنش های جاری در کشور، منافع شان را در خطر می بیند ترکمنستان می باشد. این کشور از سالهای قبل علاقمند "عبور خط لوله گاز" از خاک افغانستان بوده ولی بدلیل نبود امنیت وجنگ و درگیری در افغانستان این طرح هیچگاه جنبه عملی بخود نگرفت .اجرای این طرح برای ترکمنستان سالانه ملیارد ها دالر عواید در بر خواهد داشت .

یک سال قبل درارتباط باانتقال "پاپ لاین گاز"توافق نامه میان افغانستان و ترکمنستان درسطح روئسای جمهور هر دو کشور به امضا رسید . تطبیق و اجرای طرح عبور خط لوله گاز از افغانستان پیوند و ارتباط مستقیم با تامین امنیت و ثبات پایدار در این کشور دارد.

تامین منافع و دستیابی ترکمنستان به اهداف منطقوی شان مستلزم آرامش و امنیت در افغانستان است. در صورت که ثبات در افغانستان تامین گردد، نه تنها نگرانی کشورهای آسیای میانه از تهدید ناشی از فعالیت های تروریزیم رفع می گردد؛ بلکه توسعه همکاری های اقتصادی وتجارتی را بدنبال خواهد داشت .ازطرف دیگر کشورهای آسیای میانه که در همسایگی کشورمان قرار دارد از نفوذ قابل ملاحظه ای بر روی برخی از جریانها تاثیرگذار در قضایای سیاسی افغانستان برخوردارمی باشد . از این رو کشورهای همسایه حوزه آسیا میانه، افغانستان در آوردند امنیت و ثبات در این کشور نقش دارد.

کشورهای هند، پاکستان، ایران، نیز از شرکت کنندگان اصلی در این کانفرانس است که نقش مستقیم و تاثیر گذاری ویژه روی قضایای سیاسی افغانستان دارد. ایران از برقراری ثبات و آرامش درافغانستان حمایت می کند. بدلیل اینکه ایران در چند سال اخیر از حملات تروریستی در آن کشور درامان نمانده، آسیب ها جدی را متحمل شده و خطرات از این ناحیه امنیت را در این کشورنیز تهدید می کند.

بی ثباتی درافغانستان به هیچ وجه به نفع ایران نبوده بلکه تلاش جمعی برای آوردن امنیت ومحدود ساختن فعالیت ها جریانهای بنیاد گرای، توسعه همکاریهای منطقوی درعرصه های اقتصادی، تجاری، فرهنگی، تضمین کننده منافع ایران و در نتیجه صدور بیشتر کالاهای این کشور و در اختیار گرفتن بازارهای افغانستان به سود دراز مدت ایران خواهد بود.

ایران طرفدار برقراری نظم و آرا مش در افغانستان است که بدست خود افغان ها رقم بخورد . برخی مواقع ایران در برابر انجام عملیات ها و فعالیت های گروهای طالبان واکنش نشان نمی هد، به این دلیل است که آنها دشمن اصلی ایران، یعنی نیروها آمریکای را مورد هدف قرارمیدهد و از حرکت های ضد آمریکایی حمایت می کند. ایران امنیت نسبی را در افغانستان محصول تلاش های غرب در این کشور میداند و به تداوم آن خوش بین نیست؛ در غیر آن صورت با روند صلح و ثبات در افغانستان همکاری کرده و از آن حمایت می کند. تاکنون ازموضع اعتدالی در مورد قضایای افغانستان برخورد کرده است.

همسایه دیگر افغانستان که می تواند نقش محوری در روند صلح و آوردن ثبات بازی کند پاکستان است. حضور رئیس جمهور پاکستان در نشست استانبول از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. زیرا همکاری و نقش این کشور در ثبات منطقوی مهم و حیاتی می باشد. به باور کارشناسان پاکستان تاثیر مستقیم روی فعالیت های جریان های افراطی گرایی دارد . اگر پاکستانی ها برسرچگونی محو پدیده ی تروریزیم و برچیدن لانه های اصلی آنها به توافق برسد نقش مهمی را درراستای آوردند ثبات در منطقه و افغانستان بازی نموده و از فعالیت های تروریستی و تخریبی آنها کاسته خواهد شد.

همکاری پاکستان برای ازبین بردند لانه های تروریستی و جریانهای بنیاد گرا شرط موفقیت این کانفرانس بوده و ازطرف دیگر تحول مثبت در جهت مهار بنیاد گرای وکاهش خشونت درافغانستان به وجود خواهد آمد. در شرایط فعلی ثبات در منطقه بستگی دارد به چگونگی برخورد پاکستان با حلقات تندرو و طالبان . همچنین هندوستان می تواند افغانستان را در زمینه های بازسازی، طبابت کمک نماید.

هند از ایجاد حکومت تحت تاثیر نفوذ پاکستان و گسترش نفوذ افراطی گرای در منطقه سخت نگران است. بهر صورت هندوستان که در حال حاضر از هم پیمانان اصلی افغانستان به شمار می رود و می تواند نقش مثبت در جهت همگرای منطقوی و آوردن ثبات در افغانستان بازی نماید. در پا یان چنین می تواند نتیجه گرفت که " ثبات پایدار در منطقه، اجماع وهمگرایی منطقوی" را ضرورت دارد.