صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

پیدایی آشکار یک مساله پنهان

-

پیدایی آشکار یک مساله پنهان

تاملی بر افزایش جمعیت در افغانستان و راه های مقابله با آن

ظاهرا گروه های مسلح مخالف دولت، شبکه های دهشت افگن و تروریستی، مواد مخدر، فقر و فساد اداری از مشکلات اصلی افغانستان به شمار رفته که جلوه جهانی و آشکار آن بر همگان پیدا است؛ اما در کنار آن برخی مشکلات پنهان و ناگفته جدی تر و مهم تر از آن نیز وجود دارد که کمتر مورد توجه مسئولین و مردم بوده و یا حداقل در رسانه ها و محافل سیاسی و رسانه ای کمتر در مورد آن گفته شده است. افزایش بی رویه جمعیت، بیکاری، بی سوادی، افزایش انحرافات اجتماعی، پدیده اعتیاد و کودکان خیابانی از مشکلات پنهان و ناگفته ای است که به مراتب از تروریسم و طالبان، خطرناک تر و مهلک تر است. خطرات و تهدیدات این مسایل، بصورت آنی و عینی قابل لمس نبوده ولی پیامدهای آن به مراتب سنگین تر و مهلک تر از مشکلات عینی و امنیتی می باشد. ظاهرا این مسایل در التهابات جنگ و صلح و سایر اولویت های اول جامعه جهانی و دولت افغانستان فراموش گردیده و کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

در این میان رشد بی رویه جمعیت و نیروی سرگردانی که در برزخ اعتیاد و خیابان های کار اجباری، می سوزند، فراموش شده تر از همه بوده که در این نوشته به این دو پدیده پرداخته شده است. کنترل جمعیت و سیاست های مدیریتی در این زمینه، یکی از نادیده انگاشته شده ترین حوزه ها بوده که به ندرت در خیال دولت مردان ما جا داشته است. در حالیکه در سایر کشورها، کنترل جمعیت و مدیریت های دولتی در زمینه جمعیت، یکی از حساس ترین و مهمترین عرصه ها بوده و کشورها نسبت به این مساله نهایت حساس می باشد. ملاک ها و معیار های اساسی در این زمینه وضع می نمایند، چشم انداز های آینده خود را در این مسیر روشن و تعریف می کند و مردم خود را از آفت ها و مشکلات افزایش جمعیت آگاه می سازد.

اما در افغانستان در این زمینه هیچ کاری صورت نگرفته است. حتی، هنوز احصائیه درست و دقیق از جمعیت افغانستان در دست نیست و در تحقیقات اغلبا با آمارهای بیست- سی سال پیش استناد می شود. این در حالی است که افغانستان با افزایش بی رویه جمعیت مواجه بوده و هنوز مردم سنتی افغانستان در دهات و روستاهای دور دست، با منطق و باور سده های پیشین در زمینه جمعیت و فرزندان، نگاه می کنند. مردم افغانستان هیچگونه آگاهی از پیامدها و آسیب های پدیده افزایش جمعیت نداشته و دولت هم سازوکار جدی ای را در مورد برای آگاهی دهی مردم در این زمینه روی دست نگرفته است.

اخیرا صندوق جمعیت ملل متحد نسبت به افزایش جمعیت در افغانستان هشدار داده بود. براساس داده های این اداره، جمعیت افغانستان به صورت بی رویه در حال افزایش بوده و اگر تدبیری در این خصوص سنجیده نشود، به زودی مشکلات جدی و کلانی برای افغانستان خلق خواهد کرد.

در اولین نگاه می توان افزایش آمار بی کاران، عدم دست رسی به خدمات اجتماعی، افزایش مهاجرت های داخلی و ده ها ناهنجاری اجتماعی دیگررا به عنوان پیامد این معضل در افغانستان ذکر نمود. همچنان رشد سریع این متغیر در جامعه ی مثل افغانستان که تمام زیر ساخت های آن در زمان جنگ نابود شده سبب می گردد که بخش عظیمی از جمعیت روستایی کشور به بهانه فرار از فقر و بیکاری، عدم دست رسی به خدمات آموزشی، خدمات درمانی و ... به شهرها مهاجرت کنند که این خود یک بحران جدی شهری را خلق می کند. نمونه اصلی این وضعیت را هم اکنون می توان به خوبی در شهر کابل مشاهد کرد.

روستانشینان برای دست یابی به امکانات اولیه زندگی و گریز از ناداری و فقر به این شهر هجوم آورده اند، اما نه تنها خوشبختی و آسایش را در این جا کمایی نکرده است؛ بلکه با دشواری های سخت تر از روستا و فقر مضحک تر از قبل رو برو گردیده است. چنانچه دیده می شود این افراد نه تنها به هیچ نوع اسودگی و رفاه دست نیافته اند، بلکه مهاجرت شان به شهر ها سبب شده است که تولیدات زراعتی و دامداری در محلات روستایی به حد اقل خود کاهش یابد.
همین طور تراکم جمعیت در شهرها باعث شده است که دولت از کنترل جمعیت نا توان مانده و این امر باعث شده است که در شهر های افغانستان بویژه شهر های بزرگ کشور، دشواری های دیگری مانند، آلودگی محیط زیست، افزایش جرایم و ... نیز ظهور و رشد نماید.

طبعا هشدار این وضعیت به دولت افغانستان در قدم اول این است که اگر دولت در این راستا اقداماتی جدی نکند دچارشدن افغانستان با سونامی جمعیتی و سایر دشواری های زیستی دور از احتمال نیست.
دشواری های موجود در افغانستان نشان می دهد که بیشتر شهروندان این کشور از دست رسی به خدمات اولیه زندگی محروم هستند، در حال حاضر 98در صد جمعیت افغانستان بی سواد است، تنها 20 درصد زنان در افغانستان به مراکز صحی دست رسی دارند و سالانه هزار ها زن در وقت زایمان از بین می روند، همچنان براساس ارقام ارائه شده از سوی وزارت صحت عامه، افغانستان بلندترين رقم مرگ و ميرمادران را درآسيا و دو مين رقم مرگ و مير مادران را درجهان داراست، تولدات بدون وقفه، نبود آگاهی از مسایل باروری زنان، فقر و فقدان امکانات لازم زندگی، ازدواج های قبل از وقت، بی توجهی به صحت مادران، بی سوادی و نبود امکانات صحی در افغانستان از عوامل مهم این فاجعة انسانی است.

دولت افغانستان علی رغم حمایت جامعه بین المللی درطی هشت سال تمام نتوانسته است در راستای کاهش فقر و بیکاری، تقویة معارف، گسترش خدمات صحی، برق، آب، محیط زیست و مسکن برای شهروندان افغانستان گام های مؤثری را بردارد؛ چه رسد به طرح استراتیژی های فرهنگی برای کاهش زایمان و کنترول جمعیت. دولتمردان در کشور آنقدر به خود مصروف شده اند که حتی نمی توانند به اطراف نزدیک خود که در اولین نگاه این رشد بی رویه جمعیت را تماشا خواهند کرد، چاره ای بیندیشد. همگی در این دستگاه منتظر می ماند تا سازمان ملل آمار های جدیدی از بحران ها را برای آن ها بر شمارد و آن ها را متوجه معضل جدید سازد. حتی به آمار های منتشر شده از این سازمان نیز توجه چندانی نمی شود.

مثلا چندی قبل مقام های صندوق جمعیت سازمان ملل متحد گفته بود كه رشد نفوس در افغانستان با توسعه و پیشرفت های اجتماعی در مطابقت قرار ندارد و باید در این زمینه برنامه خاصی در نظر گرفته شود تا افزايش مطابق پیشرفت ها و منابع موجود تنظیم گردد. این گزارش می نوسد: "افزايش سریع نفوس افغانستان منابع بسیار زیادی را ضرورت دارد. در این راستا باید استراتژی اي به وجود آید تا نفوس افغانستان به شکلی تحت کنترول گرفته شود که مطابق توسعه و منابع کشور باشد اما مسئولین در دولت افغانستان بجای اقدامات فوری و طرح استراتیژی همچنان بی اعتنا به این مساله است.

برای جلوگیری از یک بحران عمیق انسانی و شهری در کشور باید مسئولین استراتیژی های منظم فرهنگی بصورت جدی روی دست بگیرد. می توان از برخی راه های حل این معضل به قرار ذیل نام برد:
- تشویق به آماده کردن شرایط تربیتی و بهداشتی فرزندان وتوضیح پیامدهای ناگوار وعدم توجه به مسایل.
- معرفی روش های طبی ایجاد فاصله میان ولادت ها
- جلوگیری از ازدواج های قبل از وقت.
- راه اندازی برنامه های تبلیغاتی به منظور آگاه ساختن زنان و مردان از مسایل اجتماعی و صحی.

دیدگاه شما