صفحه نخست » سرمقاله » فقر روایت حماسی در وضعیت جنگ کنونی
فقر روایت حماسی در وضعیت جنگ کنونی
- محمد هدایت
حماسه و گفتار حماسی در شرایط جنگی یکی از ضرورت های اصلی برای بسیج و تهییج مردم و نیروهای جنگی در برابر دشمن است. این ضرورت در طول تاریخ وجود داشته است و گاهی روایت و حرکت های حماسی به قدری موثر بوده است که یک لشکر را شکست داده است. از این نمونه ها در تاریخ همه ملت های جهان کم نداریم. اما متاسفانه به نظر می رسد که ما امروزه علی رغم مواجهه با یک جنگ تمام عیار که عوامل آشکار خارجی دارد از فقر تیوریک و روایت حماسی و گفتارهای حماسی رنج می بریم. به همین خاطر هرچه دشمن در عمق خاک ما رخنه می کند و هرچه دست به کشتارهای تراژیک می زند ما هم چنان کرخت هستیم و هرگز نتوانسته ایم در قبال این جنگ ویرانگر احساسات ملی را بسیج کنیم. واقعا چه رمزی وجود دارد که ما نمی توانیم گفتار واحد ملی تولید کنیم و بر اساس آن عرصه را برای دشمن و هم پیمانان نفوذی آن تنگ کنیم؟
بدون شک در شرایط کنونی که یک جنگ تمام عیار بر مردم افغانستان تحمیل گردیده است در ضرورت روایت فراگیر ملی و گفتارهای حماسی شک و تردیدی وجود ندارد. تا یک ملت در برابر دشمن و در حالت جنگی احساس ملی گرایانه و گفتارها و روایت های مشترک ملی نداشته باشد به سختی می تواند در جنگ پیروز شود. اما متاسفانه به نظر می رسد که ما از این ناحیه به شدت رنج می بریم و با ضعف جدی مواجه هستیم. این مساله دلایل و عوامل تاریخی و فرهنگی بسیار دارد که در این مجال نمی گنجد. اما به نظر می رسد که در شرایط کنونی ضعف در دستگاه سیاست گذاری کشور و هم چنین عمق نفوذ دشمن در متن بازیگران سیاسی کشور ما از مهم ترین دلایل این مساله است.
به نظر می رسد که ضعف در دستگاه سیاستگذاری اطلاع رسانی کشور از آن جا ناشی می شود که بر اساس عرف شکل یافته در کشور ما، نهادهای حکومتی وظیفه اطلاع رسانی و تبلیغات را تنها به عهده چند نفر در قالب بخش مطبوعات و سخنگویان ادارات گذاشته اند و به همین اندازه کرده اند. از همین رو از دیگر عرصه های تولیدات فرهنگی و هنری کاملا غافل هستند. به عنوان مثال در تمام ولایات در بخش اطلاع رسانی تنها یک مدیریت مطبوعات وجود دارد که تشکیل آن معمولا یک نفر یا دو نفر هستند. دولت از دیگر عرصه های تولیدات هنری و فرهنگی به طور کامل غافل است. این شیوه اطلاع رسانی در دنیایی که همه ارتباطات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی جنگ روی تبادله اطلاعات و تبلیغات می چرخد بسیار ناکارآمد است.
علاوه بر فقدان بخش های تبلیغاتی مسلکی در ادارات دولتی دستگاه اطلاع رسانی و تبلیغاتی کشو از جمله رادیو و تلویزیون ملی و روزنامه های دولتی نیز تقریبا فلج هستند. شیوه های کاری این سامامانه های اطلاع رسانی چنان درگیر مسایل حاشیه ای و غیر ضروری است که هرگز توانایی رقابت با دیگر رسانه ها را در جهان امروز ندارند. مثلا رادیو و تلویزیون ملی بیش از آن که منافع کشور و ایستادگی در برابر دشمنان را محور کار خویش قرار دهند بیشتر روی مسایل تعصبات قومی و زبانی کار می کنند و خود شکاف هایی را تقویت می کنند که پیش از دشمن به هویت و منافع ملی ما آسیب می زنند.
مساله دیگر نفوذ عمیق دشمنان در متن زندگی اجتماعی و سیاسی ما است. حتی بسیاری از رسانه های کشور که از نعمت آزادی بیان بی اندازه برخوردار هستند و نیز بسیاری از جریان ها و احزاب سیاسی ما با بیگانگان و سازمان های استخباراتی کشورهای بیگانه مرتبط هستند. متاسفانه افراط در برخورداری از آزادی بیان و ارتباطات وسیع و بی قاعده کتله های سیاسی با بیگانگان سبب شده است که نوعی معافیت از جرایمی چون خیانت ملی، جاسوسی بیگانگان، همکاری با دشمن و انواع تخطی های دیگر به وجود آید. سفرهای بی قاعده سیاستمداران به هر جایی که دل شان بخواهند و اشتراک در جلساتی که در خارج از افغانستان و در تقابل با منافع ملی و ارزش های مندرج در قانون اساسی کشور برگزار می شود یکی از بسترهایی است که زمینه هرگونه بندوبست با بیگانگان و دشمنان افغانستان را فراهم کرده است. متاسفانه در محدودسازی ارتباطات مشکوک سیاسی گروه های سیاسی با بیگانگان نه مواد قانونی کافی وجود دارد و نه دستگاه امنیتی و استخباراتی کشور در پی کشف چنین مواردی هستند.
در مجموع ما نتوانسته ایم از جنگ کنونی یک روایت یک دست و واحد بسازیم که این روایت سبب بسیج ملی در حمایت از ارزش های ملی شود. همین مساله سبب شده است که دشمن با تمام فقر تیوریکی که دارد و جنگ را به لحاظ استدلال منطقی حتی بر سیاق خود شان باخته است ولی هم چنان قادر است هزاران نفر را در پشت یک گفتار خشونت آمیز و افراطی جمع کند . کسانی که به لحاظ مالی و تسلیحاتی گروه طالبان را حمایت می کنند ید طولا در روایت سازی دارند و سال ها است که در افغانستان کار کرده اند. از این رو ما امروز با فقر شدید روایت حماسی در شرایط جنگی کنونی مواجه هستیم. امیدواریم که ما بتوانیم از این شرایط بگذریم و برای مردمان ساکن در این سرزمین روایت های واحد و یکسان بسازیم.
دیدگاه شما