پس از خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان و کنار کشیدن تلویحی این کشور از روند صلح افغانستان، تلاش‌های تازه‌ای برای به دست گرفتن ابتکار در این روند آغاز گردیده است. در تازه‌ترین مورد مشاور امنیت ملی افغانستان سفر دو روزه به مسکو پایتخت روسیه داشت که در این شرایط می‌تواند بسیار موثر و معنادار باشد. روسیه تنها قدرتی است که مثل یک گرگ زخم‌خورده سال منتظر شکست دشمن تاریخی خود بوده است و اکنون از نگاه این کشور همین اتفاق در افغانستان افتاده است.
هم‌چنین در روزهای گذشته یک هیات بلندپایه از جمهوری اسلامی ایران، تنها متحد استراتژیک روسیه در منطقه، با مقامات دولت افغانستان دیدارداشته و ظاهرا در مورد نقش این کشور در مورد صلح افغانستان با آنان گفتگو کرده است. به نظر می‌رسد که هم ترکیب این هیات و هم محور گفتگوها با مقامات عالی رتبه کشور ما تا کنون از چشم رسانه‌ها پنهان مانده است. اما به نظر می‌رسد هدف اصلی آن تشویق افغانستان برای اشتراک در یک اجلاس بین المللی در تهران بوده است. ایران می‌خواهد پس از خروج ایالات متحده از افغانستان نقش جدی در قضیه افغانستان داشته باشد.
به زعم مقامات آن کشور که هم‌صدا با طالبان این خروج را یک شکست تاریخی برای ایالات متحده می‌پندارند و اکنون میدان بازی تقریبا خالی است، ایران و هم‌پیمانان آن می‌توانند سهم جدی در روند صلح افغانستان و دیگر قضایای منطقه‌ای داشته باشند. احتمالا تطهیر گروه طالبان از سوی مقامات رسمی و برخی رسانه‌های نزدیک به قدرت در جمهوری اسلامی همین پیام را در بر دارد.
دیروز یک یک هیات عالی رتبه از کشور قطر که بیش از چندین سال است میزبان دفتر سیاسی طالبان است و بیش از دو سال است میزبان گفتگوهای صلح افغانستان بوده است نیز به کابل سفر کرده و از جمله با معاون دوم ریاست جمهوری دیدار و گفتگو داشته است. به نظر می‌رسد که قطر نگران جایگاه خود در روند صلح افغانستان است و احساس می‌کند که با رفتن ایالات متحده از افغانستان عرصه برای بازیگران منطقه‌ای و جهانی دیگر باز شده است. ظاهرا این کشور نقش مهم در عدم برگزاری کنفرانس استانبول داشت و طالبان را تشویق کرد تا با بهانه‌تراشی‌های بنی اسراییلی و عدم اشتراک خود، این اجلاس مهم بین المللی را سبوتاژ کنند. جالب این است که در روزهای اخیر مذاکرات در قطر بین هیات طالبان و هیات مذاکره کننده دولت جمهوری اسلامی افغانستان نیز، هرچند بی رمق، ولی آغاز گردیده است که نمی‌تواند بدون اشاره دولت قطر باشد. تا نشان دهند که در روند صلح مشکلی پیش نیامده است و از این طریق برخی کنفرانس‌های احتمالی دیگر را نیز سبوتاژ کنند.
هم چنین در روزهای گذشته یک هیات از هندوستان به روسیه سفر کرده است که محور اصلی گفتگوهای آن در مسکو روند صلح افغانستان خواهد بود. هندوستان نیز با اوج گرفتن خشونت‌ها از سوی طالبان تحت رهبری سازمان استخبارات پاکستان نگران موقعیت خود در منطقه است. به همین خاطر بر تلاش‌های دیپلماتیک خود در مورد افغانستان افزوده است.
آن چه گفته شد واقعیت‌های اندک و در عین حال پیدای رخدادهای اخیر در باره روند صلح افغانستان و تداوم جنگ درکشور ما است. طبیعی است که آن چه در پشت پرده‌های زخیم دیپلماسی و فعالیت‌های استخباراتی پنهان است بسیار بیشتر از آن چیزی است که تا کنون دیده شده است. اما در مجموع تحولاتی که مورد اشاره قرار گرفت به خوبی نشان می‌دهد که بازی منطقه‌ای و جهانی در باره افغانستان در حال تغییر است. ظاهرا بازیگران جدیدی در حال ظهور هستند و می‌خواهند نقش آلترناتیف را برای حضور قدرتمند ایالات متحده و هم پیمانان غربی آن در میدان افغانستان و ماحول آن بازی کنند.
در این میان آن چه مهم است نقش دولت افغانستان است که چگونه در این میدان پرخطر و سیال بازی می‌کند. رییس جمهور غنی پس از تصمیم ایالات متحده مبنی بر خروج کامل از افغانستان بارها گفته است که ما وارد یک فضای جدیدی از مناسبات میان دو کشور شده ایم. البته نباید از یاد ببریم که ایالات متحده هنوز دولت و به خصوص سکتور امنیتی افغانستان را تحت حمایت خود دارد. این کشور به هیچوجه به همین سادگی که خیلی‌ها فکر می‌کنند افغانستان را به امان خدا رها نمی‌کند. زیرا این کشور تجربه رها کردن افغانستان به حال خود را دارد و متوجه خطرات آن هست. اما این واقعیت را نیز باید بپذریم که ما واقعا وارد یک عرصه جدیدی از همکاری‌های امنیتی و اقتصادی با ایالات متحده شده ایم.
برداشت رییس جمهور غنی و سخنان وی پیام‌های جدی در بر دارد و دستگاه سیاستگذاری کشور باید آن را جدی بگیرد و به درستی تطبیق کند. تنگناهای جدیدی که طالبان و حامیان منطقه‌ای آن برای دولت افغانستان به وجود آورده اند و با افزایش خشونت و جنگ برخی از مناطق را تصرف کرده اند می‌توانند فرصت‌های مهمی برای دولت افغانستان نیز باشند. زیرا تشدید جنگ ماهیت اصلی طالبان و اهداف پنهانی کشورهای همسایه و منطقه را برای همگان روشن‌تر از قبل می‌سازد و دولت باید از این فرصت استفاده کند. هیچ کسی در دنیا خواهان برقراری یک حکومت ایدئولوژیک و متحجر به سبک طالبان در افغانستان نیست. همه می‌دانند که چنین رویدادی اگر به واقعیت مبدل شود چه پیامدهای ناگواری نه تنها برای منطقه بلکه برای کل جهان خواهد داشت. این همان چیزی است که دولت افغانستان سال‌ها به دنبال آن بوده است تا در پرتو اجماع جهانی علیه مداخلات بی شرمانه کشورها درامور افغانستان اقدامات جدی خود را انجام دهد.