دیروز زلمی خلیلزاد نماینده خاص ایالات متحده در روند صلح افغانستان، این بار اما به طور علنی به افغانستان سفر کرد و با رهبری دولت افغانستان در باره کنفرانس استانبول گفتگو کرد. سفر هفته قبل وی رسانه ای نشد ولی در این دور نیز چندان چیزی به رسانه ها گفته نشده است و در اعلامیه مطبوعاتی ارگ تنها دو خط در باره ملاقات وی با رییس جمهور آمده است و در آن دو خط نیز به مسایل عمومی و کلیات پرداخته شده است. اکنون پرسش اساسی در ذهن عامه این است که آجندای کنفرانس استانبول چیست و در این کنفرانس اساسا روی کدام موضوعات بحث خواهد شد؟ طبیعی است که سفر آقای خلیلزاد به کابل و ملاقات وی با رهبری حکومت نیز در باره آجندای کنفرانس استانبول است.
گفته می شود قبلا آقای خلیلزاد با مشوره ملل متحد و برخی از متحدین بین المللی خود یک طرح نه ماده ای را برای هیات جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان پیشکش کرده است که باید در کنفرانس استانبول مورد بحث قرار گیرد. مسلما از نگاه آنان آجندای کنفرانس استانبول نیز همین نه مورد خواهد بود و دولت افغانستان قبلا موافقت خود را با تغییرات اندک با آن طرح اعلان کرده است. اما گروه طالبان تا کنون نسبت بدان اعلان نظر نکرده است و اعضای گروه طالبان در مذاکرات گفته اند که این طرح با رهبری این گروه در پاکستان شریک شده است و منتظر نظر نهایی رهبری گروه طالبان هستند.
ظاهرا بحث در باره انتخابات پساصلح و زمان آن، حقوق بشر، حقوق زنان، مشارکت اقوام و کتله های سیاسی و اجتماعی، ضمانت های اجرایی توافقات صلح، نوع نظام سیاسی و ضرورت استقلال افغانستان و برخی از مسایل دیگر محتوای طرح نه ماده ای آقای خلیلزاد را تشکیل می دهد. تمام مباحث مطرح شده در این طرح که بنا است آجندای مباحث ده روزه در ترکیه را تشکیل دهد به نحوی در تضاد با اندیشه ها و آرزوهای گروه طالبان است. به همین خاطر دو حالت خواهد داشت که در هر دو صورت وضعیت به نفع دولت افغانستان پیش خواهد رفت.
طالبان یا با موارد نه گانه موافقه می کنند و یا تمام و یا برخی از آن ها را رد می کنند. اکنون روند به مرحله ای رسیده است که اگر طالبان این موارد به کلی رد کنند هم شرایط به نفع دولت افغانستان رقم خواهد خورد و اگر قبول کنند هم صلح به نقطه مهم و تاریخی خواهد رسید.  اگر هیات دولت جمهوری اسلامی افغانستان با طالبان در ترکیه بر سر میکانیزم های عملی تحقق مواد نه گانه به توافق برسد واقعا یک گام بزرگ در راستای تحقق صلح پایدار خواهد بود. به همین خاطر در هر دو حالت دولت افغانستان به یک دستاورد خواهد رسید.
زیرا طالبان تا کنون با هیچ یک از موارد یادشده ولو به صورت ناقص توافق نکرده اند و همواره علیه این مفاهیم شعار داده اند. اکنون اگر طالبان حتی برخی از مواد طرح یادشده را بپذیرند به تمام مدعیات و گفته های سابق خویش چلیپا خواهند کشید. زیرا تا کنون چیزی به نام انتخابات، حقوق بشر، حقوق زنان، ارزش های مدنی، حقوق شهروندی برای اقلیت ها و ... در ادبیات این گروه جای نداشته است. حالا اگر این گروه بپذیرد که مردم اراده خود را از طریق انتخابات اعمال می کنند واقعا یک گام بزرگ و یک امیدواری جدید در راستای شکست قرائت افراطی از دین خواهد بود. طالبان اگر موارد یادشده و آجندای پیشنهادی را نپذیرند باز به نفع دولت افغانستان خواهد بود. زیرا همه جهانیان به ماهیت حقیقی و واقعی این گروه پی خواهند برد و گروه طالبان بار دیگر از نگاه جامعه بین المللی خواهد افتاد و برای آخرین به انزوای بین المللی خواهد رفت.
گروه طالبان طی دو سال اخیر تبدیل به یک گروه سیاسی و دیپلماتیک شده است و اعضای آن به همه جای جهان سفر می کنند و از تعقیب نهادهای بین المللی رهایی یافته اند. این دستاورد کمی برای طالبان نبوده است. بنابراین اگر این گروه حداقلی از موارد نه گانه را نپذیرد، بدون شک جامعه بین المللی قضاوت نهایی خود را در باره طالبان اعمال خواهند کرد.
گروه تروریستی و تحت تعقیبی که هنوز با ده ها گروه تروریستی و افراطی ارتباط وسیع داشته است، با هزاران لطایف الحیل و نیرنگ به مرحله کنونی رسیده است و در واقع احیا گردیده است. اگر بنا باشد این گروه به ندای جامعه جهانی و مردم افغانستان لبیک نگوید و هم چنان سخنان بیهوده و مبهم خود را بر زبان بیاورد، مسلما در برابر اراده و نظر جهان شکست خواهد خورد.