روز بیست و هفتم حوت به عنوان روز ملی خبرنگاران نام گذاری شده است و معمولا محافل گوناگون به شکل نمادین برای تجلیل از این روز برگزار می شود، اما علی رغم گشایش های بسیار به خصوص در زمینه آزادی بیان و تساهل سیاسی برای بیان دیدگاه ها و مدارای لازم برای کار خبرنگاری، هنوز چالش های بسیاری فراروی خبرنگاران و اهالی رسانه وجود دارد. این چالش ها تنها از ناحیه دولت و یا حتی گروه های تروریستی نیست؛ بلکه دلایل دیگری به عنوان چالش در زمینه هایی چون محیط کار و امنیت شغلی وجود دارد که هر کدام به تنهایی می تواند یک خبرنگار را از پای در آورد. بنابراین چالش های بسیار و درهم تنیده ای وجود دارد که یک خبرنگار و اهل رسانه را از شغل و حرفه اش بیزار می کند.
نخستین چالش فراروی خبرنگاران مسایل امنیتی و وجود گروه های تروریستی ضد آزادی بیان هستند. از عقاید و باورهای تغییر ناپذیر گروه های تروریستی یکی ضدیت با ازادی بیان و فعالیت های آزاد رسانه ای است. طی سال های گذشته تروریست ها اقدامات بسیار برای سرکوب آزادی بیان و قتل خبرنگاران انجام داده اند. خبرنگاران به عنوان حاملان اصلی ازادی بیان همواره مورد غضب گروه های تروریستی قرار داشته و به خصوص طی ماه های اخیر یکی از اهداف نرم تروریست ها بوده اند. از همین رو متاسفانه باید اذعان کنیم که خشونت علیه خبرنگاران از سوی گروه های تروریستی شدت یافته است.
چالش دوم فراروی خبرنگاران دشواری دسترسی به اطلاعات و به دست آوردن آن است. متاسفانه افغانستان یکی از کشورهایی است که تجربه کم در زمینه دسترسی به اطلاعات دارد و بسیاری از مسولین حکومتی نه باور به ارایه معلومات دارند و نه فرهنگ دسترسی به اطلاعات در کشور نهادینه شده است. اگر یک خبرنگار بخواهد برای یک موضوع ساده گزارش تهیه کند، ماه ها در پشت دروازه های مسولان مراجعه می کند و سرانجام بدون دستاورد بر می گردند. این یک معضل اساسی است.
چالش سوم و مهم فراروی خبرنگاران عدم امنیت شغلی است. تقریبا تمام رسانه های افغانستان پیشینه منفی در زمینه حمایت از خبرنگار به عنوان یک کارمند دارند. هنوز در عرف جامعه خبرنگاری و رسانه ای یک خبرنگار به عنوان یک کارمند شناخته نمی شود. از همین رو علی رغم این که در سال های اخیر خبرنگاران مشمول قانون کار و قانون خدمات ملکی شده اند؛ ولی هنوز امتیازات یک کارمند و یا یک کارکن از سوی خود رسانه ها برای خبرنگاران به رسمیت شناخته نشده است. در طول سال های گذشته موارد بسیاری وجود داشته است که رسانه ها بدون در نظر گرفتن حقوق کارمندان رسانه ای آن ها را از کار برکنار کرده و هیچ حقی برای شان قایل نشده است. هم اکنون یکی از جنجال های اصلی در زمینه کار خبرنگاران همین مساله است. به خصوص در ایام کرونا متاسفانه جامعه خبرنگاری تنها قشری بوده است که از هیچ حقی برخوردار نبوده و رسانه ها اکثرا تعطیل بوده اند.
چالش مهم تر و اساسی تر عدم ظرفیت های علمی و مسلکی در مراکز آموزشی و تحصیلی افغانستان در زمینه روزنامه نگاری است. متاسفانه اکثر کسانی که از پوهنتون ها در رشته های مرتبط روزنامه نگاری فارغ می شوند توان نوشتن چند کلمه و یا سطر ساده را ندارند. این مساله سبب شده است که یک جامعه سرگردان در عرصه خبرنگاری داشته باشیم. کسانی که سند ژورنالیسم در دست دارند ولی توان و ظرفیت کارهای رسانه ای و ژورنالیستی را ندارند.
با تمام چالش هایی که گفته شد و با وجود همه چالش های دیگری که فراروی خبرنگاران وجود دارد این قشر هم اکنون سربازان خط مقدم آزادی بیان و حفظ ارزش های دموکراتیک در افغانستان هستند. واقعیت این است که نیروهای امنیتی در خط مقدم مبارزه با تروریسم و افراط گرایی و دشمنان مردم افغانستان قرار دارند؛ ولی کار خبرنگاران و جامعه رسانه ای نیز کمتر از کار سربازان در خطوط مقدم نبرد نیست. از این رو به همان اندازه که باید از سربازان و نیروهای دفاعی و امنیتی خود باید تجلیل کنیم از خبرنگاران و سربازان خط مقدم آزادی بیان نیز تجلیل کنیم و آنان را قدر نهیم. بسیاری از این سربازان در سال های گذشته متاسفانه جان های شیرین شان را از دست داده اند و برای نهادینه ساختن آزادی بیان و دیگر ارزش های انسانی و دموکراتیک قربانی شده اند. به خصوص اکنون که در آستانه یک تحول مهم قرار داریم کار خبرنگاری و مبارزه برای آزادی بیان برای همه ما مقدس است.