دیروز یک بار دیگر معاون دوم رییس جمهور در تالار لوی جرگه در سالیاد محمد باقر محقق فرزند حاجی محمد محقق که سال گذشته توسط برادرش کشته شد در باره عدم پای بندی طالبان به صلح مطالب مهمی ابراز کرد. به گفته وی علی رغم تعهدات و وعده هایی که از سوی نماینده خاص ایالات متحده در باره کاهش خشونت ها و آتش بس از سوی طالبان به رهبری افغانستان داده شده بود، اکنون خشونت ها به شدت افزایش یافته است. معاون دوم رییس جمهور برای نخستین بار و به طور عمومی از تهدید رهبری حکومت افغانستان از سوی آقای خلیلزاد مبنی بر افزایش خشونت ها در صورت نپذیرفتن رهایی پنج هزار زندانی طالبان سخن گفت و آن را علنی کرد. با توجه به این سخنان و آن چه این روزها تحت عنوان جمهوریت و مخالفان آن به عنوان دو گفتمان رقیب در درون نظام سیاسی موجود در حال تبارز است، کم کم این رقابت علنی می شود و دلایل آن نیز روشن می گردد. به موازات علنی تر شدن رقابت این دو گفتمان به نظر می رسد جمهوریت در حال تبدیل شدن به گفتمان مسلط است و گفتمان حکومت عبوری به محاق می رود.
دو گفتمان رقیب که این روزها در حال تبارز هستند و رو در روی هم دیده می شوند، گفتمان جمهوریت و بقای نظم موجود و گفتمان حکومت عبوری یا عبور از نظم موجود هستند. هردوی این دو گفتمان دیروز به طور روشن در درون تالار لوی جرگه دیده می شد و علنی گردید. گفتمان جمهوریت همان چیزی بود که از سوی معاون دوم رییس جمهور به روشنی ابراز گردید و گفتمان حکومت عبوری در لفافه استفاده فرصت پیش آمده و استقبال از صلح در سخنان معاون پیشین رییس جمهور و رییس سابق شورای عالی صلح مطرح گردید.
گفتمان جمهوریت با محوریت رییس جمهور و رهبری حکومت در این روزها با قدرت بیشتر و منطق قوی تر ظاهر شده است. به خصوص که تغییر رهبری در ایالات متحده این روزها این گفتمان را تا حد زیادی غالب ساخته و موضوع گیری های اخیر رییس جمهور و مسولان جدید در کاخ سفید بنیادهای آن را تقویت کرده است. رهبری جدید ایالات متحده در نخستین روزهای پیروزی از ارزیابی مجدد توافقنامه قطر و توافقات صورت گرفته با طالبان از سوی حکومت آقای ترامپ سخن گفتند و از همان آغاز معلوم می شد که سیاست های جدیدی در کاخ سفید در حال شکل گیری است. دلیل آن انیز واضح بود. رییس جمهور ترامپ و دستگاه او می خواستند از مساله افغانستان و اجبارسازی دستاورد در افغانستان به نفع خویش در انتخابات استفاده کنند که البته ظاهرا چندان کارگر واقع نشد. به همین خاطر به گفته معاون دوم رییس جمهور افغانستان در آن زمان حتی آقای خلیلزاد از لحن تند و تهدید علیه رهبری حکومت افغانستان کار گرفته بود و وعده ها و تعهداتی در برابر رهایی پنج هزار زندانی، از سوی طالبان به رهبری حکومت افغانستان سپرده بود که هیچکدام تا کنون عملی نشده است.
مساله دیگری که گفتمان جمهوریت و بقای نظام را تقویت کرده است عملکرد طالبان پس از توافقنامه قطر و تشدید خشونت ها است. طالبان اگرچه در طی یک سال گذشته حتی یک تیر به سوی نیروهای بین المللی شلیک نکرده است ولی تیغ آن در برابر مردم و دولت افغانستان بسیار تیزتر از گذشته شده است. تشدید خشونت ها در جبهه های جنگ و گسترش ترور و انتحار در درون شهرها شعارهای گروه طالبان را به شدت متزلزل و بی مایه ساخته است. اکنون برای مردم افغانستان ثابت شده است که طالبان نه برای جهاد در برابر خارجیان بلکه برای کسب قدرت در برابر مردم افغانستان ایستاده اند و هر صبح تنها در کابل چندین تن از افراد بی گناه را قربانی خواسته های شیطانی خویش می سازند.
گفتمان عبور از نظام موجود و رفتن به پیشواز صلح نیز تا حدی روشن دیروز در تالار لوی جرگه مطرح گردید اما به نظر می رسد که این گفتمان پس از شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده چندان فروغی ندارد. واقعیت این است که این گفتمان قبلا بسیار قوی تر و گسترده تر از امروز مطرح بود و افراد و جناح های زیادی به بهانه بی کفایتی و ناکارآمدی رهبری فعلی و فسادهای گسترده در دستگاه های حکومتی از آن سخن می گفتند. اما اکنون به نظر می رسد که این گفتمان حتی نمی تواند به طور علنی و روشن مطرح شود و با توجه به عدم صداقت و تعهد طالبان کسی حاضر نیست از آن استقبال کند. به خصوص در این گفتار تاکید می گردد که از فرصت پیش آمده برای صلح باید استفاده کرد و داد از این فرصت می زنند. اما غافل از آن که احتمالا آن فرصت هرگز هنوز فراهم نشده است و گروه طالبان تا کنون صداقت کافی برای یک صلح پایدار را از خود نشان نداده اند و اکنون نیز حاضر نیست بر سر میز مذاکره حاضر شود. مهم تر آن که باید صاحبان این دیدگاه درک کرده باشند که فصل ترامپ گذشته است و اکنون فصل بایدن است.
بدین ترتیب دیده می شود که این روزها گفتمان جمهوریت و گفتمان حفظ قانون اساسی فعلی و حفاظت از نظام سیاسی موجود تقویت شده است و صدای آن بلندتر گردیده و به گفتمان مسلط در سطح عمومی تبدیل شده است. طالبان که به دلیل احتمال تصمیم های جدید در رهبری ایالات متحده از میز مذاکره فرار کرده اند نتوانسته اند مقبولیت بین المللی و ملی بیابند و در حال بازگشت به حالت تروریستی خویش هستند. گروهی که دو سال می شد در حال تقویت بود و تبدیل به یک گروه سیاسی چانه زن شده بود اکنون پس به مدعیات متحجرانه خویش خلاصه می شود.