از قدیم گفته اند که اشتباه ممکن است از هر کسی سر بزند و همواره قابل اغماض است؛ ولی اصرار بر اشتباه هرگز قابل بخشش نیست. از کنفرانس مطبوعاتی دیروز هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی در دوحه قطر بر می آید که متاسفانه روند صلح هم چنان بر مسیر انحرافی که آقای خلیلزاد پیش پای ما گذاشته است روان است و هیچ روزنه ای از امید و شادمانی در آن دیده نمی شود. اکنون نزدیک به دو سال از روند جدید صلح با طالبان می گذرد و بنیانگذار این روند جدید نیز ایالات متحده و شخص آقای خلیلزاد بوده است؛ ولی جز افزایش خشونت و کشتار و تقویت گروه های تروریستی،هیچ سودی برای مردم افغانستان نداشته است.
واقعیت این است که روند جدید صلح افغانستان به عنوان یک موجود ناقص الخلقه به دلایل زیادی متولد شد و اکنون آن دلایل و عوامل دیگر وجود ندارد. دو سال پیش رییس جمهور پیشین ایالات متحده با خصلت های منحصربفردی که داشت می خواست آرای مردم آمریکا را از آن خود کند و پروسه کلان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده را در پیش داشت. انتخابات گذشته برای دونالد ترامپ و حزبش و هم چنین برای آقای خلیلزاد یک رخداد تاریخی و حیاتی بود که باید به نفعش رقم می خورد. یکی از کارت هایی که می توانست در آن پروسه با آن بازی کند و کرد، خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و به پایان بردن طولانی‌ترین جنگ این کشور در ورای مرزهای شان بود. خوش بختانه یا بدبختانه چانس یاری نکرد و همه محاسباتی را که از پیش انجام داده بودند غلط از آب برآمد و هرچه رشته بودند پنبه شد.
در آن زمان آقای خلیلزاد علی رغم تلاش های بسیار نتوانست مانع برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شود؛ ولی توانست دولت افغانستان را به حاشیه ببرد و طالبان را حیات دو باره بخشد. فرایند صلح به گونه ای شکل گرفت که دولت افغانستان به کلی از آن روند حذف گردید و حتی اپوزیسیون داخل نظام به موازات طالبان تقویت گردید تا شاید بتواند از راه آلترناتیف سازی سیاسی مسیری جدیدی برای افغانستان رقم بزند. اما در آن زمان طالبان حتی در برابر گروه های سیاسی که یک روز در مسکو با طبل طالبان می رقصیدند و روزی دیگر در اسلام آباد و یا در قطر، هیچ انعطافی نشان نداد و خودخواهی و انحصارطلبی این گروه عملا پروسه را به بن بست کشاند.
توافقنامه ای که میان ایالات متحده و طالبان در دوحه و در غیاب نمایندگانی از دولت افغانستان به امضا رسید به معنای واقعی کلمه یک فاجعه تمام عیار و یک خبط کلان سیاسی در طول تاریخ ایالات متحده بود. زیرا در آن دولت مشروع افغانستان نادیده گرفته شد و حتی سخن از حکومت اسلامی پساتوافق به میان آمد. اگر بی طرفانه به مفاد آن توافقنامه نگاه کنیم امضای آن برای ایالات متحده پذیرش یک شکست تاریخی بود و برای طالبان یک پیروزی تاریخی. بی دلیل نبود که طالبان در همه جبهات و در میان همه نیروهای خود از یک فتح بزرگ سخن می گفتند.
جالب این بود که ایالات متحده توافقنامه را با طالبان امضا کرده بود، ولی تطبیق آن را بر سر دولت افغانستان تحمیل کرد. رهایی بیش از شش هزار زندانی طالب از زندان های افغانستان که عمدتا انسان های جنایت پیشه و خطرناک بودند یکی از بزرگ ترین اشتباهاتی بود که در روند کنونی صلح انجام یافت و دولت افغانستان مجبور به پذیرش آن گردید.
اکنون از هر سو و با هر زبانی سخن از حکومت موقت و جایگزین حکومت فعلی مطرح است. کسانی که از این گزینه خطرناک تبلیغ یا حمایت می کنند مرتکب اشتباهی می شوند که شاید سال ها بعد بفهمند که چه بهایی برای یک اقدام اشتباه می پردازند. همه ما می دانیم که هرگونه دور زدن نظام سیاسی موجود و تعطیل کردن قانون اساسی فعلی به معنای بازگشت به گذشته تاریکی است که تنها به نفع طالبان و نظام متحجر طالبانی است و همه در آن غرق خواهند شد. اگر کسانی امروز فکر می کنند که با یک گسست تاریخی دیگر چیزی نصیب آنان می گردد سخت در اشتباه هستند. زیرا طالبان آن کسانی نیستند که به تعهدات خویش عمل کنند و یا کسی را در ساختار نظام آینده شریک کنند.
متاسفانه در کنفرانس مطبوعاتی اعضای هیات مذاکره کننده نشانه هایی از ضعف، استیصال و بی برنامگی موج می زد و از اظهارات اعضای هیات معلوم می شد که ما در مسیری روان هستیم که آقای خلیلزاد از ابتدا پایه های آن را کج گذاشته است. با توجه به عدم پای بندی طالبان به تعهدات شان و با توجه به موج کشتاری که به راه انداخته است، بهترین گزینه آن است که دولت افغانستان از این پروسه خارج شود و هیات را دو باره به کابل فرا بخواند. اصرار بر یک مسیر انحرافی که با اهداف سیاسی خاص بر افغانستان تحمیل شده بود، نابخشودنی است و باید هرچه زودتر ما مسیر جدیدی را بگشاییم. وگرنه به جاهای خطرناکی خواهیم رسید و در نهایت ممکن است همه در دامی که از پیش پهن گردیده است بیفتیم و یا در منجلاب یک بازی کثیف غرق شویم.