در این روزها روند صلح به گونه بی سابقه رو به ابهام گراییده و به نظر می رسد که این روند به کژراهه های مختلف سوق داده شده است. تنها چیزی که امید نمی رود صلح است و همه چیز علیه آن به نظر می رسد. رفت و آمدهای طالبان به پایتخت های منطقه و جهان، اظهارنظرهای بی سابقه مقامات کشورهای همسایه، تلاش های خرد و کلان برای برهم زدن نظم و پشت سر گذاشتن تصمیمات نظام در افغانستان به حمایت سازمان های استخباراتی منطقه، به سر آمدن ماه عسل ناشی از توفقنامه دوحه میان طالبان و ایالات متحده، صداهای متعدد موقت خواهی از درون جناح های سیاسی، مدیریت کشتار به شیوه ترورهای هدفمند و تشدید خشونت ها در جبهه های جنگ و.. . همه حکایت از پیچیدگی در ین روند دارد. اگر این روند به درستی مدیریت نشود احتمال دارد که آتش های فراوان از زیرخاکستری به نام صلح سر برخواهند آورد.
نخستین آتش زیر خاکستر از گور استخبارات منطقه و کشورهای همسایه بر می خیزد. متاسفانه کشورهای دخیل در قضیه افغانستان سال ها است که در موضع گیری های خود سخنان زیبا می گویند ولی در عمل به بحران در کشور ما دامن زده اند و هم چنان در حال دامن زدن به این بحران هستند. سفرهای اخیر مقامات طالبان به اسلام آباد، تهران و مسکو تنها وجهه دیپلماتیک و سیاسی ندارد. بلکه نتیجه سال ها کار استخباراتی و اطلاعاتی است که اکنون در حال نتیجه دادن است. به موازات سفرهای طالبان و استحکام رو به رشد جایگاه طالبان در سیاست های منطقه ای این کشورها، سفرهای برخی از رهبران و چهره های سیاسی به این کشورها و توافقات پنهانی آنان با سازمان های جاسوسی این کشورها برای ناامن سازی افغانستان بسیار معنی دار است. بدون تردید این گونه سفرها و توافقات پنهانی کشورهای منطقه و همسایه با طالبان و گروه های سیاسی بدور از چشم دولت افغانستان تنها به وخیم تر شدن اوضاع می انجامد و هرگز به نفع صلح و آرامش افغانستان نیست. این راهی بوده که بیش از چهار دهه است که طی شده است.
موقت خواهی و صداهای همدلانه با طالبان وگروه های مسلح مخالف نظام در این روزها از آدرس های مختلفی شنیده می شود. درد همه آنان دورماندن از قدرت و تنگ شدن حلقه فساد و اعمال مافیایی است. کسانی که در این دو دهه بر مقدرات کشور حاکم بوده اند و هرگونه که خواسته اند دزدی و چپاول کرده اند، اکنون به دنبال برهم زدن اوضاع و گرفتن ماهی مقصود هستند. کسانی که فکر می کنند با دور زدن نظام موجود و بر هم زدن نظم سیاسی می توانند به اهداف خویش برسند اشتباه فاحشی را مرتکب می شوند. عقده های سیاسی و فروخورده سال های پسین سبب شده است که برخی از چهره ها و تنظیم های سیاسی به هر ترفندی دست بزنند تا به اهداف خویش دست یابند. برخی از مردم نیز به دلیل فقر شدید و نابسامانی اوضاع امنیتی با آنان همراهی می کنند.
آتش اصلی که ممکن است زبانه بکشد و همه چیز را دود کرده و به هوا ببرد مفاد توافقنامه دوحه میان ایالات متحده و گروه طالبان است. به خصوص که مدیریت این توافقنامه و روند صلح هنوز و حتی پس از تغییر رهبری ایالات متحده به عهده کسی است که در به حاشیه راندن دولت مشروع و قانونی افغانستان و تقویت گروه طالبان از هیچ کوششی دریغ نکرده است. واقعیت این است که متاسفانه آقای خلیلزاد در روند کنونی صلح بی طرف نبوده و به طور بی سابقه ای حضورش سبب تقویت گروه طالبان و تضعیف دولت افغانستان شده است. بزرگ ترین دلیل آن اظهار وجود طالبان در قامت یک گروه سیاسی در سطح بین المللی و به حاشیه رفتن دولت افغانستان در طی دو سال اخیر است. مجادلات تند رهبری حکومت افغانستان و در آخرین مورد نپذیرفتن ملاقات وی از سوی رییس جمهور نشانه واضح از یک جانبه گرایی وی در روند صلح افغانستان است. خوش بختانه طی روزهای اخیر رهبری جدید ایالات متحده مرتب بیان داشته اند که در حال بازنگری توافقنامه صلح با طالبان هستند و امید می رود که این بازنگری به برکناری آقای خلیلزاد از روند صلح افغانستان نیز منجر گردد. اما اگر این کار صورت نگیرد و روند صلح به شکلی پیش برود که فرستاده خاص ایالات متحده برای صلح افغانستان پی ریزی کرده است ممکن است به شعله کشیدن آتش اصلی منجر گردد و روند کنونی نه تنها به صلح و آرامش منتهی نگردد بلکه به بحران عمیق تر و گسترده منجر گردد.
درهر صورت زیاده خواهی های طالبان و نازدانگی آن، مداخلات گسترده و در هم تنیده کشورهای منطقه و همسایه در امور داخلی افغانستان، سوء مدیریت دست اندرکاران روند کنونی صلح ممکن است وضعیت را بدتر کند و هر کدام به نحوی مثل آتش زیر خاکستر عمل می کنند. امید می رود که هم دولت افغانستان نقش بیشتر در این روند بگیرد و هم دیگران کمک کنند تا حاشیه نشینی های تحمیلی دو سال گذشته جبران گردد و دولت افغانستان افغانستان نقش بیشتر به عهده گیرد.