مذاکرات صلح همانطوری که با لابی گری برخی حلقه های سیاسی و تلاش های خلیل زاد نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا پس از نزدیک به یک و نیم سال به توافقنامه میان امریکا و طالبان منجر شد، عده‌ای را خیلی خوشحال کرد؛ آغاز مذاکرات میان هیأت های دولت و طالبان در قطر نیز این حلقه ها و گروه های سیاسی را به وجد آورده است. در حالی که تا کنون که بیش از ده روز از مراسم افتتاحیه کنفرانس سپری می شود، هنوز دو طرف روی طرز العمل جلسات به توافق نرسیده است.
هرچند مذاکرات قطر به دور از دوربین خبرنگاران برگزار می شود، اما مسایلی که گاه در بیرون درز می کند، نشان می دهد که این مذاکرات چندان هم خوشبینانه نیست. تأکید گروه طالبان بر نظام خالص اسلامی و فقه حنفی و نفی بقیه مذاهب خود گواه آشکار بر افزون طلبی این گروه و در واقع بقای این گروه بر جهالت های گذشته است.
مردم افغانستان سال ها است که انواع دموکراسی را در کشورهای دیگر تجربه کرده و با مزایای آن آگاه شده اند و نزدیک به بیست سال است که زندگی خودشان را در سایه نظام مبتنی بر ارزش های دموکراسی درافغانستان سپری می کنند. هرچند دموکراسی در افغانستان ناقص و بدون پیش زمینه های لازم وارد شد و از اینرو در مرحله اجرا و بهره مندی درست از آن، با مشکلاتی مواجه گردید؛ اما چنانچه امنیت برقرار شود و ثبات سیاسی به وجود بیاید و یک نظام قوی، مشروع و مبتنی بر آرای مردم شکل بگیرد؛ بسیاری از کاستی های امروزی رفع شده و مردم افغانستان با رضایت کامل به حیات اجتماعی مسالمت آمیز و توأم با همپذیری و نشاط در کشور ادامه خواهند داد.
امروز شهروندان افغانستان حتا تحمل شنیدن نام امارت و یا نظام های استبدادی و غیر دموکراتیک را ندارند، چه رسد که در سایه آن نظام ها زندگی کنند. پیشرفت و توسعه جهانی و تأثیر آن در افغانستان و بالا رفتن سطح آگاهی و دانش مردم افغانستان بزرگترین مانع برای پذیرش نظام های مطلقه و استبدادی است.
افغانستان در طول تاریخ خود حاکمیت چنین نظام هایی را زیاد تجربه کرده است. نظام هایی که بر وابستگی شدید به امکانات و حمایت های خارجی و فشار و ستم حد اکثری بر اقشار مختلف مردم در داخل کشور استوار بودند.
نظام هایی که فرایند گردش قدرت و نخبگان در آن وجود نداشت و راه تغییر و اصلاح نظام از سوی مردم به کلی بسته بود. نظام های این چنینی چون راه برای تغییر و ورود افراد و اشخاص جدید را در ساختار سیاسی، پیش بینی نکرده اند؛ لذا تنها راه برای تغییر نظام و جابجایی نخبگان، کاربرد قوه قهریه از طریق جنگ و کودتا است. به این خاطر به گفته رییس جمهور غنی تاریخ ما مملو است از حوادث دردناکی که در آن برای رسیدن به قدرت و یا حفاظت ازآن، برادر برادر را می کشد و پدر پسرش را بیرحمانه سر به نیست می کند و پسر پدر را در بستر خوابش خفه می کند. این نظام ها همانطوری که با زور روی کار می آیند، با زور هم سقوط می کنند.
طالبان هم گروهی بود که در شرایط خاص و به دلیل دوام جنگ های داخلی و ناتوانی مجاهدین در اداره کشور، با مشارکت چند کشور ایجاد شد و برای پیشبرد یک پروژه سیاسی- امنیتی وارد افغانستان شد و از طریق جنگ و کاربرد بی رویه و ظالمانه انواع سلاح های خفیفه و ثقیله، پایتخت را تصرف کرد و نظام مبتنی بر ایده های افراطی و تندروانه خودشان را به نام «امارت» بنیان نهادند. نظامی که جز خشونت، شلاق، اعدام و کشتار، هیچ مشخصه فکری و کارکردی دیگری نداشت. این نظام چون با زور سر مردم تحمیل شده بود، با زور هم کنار زده شد. این منطق حکومت های استبدادی و سرنوشت محتوم آن‌هااست و چاره‌ای دیگری نیست.
بنابراین ورود طالبان در افغانستان به معنای برگشت این کشور به تاریکی است. گذشته‌ای که در آن حیات و کرامت انسانی به رسمیت شناخته نمی شد و بدترین، وحشیانه‌ترین و ترسناک‌ترین رفتارها با مردم روا داشته می شد. برخی از شهروندان وجود امنیت در حکومت های گذشته از جمله حکومت طالبان را مثال می زنند. امنیت در تحت حاکمیت آنها نیز بی قاعده و نا استوار بر اصول و مواد قانونی است. در این رژیم ها دادگاه های صحرایی فعال و پر کاربرد هستند و شلاق، قطع اعضا و اعدام از مجازات معمول و همه روزه‌ای آنها است. امنیتی که در آن آزادی و آرامش روحی و روانی وجود نداشته باشد و هر شهروند هر لحظه احساس کنند که با اندک بهانه‌ای به محکمه‌ای صحرایی برده شوند، امنیت واقعی نیست؛ امنیت صوری و شکلی است. این امنیت بسیار زجر آور و خفه کننده است.
این چنین نظام ها برای هیچ کس و هیچ قومی افتخار نمی آورد؛ بلکه مایه ننگ، نکبت و تباه کننده زندگی و حیات جمعی برای همه است. بنابراین بهتر است که جدا از مسایل قومی و اتنیکی، بیاییم به عنوان شهروند، یک ملت و یا مجموعه انسانی که به کرامت و حقوق همدیگر احترام می گذارند، پایه های یک نظام مردمی و مشروع و مورد قبول شهروندان افغانستان را مستحکم کنیم و از آن در همه شرایط پاسداری نماییم.