در توافقنامه امریکا و طالبان از آزادی پنج هزار زندانی طالبان در بدل آزادی یکهزار زندانی نیروهای امنیتی به عنوان پیش شرط مذاکرات بین الافغانی یاد شده است. هرچند این پیش شرط به لحاظ حقوقی دارای اشکال می باشد و آزادی زندانیان از صلاحیت حکومت افغانستان بوده و هیچ نهاد و یا کشوری حق ندارد در صلاحیت های حکومت دخالت کند. مگر این که پیش از آن حکومت را در جریان گذاشته باشد.
به هر حال حکومت افغانستان با توجه به اهمیت صلح و خاتمه بخشیدن به جنگ، از توافقنامه امریکا و طالبان استقبال کرد و تعهد سپرد که در جهت عملی کردن مواد توافقنامه تلاش خواهد کرد. اکنون نزدیک چهار هزار زندانی طالبان آزاد شده است؛ اما این گروه هنوز بیش از چند صد نفر از نیروهای امنیتی و افراد ملکی را آزاد نکرده اند.
طالبان در ماه های اخیر دست به گروگان گیری افراد بی گناه ملکی زدند. به نظر کارشناسان این اقدام طالبان بی ارتباط با صلح و بخصوص آزادی زندانیان نبود. چنانچه این اقدام طالبان به منظور مبادله زندانیان شان در قبال آزادی افراد ملکی صورت گرفته باشد، این اقدام شان به مسخره گرفتن توافقات و تعهداتی است که رهبران سیاسی آن گروه در دوحه قطر امضا کرده اند. دوم نشانه عدم صداقت آن گروه در روند صلح بوده و بی باوری آنها را به گفتگوهای بین الافغانی به اثبات می رساند.
تاکنون این طالبان بودند که حکومت را به کارشکنی و تعلل در رهایی زندانیان متهم می کردند و تأکید می کردند آزادی پنج هزار زندانی در توافقنامه به عنوان پیش شرط مذاکرات قید شده و حکومت این زندانیان را آزاد سازد و گفتگوها را شروع کند؛ ولی اکنون حکومت بیشتر زندانیان طالبان را آزاد کرده و گفته است که شمار باقی مانده نیز تا چند روز آینده آزاد خواهند شد.
پس مانع بر سر آزادی زندانیان از سوی حکومت برطرف شده و اکنون این گروه طالبان است که به تعهداتش عمل کرده و زندانیان نیروهای امنیتی را آزاد کنند. این گروه با آزادی مردم بی گناه ملکی که از روستاها و مسیر راهها به گروگان گرفته است، نمی تواند روی تعهداتش نسبت به آزادی نیروهای امنیتی سرپوش بگذارد.
وقتی بحث آزادی زندانیان مطرح می شود، معنایش این است که تمام زندانیان طالبان در برابر تمام نیروهای امنیتی رها شوند. گروگانگیری افراد ملکی از ابتدا یک عمل غیر انسانی و در تضاد با کرامت انسانی بوده که گروه طالبان به آن دست زده و این گروه باید فوری و بدون قید و شرط آنان را آزاد کنند. طالبان انتظار نداشته باشند که از کشتن و یا به گروگان گرفتن مردم ملکی نیز امتیاز کمایی کنند.
به همین دلیل حکومت گفته است که موقف جدید خود را در قبال آزادی زندانیان اعلام می کند. رهایی زندانیان نیروهای امنیتی بدون شک یکی از شرط های اصلی حکومت برای آغاز گفتگوهای بین الافغانی است. این منصفانه نیست که زندانیان طالبان که به صورت مستقیم در کشتار مردم، در انتحار، انفجار و قاچاق مواد مخدر دست داشته اند و اغلب آنها بالفعل دستگیر شده اند، بدون گذراندن مدت محکومیت شان آزاد شوند؛ اما نیروهای امنیتی که از استقلال کشور و از آزادی، حیثیت و ناموس مردم دفاع می کنند، همچنان در گروگان این گروه بمانند.
روند کند آزادی زندانیان نیروهای امنیتی از سوی طالبان ممکن است اختلافات جدیدی را میان حکومت و طالبان به وجود آورد. اختلافاتی که به روند گفتگوهای بین الافغانی لطمه وارد کرده و آن را با تأخیر بیشتر مواجه می سازد. آنچه که از رویکردهای گروه طالبان برداشت می شود، این است که این گروه عمدا می خواهد، زمان شروع مذاکرات بین الافغانی را به تأخیر بیندازد. تشدید خشونت ها و جنگ ها در سراسر کشور، حمله بر پاسگاه ها و قرارگاه های نظامی، حملات انتحاری و ترورهای سازمان یافته از مسایلی اند که قصد و نیت طالبان را در قبال صلح روشن تر می سازد.
طالبان اگر می خواهند صلح و امنیت در افغانستان برقرار شود و به برقراری صلح باور دارند، باید مسوولیت های خود را به عنوان یک طرف قضیه، درک کرده و مانند حکومت، حسن نیت خود را در برابر صلح و امنیت افغانستان نشان دهند و گام های جدی را برای تحکیم پایه های اعتماد بردارند. صلح تنها وظیفه حکومت نیست؛ طالبان نیز اگر خود را جزؤ مردم افغانستان و شریک در غم و شادی های آنان می دانند؛ بایستی در این راستا گامهای مهم و محسوس بردارند.
کاهش خشونت ها و یا اعلام آتش بس سراسری، آزادی سریع نیروهای امنیتی، دست برداشتن از آزار و اذیت مسافرین و خاتمه بخشیدن به روند گروگانگیری حد اقل کاری است که این گروه می تواند برای تسریع روند گفتگوهای صلح انجام دهد. هفته آینده موقف دو طرف در ارتباط با مسایل صلح و امنیت بیشتر روشن خواهد شد.a