دیروز پس از وقفه یک هفته‌ای، تبادله سه تن از سران طالبان و دو استاد آمریکایی صورت گرفت و دو استاد آمریکایی در زابل به نیروهای بین المللی تحویل داده شد و در مقابل سه تن از مشهورترین زندانیان طالبان به شمول انس حقانی از زندان رها شدند و به قطر رسیدند. طی چند هفته گذشته که نماینده خاص ایالات متحده در امور صلح افغانستان سفرهای نسبتا طولانی به افغانستان و پاکستان داشت، توافق شد که این مبادله صورت گیرد؛ اما پس از آن‌که ظاهرا طالبان در استرداد دو آمریکایی در بند خود تعلل کردند و هم‌چنین در لوگر و کابل حملات تروریستی انجام دادند، این مبادله تا مدت نامعلومی به تعویق افتاد و سه زندانی طالب که به قطر رسیده بودند پس به بگرام منتقل شدند.
اکنون با رهایی اسیران هر دو طرف، هر کدام به طور مشخص به خواست‌های خود دست یافته اند. طالبان سه تن از افراد کلیدی خود را آزاد کرده اند و ایالات متحده نیز دو استاد خود را از بند طالبان رها کرده است که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده و نیز نماینده خاص این کشور در امور صلح افغانستان یک دستاورد مهم به شمار می‌رود. اکنون پرسش این است که در این میان به افغانستان چه می‌رسد؟ آیا این اقدام گذشته از یک عمل انسانی به خاطر رهایی دو استاد دانشگاه آمریکایی که بی‌گناه در چنگال طالبان اسیر بودند، منافعی نیز برای دولت و روند صلح افغانستان دارد یا خیر؟
این پرسش از آن جهت اهمیت دارد که در سال‌های گذشته دولت افغانستان به طور جدی و قاطع در برابر رهایی سران طالبان به خصوص انس حقانی ایستادگی کرده بود. در ماه‌های اخیر سخنگوی دولت یک بار حتی آزادی انس حقانی را خط سرخ دولت اعلان کرد. بدون شک رهایی طالبان در هر پیمانه و هر سطحی تا کنون متاسفانه نه تنها به صلح و آرامش در کشور کمک نکرده است بلکه به تشدید جنگ و خشونت و تقویت این گروه انجامیده است.
روند رهاسازی طالبان در زمان حکومت گذشته شروع شد و فرمان شماره 62 حامد کرزی مبنی بر رهایی طالبان که در آخرین روزهای حکومتش صادر شد، اگر لغو نمی‌گردید شاید تا این زمان هیچ طالبی در زندان‌های افغانستان باقی نمی‌ماند. این روند متاسفانه تا چند مدت قبل ادامه یافت که علاوه بر تقویت گروه طالبان عوارض منفی دیگری نیز در پی داشته است. از مهم‌ترین عوارض منفی آن بلندتر شدن دیوار بی‌اعتمادی میان مردم و حکومت بوده است. طبیعی است که با آزادی هر طالب احساسات بازماندگان قربانیان جنگ و خشونت جریحه‌دار می‌گردد و از روند برخورد قاطع با گروه‌های تروریستی مایوس می‌شوند. به همین خاطر آنچه را دولت افغانستان از رهایی طالبان به دست می‌آورد باید آن قدر اهمیت داشته باشد که پیامدهای منفی آن را جبران کند.
واقعیت این است که کشور ما در وضعیت دشوار و سختی قرار دارد. بحران پس از بحران از آسمان این سرزمین می‌بارد و موجودیت نظام سیاسی کشور هر آن در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد. انتخابات به عنوان بستر اصلی روندهای دموکراتیک هر بار که برگزار می‌شود با چالش مواجه می‌گردد. دشمنان افغانستان در پی سقوط نظام و گسست روند کنونی هستند. سیاستمداران و جناح‌های سیاسی بیش از آن که به منافع ملی بیندیشند به چیزهایی می اندیشند که نصیب شان می‌گردند. گروه‌های تروریستی از سوی کشورهای همسایه و حامیان بین المللی شان به خوبی اکمال می‌شوند. دموکراسی نیم بندی که هیجده سال از عمر آن می‌گذرد با هر حادثه‌ای در معرض نابودی و گسست قرار می‌گیرد. هر تهدیدی برای افغانستان کنونی به منزله از دست دادن بقای کشور است. مساله آسیب و ضرر در میان نیست بلکه مساله بودن یا نبودن است. از این رو هر گزینه‌ای که به تداوم روند کنونی کمک کند و از گسست و سقوط جلوگیری کند توجیه پذیر می‌گردد.
در توافق نامه‌ای که میان ایالات متحده و دولت افغانستان در باره آزادی سه تن از سران طالبان در برابر دو استاد آمریکایی به امضا رسیده است، شروط مهمی گنجانده شده است که هر کدام در صورت تحقق، دستاورد مهمی برای افغانستان به حساب می‌آید. علاوه بر رهایی دو استاد آمریکایی، کاهش خشونت‌ها و قبول آتش بس از سوی طالبان و شروع مذاکرات مستقیم میان طالبان و حکومت افغانستان هر کدام موضوعات جدید و مهمی است. اما آن‌چه اهمیت دارد ابراز حسن نیت و نشان دادن اراده برای یک صلح پایدار و دایمی است. چهل سال است که افغانستان در آتش جنگ و خشونت می‌سوزد و آسیب‌های این جنگ خانمانسوز برای مردم افغانستان در تاریخ بی‌سابقه است. بنابراین اگر مبادله اسرا میان دولت افغانستان و طالبان به صلح و آتش بس و کاهش خشونت‌ها کمک کند، می‌تواند قناعت مردم افغانستان و قربانیان جنگ را حاصل کند و همه از آن استقبال خواهند کرد. در غیر آن صورت اگر نتیجه ملموس این مبادله تنها آزادی دو استاد آمریکایی باشد به شکاف بیشتر میان مردم و حکومت دامن خواهد زد.