امریکا به گونه روشن تصمیم دارد که پای خود را از بحران افغانستان بیرون بکشد. ترامپ می خواهد که نیروهایش را از افغانستان خارج سازد و طرف های درگیر را به یک راه حل سیاسی ترغیب و تشویق کند. علاوه بر منافع کلی امریکا، منفعت شخصی ترامپ نیز در این تصمیم برجسته می باشد. ترامپ می خواهد از مسأله افغانستان به عنوان برگ برنده انتخابات ریاست جمهوری آینده امریکا استفاده کند.
این تلاش ها از زمان انتخاب خلیل زاد به عنوان نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان سرعت و شدت بیشتری یافته و تا کنون به پیشرفت های امیدوار کننده‌ای نیز رسیده است. هفت دور گفتگوهای نفس گیر و رو در رو با طالبان خود یک موفقیت به حساب می آید. این دور گفتگوها زمینه را برای امضای یک توافقنامه میان امریکا و طالبان فراهم کرده است.
برمبنای گفته های خلیل زاد در دور هشتم گفتگوها که هم اکنون جریان دارد، قرار است که دو طرف روی چند مسأله به توافق برسند:
- زمان بندی خروج نیروهای خارجی از افغانستان
- قطع ارتباط گروه طالبان با شبکه القاعده
- آتش بس سراسری
- آغاز مذاکرات مستقیم میان دولت و طالبان
خلیل زاد می گوید که روی این چهار مسأله باید همزمان توافق صورت بگیرد؛ چنانچه روی هریک از آنها توافق نشود، سند توافقنامه امضاء نخواهد شد.
دیروز وزیر خارجه امریکا در یک کنفرانس خبری مشترک با وزیر دفاع آسترالیا نیز گفته بود: "دونالد ترمپ، رییس جمهور ایالات متحده به گونه آشکار گفته است که به یک راه حل دیپلوماتیک در افغانستان تمایل دارد؛ راه حلی که اجازه دهد منابع خویش در افغانستان را کاهش دهیم و در عین زمان اطمینان حاصل کنیم که افغانستان هیچ زمانی، دیگر به سکوی حملات علیه ایالات متحده امریکا تبدیل نشود." او گفت: "ما در انتظاریم، اما تا حال تصمیمی اتخاذ نکرده ایم و بر اساس موضوعات و اولویت های منطقوی، ملاحظات خویش در افغانستان را خواهیم داشت، اما هر کاری را که انجام می‌دهیم بر اساس مشوره حکومت افغانستان خواهد بود."
هرچند ممکن است امریکا و طالبان برای امضای یک توافقنامه نزدیک شده باشند؛ اما آنچه مهم است دولت و مردم افغانستان است که باید بر مبنای منافع جمعی وارزش های ملی با طالبان وارد گفتگو شوند. توافق امریکا با طالبان به معنای صلح با طالبان نخواهد بود. پروسه صلح از سوی دولت و با مالکیت دولت افغانستان باید به پیش برده شود و هیچ گروه داخلی یا کشور خارجی حق مداخله دراین پروسه را ندارند.
مذاکرات صلح میان حکومت افغانستان با طالبان در حالی که دیدگاه هر دو طرف نسبت به نوع نظام آینده و نحوه مدیریت کشور هیچ تناسبی با یکدیگر ندارند، کار بسیار دشوار و زمانبر خواهد بود و نیاز به چانه زنی ها و رایزنی های زیاد دارد. طالبان هنوز حکومت افغانستان را به رسمیت نمی شناسند و به مذاکره با دولت افغانستان نیز تن نداده اند. تنها گفته اند که پس از توافق با امریکا با جناح های افغانستان گفتگو خواهند کرد.
اما از نظر دولت و مردم افغانستان هیچ مذاکره‌ای بدون حضور دولت افغانستان مشروعیت ندارد. گروه های سیاسی و اشخاص و افرادی که نه هویت سیاسی مشخص دارند و نه به منافع ملی پایبند اند و نه طرح، برنامه و استراتژی مشخص برای صلح دارند، نمی توانند پروسه دشوار صلح را مطابق خواست مردم افغانستان به پیش ببرند.
تنها نهادی که برای صلح استراتژی و برنامه دارد و می تواند پاسخگوی تصمیمات و فیصله های خود نیز باشد و به لحاظ حقوقی و قانونی نیز بتواند از مردم افغانستان نمایندگی کند، دولت افغانستان است.
این که دراین دور مذاکرات آیا امریکا و طالبان می توانند به توافق برسند یا نه، هنوز نمی توان قضاوت کرد، اما برخی گزارش ها حکایت از اختلاف نظرهای عمیق میان هیأت امریکا و طالبان دارد. در حالی که امریکا بر خروج مشروط نیروهای امریکایی تأکید می کند؛ طالبان روی زمانبندی خروج تمام نیروهای امریکایی بدون قید و شرط اصرار می ورزند.
بنابراین هیات های مذاکره کننده امریکا و طالبان حد اقل در دو نکته بایکدیگر اختلاف نظر دارند که این اختلافات نتیجه مذاکرات را نیز با ابهام روبرو می سازد. یک؛ چگونگی خروج نیروهای امریکا از افغانستان و دوم؛ مذاکره با دولت افغانستان. چنانچه این دور مذاکرات هم به نتیجه نرسد، بسیاری از خوشبینی ها نسبت به پروسه صلح از بین خواهد رفت و این باور را در سطح جهان برجسته و پر رنگ خواهد کرد که طالبان هیچ تغییری نکرده و هیچ انعطافی در رویکردهای سیاسی شان پدید نیامده است.