انتخابات پارلمانی سال 1397 با تمام مشکلاتی که به همراه داشت، برگزار شد و نفس برگزاری انتخابات یک قدم بزرگ به پیش بود. زمینه‌ی برداشتن این گام را حکومت پس از نزدیک به چهار سال تأخیر در برگزاری انتخابات پارلمانی فراهم کرد و مردم نیز مشتاقانه در این پروسه بزرگ ملی سهم گرفتند. برگزاری انتخابات در قندهار و حضور بی سابقه مردم به پای صندوق های رای و سماجت مردم برای رای دادن، یک نمونه تمام عیار از اشتیاق مردم به پیشرفت و عبور از وضعیت فعلی بود. در سایر نقاط کشور نیز علی‌رغم مشکلاتی که در مراکز رای دهی به وجود آمده بود، مردم ساعت ها منتظر ماندند تا به افراد مورد نظر خویش رای دهند. این پایداری و اشتیاق مردم در روز انتخابات کمتر از جانفشانی های مردم افغانستان در راستای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور در طول تاریخ این سرزمین نبوده است. به همین خاطر وظیفه کمیسیون های انتخاباتی بسی سنگین تر از آن است که با تصمیمات شتاب زده و عجولانه به فراموشی سپرده شده و یا ناچیز شمرده شود.
اگرچه فیصله نامه کمیسیون سمع شکایات که دو روز قبل صادر گردید در ذات خود یک تصمیم درست و منطقی در جهت پاسداری از حقیقت و تفکیک آرای پاک از آرای ناپاک بود. اما این فیصله نامه نگرانی هایی را برانگیخت که این نگرانی ها نیز در جای خود قابل تأمل بود.
از یکسو ما در روز انتخابات 28 میزان و هم چنین در انتخابات ولایت قندهار شاهد نارسایی هایی بودیم که بر بی اعتمادی مردم به کمیسیون های انتخاباتی به شدت دامن زد؛ زیرا در روز انتخابات کمبودها و نواقص زیاد بود و این کمبودها انتقاداتی را نیز به دنبال داشت. عدم آمادگی کارمندان برگزارکننده انتخابات و تأخیر چندین ساعته در بسیاری از مراکز، عدم آشنایی کارمندان با دستگاه های بایومتریک، عدم کارکرد این دستگاه در بسیاری از موارد، دخالت زورمندان محلی در بسیاری از مراکز رای دهی، تقلبات گسترده از سوی تعدادی از کاندیدان صاحب نفوذ در دستگاه های دولتی، عدم مطابقت اسامی رای دهندگان با لیستی که در روز رای دهی از سوی کمیسیون در محلات ارایه شده بود و ... تنها بخشی از مشکلات انتخابات پارلمانی بود.
بر اساس همین مشکلات است که می گوییم فیصله نامه کمیسیون شکایات انتخاباتی دارای منطق درست و از لحاظ قانونی موجه به نظر می رسد. اما مشکل در این است که تطبیق مفاد این فیصله نامه در توان کمیسیون های فعلی انتخاباتی نیست. با توجه به نواقصی که در روز انتخابات وجود داشته است به طور یقین ارای ناپاک بسیاری با آرای پاک مردم در هم آمیخته است که این در هم آمیختگی می تواند کلیت انتخابات را زیر سوال ببرد. ولی مشکل این است که متاسفانه در کمیسیون های انتخاباتی نه نیروی تخنیکی کافی برای جدایی آرای پاک از ناپاک وجود دارد و نه معیارهای روشن و واضح برای تفکیک آرای پاک و ناپاک از همدیگر. بنابراین نوعی سردرگمی جدی اکنون بر فضای کمیسیون های انتخاباتی حاکم است.
این سردرگمی تنها با تفاهم و تصمیمات مشترک هر دو کمیسیون و با نظارت کامل نهادهای ناظر انتخابات و رسانه ها و جامعه مدنی امکان پذیر است. از یک سو خواست همه مردم این است که باید آرای پاک از ناپاک تفکیک گردد و قانون نیز به این مساله حکم می کند. از سوی دیگر این تفکیک بدون تفاهم و تصمیمات مشترک هر دو کمیسیون امکان پذیر نیست. بنابراین مسولان هر دو کمیسیون باید درک کنند که وظیفه آنان تا چه اندازه سنگین است و کوتاهی در این زمینه عواقب ناگواری را در پی خواهد داشت.
با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری و ضرورت کسب اعتماد مردم به کمیسیون های انتخاباتی، این کمیسیون ها باید به گونه ای رفتار کنند که هم مطالبات مردم برآورده شود و هم اعتبار کمیسیون ها بیش از این خدشه دار نگردد. اگر کمیسیون های انتخاباتی نتوانند مردم و افکار عمومی را مجاب کنند، با توجه به صدمه ای که این کمیسیون ها در سال های گذشته دیده اند، جلب اعتماد مردم در انتخابات های آینده بسیار مشکل خواهد بود.
اکنون همه چیز در دستان کمیسیون های انتخاباتی است. آن ها هم می توانند آخرین میخ را بر تابوت خویش بزنند و برای همیشه اعتبار خود را به حراج بگذارند و می توانند با تفکیک آرای پاک از ناپاک به طور تخنیکی و بی طرفانه، اعتماد دو باره مردم به کمیسیون های انتخاباتی را احیا کنند.