برگزاری انتخابات به تنهایی کافی نیست، تأثیرگذار هم نیست. آنچه مؤثر و اساسی است آزادانه برگزار شدن و عادلانه  برگزار شدن پروسه انتخابات است. فلسفۀ انتخابات برای اینست که مردم به صورت آزادانه بتوانند برای سرنوشت جمعی خود تصمیم بگیرند. انتخابات اگر آزاد و عادلانه نباشد یک فرایند کاملا بی تأثیر خواهد بود. در برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه کمیسیونهای انتخاباتی مخصوصا کمیسیون شکایات انتخاباتی مسؤلیت اولیه واساسی را دارد. درکنارآن، نظارت عمومی مردم و نهاد های ناظر انتخاباتی نهایت حایز اهمیت اند. در انتخابات پارلمانی مردم واقعا سنگ تمام گذاشتند. ولی بروز برخی مشکلات تخنیکی و مدیریتی قابل گذشت نیست. به همین دلیل مکلفیت کمیسیون شکایات انتخاباتی بسیار سنگین شده است.
گروهی از احزاب سیاسی خواهان ابطال آرایی شده اندکه بدون استفاده از دستگاه بایومتریک به صندوق‌ها ریخته شده اند. در روز های قبل از انتخابات یکی از سؤالات مهم  احزاب سیاسی و نهادهای مدنی نیز، در مورد تفاوت شمارش آرای ریخته شده در صندوق و آرای ثبت شده در دستگاه بایومتریک بود. زیرا احتمال آن می رفت که تمام آرای ریخته شده در صندوق ها از فیلتر بایومتریک رد نشود. کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان همان زمان اطمینان داد که در صورت بروز این مشکل، پس از بررسی های فنی، اطلاعات ثبت شده در دستگاه بایومتریک ارجحیت خواهد داشت. کمیسیون برای تمام فرایند استفاده و نتیجه گیری آرا از طریق سیستم بایومتریک طرزالعمل ساخته و آن را نشر کرده بود. اکنون کمیسیون مستقل انتخابات موظف است که طبق همان طرزالعمل رفتار کند.
کمیسیون مستقل انتخابات در مورد استفاده از دستگاه های اضافه و ریزرفی نیز  اطمینان داده بود که این دستگاه ها برای ضرورت و بروز مشکلات احتمالی تدارک دیده شده که دارای نمبر خاص است و تنها در صورت ضرورت، آن هم با طی مراحل قانونی با صدور اجازه از مرکز قابل استفاده است.
اکنون پس از موضعگیری اخیر شماری از احزاب سیاسی راجع به نحوه شمارش آرای ریخته شده در صندوق که بدون بایومتریک صورت گرفته است کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرده که به زودی درباره شمارش آن دسته از برگه‌های رای تصمیم خواهد گرفت که بارکد تولید شده در دستگاه بیومتریک را روی خود ندارند.
در روز انتخابات بعد از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر فعال نبودن دستگاه بایومتریک در بعضی از مراکز و یا عدم آشنایی کارمندان با نحوه استفاده ازآنها، کمیسیون انتخابات افغانستان اعلام کرده بود که بر اساس مصوبه کمیسیون در محل‌های رای‌دهی که دستگاه بیومتریک از کار باز مانده و یا نرسیده، بر اساس فهرست رای دهندگان رای‌دهی ادامه می‌یابد.
کمیسیون مستقل انتخابات به شهروندان و احزاب سیاسی اطمینان داده بود که  در سیستم بایومتریک علاوه بر نشان دو انگشت رأی دهنده، عکس تذکره، استیکر و عکس رأی دهنده نیز گرفته می شود که با ذخیرۀ این مشخصات برای هر رأی دهنده یک بارکد مخصوص چاپ می شود که رأی و شمارش آن توسط همین بارکد خاص بررسی می گردد و قابل اعتبار است و در زمان شمارش نهایی نیز همین بارکد واحد و مخصوص قابل اعتبار است و رأی با بارکد اضافی زیر نظارت ناظرین انتخاباتی باطل اعلام خواهد شد.
اکنون که براثر کم کاری های کارمندان کمیسیون انتخابات و مدیریت ضعیف کمیسیون در موارد زیادی برخی از تخطی ها ممکنست در فرایند انتخابات صورت گرفته باشد، بایسته اینست که کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی باید تدابیری را روی دست بگیرند که به اعتماد مردم  به پروسه انتخابات آسیب نرسد. انتظار مردم افغانستان اینست که از آرای شان به درستی صیانت و محافظت شود. مردم با پذیرش تمام تهدیدات امنیتی در صف های طولانی ایستاد شدند و رأی های پاک شان را در صندوق ها ریختند و اکنون هم دوست ندارند که این رأی های پاک شان با رأی های ناپاک و تخطی های صورت گرفته، آلوده شود.
کمیسیون های انتخاباتی مخصوصا کمیسیون شکایات انتخاباتی باید تدابیر لازم را اتخاذ نمایند تا این بار از آرای پاک و ارادۀ جمعی مردم به درستی صیانت شود و اعتماد مردم به پروسه انتخابات  محفوظ بماند.