صلح در افغانستان با ابهام ها و پیچیدگی های زیادی روبرو می باشد. این روند که با تبلیغات و خوش بینی های زیادی آغاز شد؛ اما پس از چند سال نه تنها پیشرفتی در این زمینه به وجود نیامده، بلکه ابعاد آن پیچیده تر و دسترسی به آن دشوارتر شده است.
در سال های گذشته گاه چنان خود را به صلح نزدیک احساس می کردیم که گویا سال نو را با صلح و آرامش در کشور تجلیل می کنیم و به کشتار و خونریزی نقطه پایان می گذاریم، ولی با نزدیک شدن سال نو، کشتار مردم بی گناه و کوبیدن بر طبل جنگ چنان گوش ها را می خراشید و وجدان ها را می آزرد که گویی تقدیر چنین رقم زده است که جنگ و خشونت غیر قابل کنترل در این کشور همچنان ادامه داشته باشد و از مردم این سرزمین تا سالیان دیگر قربانی بگیرد.
مردمی که تا دیروز به صلح امیدوار بودند، یکباره سایه سنگین و هولناک جنگ را بر سر خود احساس می کنند و باردگر در دنیای یأس و نا امیدی گذشته بر می گردند و به تحمل پیامدهای زیانبار خشونت به ناچار تن می دهند.
مردم افغانستان نزدیک به چهاردهه را در جنگ سپری کرده است. دراین مدت بدون این که خود بخواهند با انواع شکنجه ها، مصیبت ها و آوارگی ها روبرو شده اند و سختی ها و مشکلات فراوانی را به جان خریده اند. اکنون این مردم سال ها است که از جنگ بیزاری می جویند و از تلاش ها، راهکارها و صداهایی که برای صلح بلند می شوند، حمایت و پشتیبانی می کنند.
مشکل صلح، مردم افغانستان نیست، زیرا این مردم برای رسیدن به صلح فداکاری ها و قربانی های زیادی را قبول کرده و در راه صلح از بسیاری ارزش های خود چشم پوشیده اند و نسبت به بسیاری مسایل، گذشت و مدارا پیشه کرده اند.
حکومت افغانستان را نیز نمی توان به عنوان مانع صلح بر شمرد؛ زیرا حکومت با سیاست های خود نشان داده است که برای تأمین منافع مردم، به صلح و امنیت اولویت می دهند و دراین راستا تا هنوز امتیازات یکجانبه فراوانی جهت تشویق مخالفان مسلح به گفتگوهای صلح داده است و تلاش های زیادی در سطح داخلی و خارجی انجام داده است.
حکومت افغانستان تا کنون از هر حرکتی که احتمال داده شده، به صلح و ثبات در کشور کمک می کند، استقبال کرده و از آن حمایت کرده است. بنابراین حکومت حداقل در چند سال اخیر صداقت اش را در این باره به اثبات رسانده و امروز تمام دنیا به صداقت دولت افغانستان در راستای صلح اعتراف می کند.
بر اساس برخی گزارش ها یک تعداد از رهبران و فرماندهان گروه های مسلح مخالف دولت، نیز به صلح و ایجاد امنیت در افغانستان تمایل نشان می دهند. به گفته ای مقامات پیشین حکومت افغانستان، برخی از افراد بلند پایه طالبان که در سال های گذشته به مذاکرات صلح در افغانستان تمایل نشان داده بودند و در این راه با افراد دیگر طالبان رایزنی می کردند، از سوی کشورهای خارجی زندانی و یا کشته شده اند.
مانع اصلی صلح در افغانستان گروه های مسلح مخالف دولت است که تا کنون به نداهای صلح با گلوله، انتحار و انفجار پاسخ داده اند. آنهایی که همه روزه جان شهروندان کشور را می گیرند، مکاتب را آتش می زنند، از رفتن اطفال به مکتب جلوگیری می کنند، حتا با رفتن کارمندان صحی واکسین پولیو در مناطق تحت کنترل شان مخالفت می ورزند.
اما این گروه ها در ماهیت خود با یک مشکل عمده روبرو می باشند و آن این است که این گروه ها ساخته شده از سوی کشورهای بیگانه هستند. بنابراین تمام تشکیلات، قدرت، امکانات و عمر سیاسی و نظامی شان به حمایت کشورهای سازنده بستگی دارد؛ به این دلیل رهبران این گروه ها، اگرچه بخواهند؛ اما نمی توانند پروسه صلح پیشنهادی از سوی دولت افغانستان را بپذیرند. این گروه ها گوش به فرمان اربابانی هستند که آنها را به وجود آورده اند و برای آنها پول، امکانات و اسلحه می دهند.
بنابراین سر نخ موانع صلح به کشورهایی برمی گردند که منافع شان را در افغانستان به ناامنی، جنگ و بی ثباتی سیاسی جستجو می کنند. تا زمانی که این کشورها به گفتگوهای صلح رضایت ندهند، رهبران گروه های مسلح نمی توانند رضایت خود را به گفتگوهای صلح اعلام کنند.
پس مسأله صلح در افغانستان فراکشوری است. سر رشته های صلح در افغانستان با سیاست های منطقه¬ای و بین المللی گره خورده است و همین مسأله چشم انداز صلح در افغانستان را مبهم و با پیچدگی های گسترده مواجه کرده است.