دیروز نخست وزیر پاکستان به افغانستان سفر کرد و در باره موضوعات مختلف از جمله برنامه عمل افغانستان و پاکستان برای صلح و همبستگی، مبارزه با گروه های تروریستی، تخطی های هوایی و مرزی، اتصال کشورهای آسیای میانه به پاکستان، احداث خط آهن شهر کویته و قندهار، ساخت خط آهن پشاور به شهر جلال آباد، بحث و مذاکره کردند.
افغانستان و پاکستان بیش از دو سال است که روابط تنش آلود را تجربه می کنند. تنش در روابط دو طرف مذاکرات صلح را با تأخیر مواجه کرده و نا امنی و جنگ در افغانستان را گسترش داده است. افغانستان اعلام کرده که به پاکستان اعتماد ندارد و این کشور نمی خواهد صادقانه در مورد صلح و امنیت افغانستان رفتار کند.
به این دلیل وقتی چندی قبل پاکستان از رییس جمهور کشور برای سفر رسمی به پاکستان دعوت کرد، از سوی رییس جمهور رد شد.
افغانستان درمناسبات خود با پاکستان روی چند نکته تأکید می کند:
1-             پاکستان در یک جنگ اعلام ناشده با افغانستان قرار دارد. از این رو لازم است که ما اول با پاکستان اختلافات خود را حل کنیم؛ بعد با طالبان و گروه های شورشی دیگر.
بدون صلح با پاکستان، صلح با طالبان هم ممکن نیست. زیرا این گروه ها از مقامات و حلقه های استخباراتی آن کشور دستور می گیرند و تا زمانی که آنها به طالبان اجازه ندهند این گروه ها نمی توانند به پروسه صلح بپیوندند.
2-             پاکستان در مبارزه با تروریسم دوگانه عمل می کند. این کشور تروریسم را به خوب و بد تقسیم می کند و تنها آن دسته از گروه هایی را هدف قرار می دهد که با حکومت پاکستان دشمنی دارند و در خاک پاکستان حملات تروریستی انجام می دهند؛ اما آن دسته از گروه هایی که از آن کشور به افغانستان می آیند و هدف های جنگی خود را در افغانستان تعیین می کنند، نه تنها کاری ندارد که مورد حمایت نیز قرار می دهد.
3-             پاکستان باید روی روابط دولت با دولت اهمیت داده و سیاست های خود را بر همین محور تنظیم کند. حمایت از گروه های تروریستی و مذاکره با برخی از گروه های شورشی بجای دولت، بدون شک می تواند به مناسبات دوکشور آسیب وارد کند.
4-             پاکستان باید درک کند که وضعیت فعلی به نفع هیچ طرفی نیست و پاکستان نمی تواند از نا امنی افغانستان در دراز مدت سود ببرد؛ لذا بایستی هردو کشور تلاش های مشترکی را برای نابودی هراس افگنان روی دست بگیرند.
5-             افغانستان می خواهد، پاکستان حاکمیت ملی این کشور را به رسمیت بشناسد و بپذیرد که افغانستان یک کشور مستقل بوده که سیاست های داخلی و خارجی خود را به طور مستقلانه اتخاذ می کند. افغانستان همواره خواهان روابط نیک و توأم با حسن نیت با کشورهای همسایه، منطقه و جهان بوده و هیچگاه در امورات کشورهای دیگر مداخله نکرده و منافع شان را به خطر نمی اندازد. افغانستان به هیچ کشوری اجازه نمی دهد که از خاکش علیه کشورهای دیگر استفاده کند و همیشه به حاکمیت و منافع ملی کشورها احترام می گذارد.
اگرچه جزییات سفر نخست وزیر پاکستان به افغانستان هنوز بر ملا نشده و معلوم نیست که این سفر چه دستاوردی برای صلح در افغانستان داشته است؛ اما به هر حال این سفر می تواند آغاز فصل تازه ای در مناسبات سیاسی دو کشور باشد. مشکل عمده در مسیر بهبود روابط میان دو کشور، نبود اعتماد و عدم شفافیت در مذاکرات است. تا زمانی که اعتماد دو طرف نسبت به یکدیگر جلب نشود، مذاکرات سیاسی به ثمره دلخواه نخواهد انجامید. از اینرو حکومت افغانستان اعلام کرده که از تمام گزینه‌هایی که بتواند به اعتماد سازی میان دو کشور کمک کند، استقبال می کند.
سه دور مذاکرات در باره برنامه عمل افغانستان و پاکستان برای صلح و همبستگی و پایان بدون نتیجه آنها نشان می دهد که هنوز یخ های زیادی در روابط دو طرف باقی مانده است که به این آسانی قابل حل نیست.
پاکستان با توجه به موقعیت جغرافیایی و تاریخ روابط خصمانه با همسایگان، منافع خود را طوری در افغانستان تعریف می کند که با استقلال و اصل حاکمیت ملی این کشور منافات پیدا می کند. از آنجایی که حاکمیت سیاسی هر کشور مهمترین مسأله وخط سرخ آنها در روابط با کشورهای دیگر به شمار می آید، لذا این خواست ها هیچگاه از سوی افغانستان پذیرفته نخواهد شد. بنابراین پاکستان دوگزینه بیشتر پیشرو ندارد. یا به همین وضعیت ادامه می دهد و گروه های تروریستی و افراطی در منطقه را تقویت می کند، یا این که به واقعیت های سیاسی و بین المللی تن داده و استراتژی خود در برابر افغانستان مورد بازنگری قرار می دهد.
تغییر نگاه استراتژیک پاکستان نسبت به افغانستان می تواند کلید حل مشکلات تاریخی و فعلی دو کشور به حساب بیاید. چنانچه پاکستان امنیت افغانستان را امنیت پاکستان می داند، ناگزیر است که نگاه خود را نسبت به این کشور تغییر دهد و در چارچوب قواعد بین المللی روابطش را با افغانستان تعریف کند.