این روزها پاکستان شاهد تحولاتی است که نشان از بحران قومی و زبانی و در نهایت نشان از ریشه های عمیق افراط گرایی در این کشور دارد. آن چه در پاکستان رخ داده است ظاهرا از کشته شدن یک جوان قوم پشتون توسط پلیس این کشور حکایت دارد که بیشتر در سیطره پنجاپی های این کشور است. تظاهراتی که در اعتراض به کشته شدن نقیب الله مسید شکل گرفته است، در اصل در اعتراض به حضور و وجود افراطیت در این کشور سامان داده شده است. کسانی که مظاهره پاکستان را برنامه ریزی کرده اند گفته اند که آن ها تروریست نیستند و تروریسم بر آنان تحمیل شده است.
این ادعای پشتون های آن طرف دیورند از دو روز به این سو به این طرف دیورند نیز کشیده شده است. در این سوی دیورند شعارها بیش از آن که به حمایت از جوان کشته شده پشتون در کراچی باشد، علیه دولت پاکستان و افراط گرایان بوده است. استدلال مظاهره چیان این است که دولت پاکستان تروریست ها را با دست خود پرورش داده است و اینک از این بازیچه علیه اقوام بزرگ این کشور و دیگر کشورها استفاده می کند.
به نظر می رسد چنین استدلالی از سوی معترضان علیه دولت پاکستان موجه و مستدل است. زیرا افراط گرایی و تروریسمی که این روزها منطقه را فرا گرفته و جوی خون در کشورهای اطراف پاکستان راه انداخته است، به صورت طبیعی رشده نکرده است، بلکه دست ساخته و پرورش یافته تیوریسین هایی است که منافع کشور خود را در گسترش و رشد افراط گرایی یافته اند.
اما تردید نباید کرد که روزی تروریسم، این هیولای آدم خوار، دامن خالقان و اربابان خود را خواهد گرفت. تروریسم به مثابه خطرناک ترین ویروس مسری زمانه ما، اکنون در همه نقاط عالم و از همه جا بیشتر جغرافیای محل رشد خود را آلوده کرده است. شاید کسانی که تروریسم را به وجود آورده اند فکر نمی کردند که روزی این ویروس دامن آنان را نیز بگیرد. ولی اینک به صورت روشن و واضح نخستین چالش ها را فراروی حمایت کنندگان خود به وجود آورده است. کسی نیست که این روزها بحران موجود در پاکستان و نیز بحران های حادتر احتمالی آینده در این کشور را که ناشی از حضور افراط گرایی در این سرزمین است، نادیده بگیرد.
در این میان دولت افغانستان از اعتراضات اخیر علیه دولت پاکستان حمایت کرده است. رییس جمهور غنی نخستین کسی است که در واکنش به اعتراضات اخیر واکنش نشان داده و از پشتون های پاکستان حمایت کرده است. شاید عده ای این حمایت را در وضعیت فعلی افغانستان به نفع افغانستان نداند و یا مداخله در امور داخلی کشوری بداند که سال ها است در تداوم بحران افغانستان نقش اصلی دارد. از این منظر ممکن است که حمایت افغانستان از اعتراضات علیه دولت پاکستان به ناامنی و گسترش جنگ در افغانستان کمک کند. ولی واقعیت این است که تظاهرات پشتون ها در این روزها در پاکستان یک نقطه عطف در خوداگاهی و بیداری آن ها به شمار می رود. متاسفانه سال ها است که تروریسم در حیات جمعی پشتون ها لانه کرده است. به گونه ای که هویت این قوم را در نزد بسیاری از اقوام و ملت های دیگر ملوث کرده است. در حالی که چنین برداشتی منصفانه نبوده و با واقعیت های موجود سازگاری ندارد.
اکنون که پشتون ها علیه یک اتهام بزرگ برخاسته اند و افراطیت را مردود می شمارند، باید از آن حمایت کرد. تا کنون چنین حرکت جمعی و مدنی علیه افراط گرایی از سوی پشتون های آن طرف خط دیورند و این سوی دیورند، شکل نگرفته بود. بنابراین این حرکت از دو جهت دارای اهمیت فوق العاده است. از یک سو کلیت پشتون ها وجود افراط گرایی را مردود می شمارند و علیه آن موضع گرفته اند. از سوی دیگر اهمیت اعتراضات اخیر در این است که در شعارهای معترضان به طور واضح بیان شده است که افراطیت و تروریسم بر آنان تحمیل شده است. مفهوم این شعار این است که دولت پاکستان با برساختن تروریسم در میان قوم پشتون و صدور ان از پاکستان به میان پشتون های این سوی خط دیورند، تروریسم را بر آنان تحمیل کرده است.
اعتراضات اخیر با توجه به دو نکته فوق، دولت پاکستان را در تنگنای شدید قرار می دهد. دولت افغانستان می تواند با استفاده از جو به وجود آمده در عرصه بین الملل علیه دولت پاکستان و اعتراضات اخیر در این کشور، پاکستان را در مخمصه شدید قرار دهد و این کشور را وادار به عدم حمایت از تروریسم کند.
بدون تردید نقش دولت های دیگر به خصوص ایالات متحده در این میان بسیار حیاتی خواهد بود. اگر افغانستان بتواند با توجه به استراتژی جدید ایالات متحده در جنوب آسیا و افغانستان و اعتراضات مردمی اخیر در پاکستان یک جبهه ضد تروریسم و علیه حامیان تروریسم شکل دهد، در آینده شاهد تحولات مثبتی در کشور خواهیم بود.