صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

پاکستان و افغانستان؛ تقابل یا همگرایی

-

دیروز بیجینگ، میزبانی نشست سه جانبه در سطح وزرای خارجۀ افغانستان، پاکستان و چین را به عهده داشت که در نتیجه هرسه کشور به یک سلسله توافق های مهم از جمله مبارزه مشترک با دهشت افگنی، بهبود روابط منطقه ای و کمک به افغانستان جهت رسیدن به صلح و بازسازی و تلاش برای بهتر شدن روابط میان کابل و اسلام آباد، دست یافتند. 
حال این توافق ها چه آثار عملی در پی خواهد داشت، سوالی است که پاسخ به آن بدون تحلیل تاریخی روابط پاکستان باکشورهای منطقه از جمله افغانستان ممکن نیست.
به لحاظ تاریخی و نیازمندی های سیاسی، امنیتی و اقتصادی، دو کشور افغانستان و پاکستان دارای خواست ها و منافع مشترک می باشد و هردو کشور برای رسیدن به منافع شان به کمک و حمایت یکدیگر نیاز دارند. ولی این روابط متأسفانه تا کنون مطابق نیازمندی های سیاسی و اقتصادی و الزامات مشترک تاریخی، به پیش نرفته است.
روابط افغانستان و پاکستان هیچگاه مستقل از پدیده های سیاسی و امنیتی منطقه ای مد نظر قرار نگرفته است و این روابط همواره دستخوش خصومت ها و رقابت های منفی قرار گرفته که هر دو کشور با یکی از همسایگان خود داشته است. از دید پالیسی سازان پاکستان، جغرافیای افغانستان را نمی توان مستقل و بدون در نظر داشت خصومت های دوامدار آن کشور با هند مورد ارزیابی قرار داد. افغانستان در سیاست پاکستان همگام و همراه با استراتژی آن کشور در باره هند در نظر گرفته می شود. در این ارزیابی از یک طرف تقویت روابط دوستانه میان افغانستان و هند در آینده به عنوان یک عامل تهدید کننده منافع پاکستان در منطقه شناخته می شود و از طرف دیگر در صورت وقوع جنگ میان کشورهای پاکستان و هند، پاکستان به شدت نیاز دارد تا از خاک افغانستان به عنوان یک عقبه استراتژیک در جنگ با هند استفاده کند. این دو مسأله به استراتژیست های پاکستان اجازه نمی دهد تا مناسبات آن کشور را با افغانستان در سایه روابط تنش آلود پاکستان با هند مورد بررسی و تحلیل قرار ندهند.
پاکستان در بستر بحران سیاسی و ژئو پولتیکی به وجود آمده و در متن بحران سیاسی و ژئوپولتیکی به حیاتش ادامه داده است. این کشور از زمان تأسیس (1947) تا کنون چندین جنگ خونین را پشت سر گذاشته است و همین بحران ها و جنگ ها سبب بی اعتمادی در روابط آن کشور با همسایگانش گردیده و این کشور وا داشته است تا در صدد تولید سلاح اتمی براید.
به این خاطر پاکستان همواره با همسایگانش با یک نوع بدگمانی توأم با سؤنیت برخورد می کند و ظرفیت اعتمادسازی در روابط خود با همسایگان را از دست داده است.
روابط افغانستان و پاکستان با توجه به پیچیدگی های مسایل منطقه ای، دارای زوایا و پیچ و تاب هایی است که درک آن در نگاه سطحی ممکن نیست. به این خاطر وقتی مقامات دولتی پاکستان می گویند که این کشور در ارتباط با صلح و مبارزه با تروریسم با افغانستان همکاری می کند و این کشور امنیت افغانستان را امنیت پاکستان و نا امنی در افغانستان را نا امنی پاکستان می داند، از سوی مقامات افغانستان و جامعه جهانی مورد استقبال قرار نمی گیرد.
به هرحال کشور چین هم به این دلیل که مناسبات تاریخی و استراتژیک با پاکستان دارد و هم به لحاظ این که این کشور یکی از کشورهای بزرگ نظامی و اقتصادی منطقه است، می تواند در تحولات مهم منطقه و بخصوص روابط پاکستان و افغانستان نقش سازنده بازی کند.
چین دارای قدرت و پتانسیل های بزرگ اقتصادی در منطقه است. این کشور می کوشد تا قدرت اقتصادیش را در منطقه توسعه بخشد. افغانستان و پاکستان به دلیل اهمیت ژئوپولتیکی خود، در سیاست اقتصادی چین جایگاه ویژه دارد. نقشه های چین بدون توافق و همکاری افغانستان و پاکستان، به نتیجه دلخواه نخواهد رسید؛ از اینرو منافع دراز مدت این کشور نیز ایجاب می کند تا در بهبود روابط میان افغانستان و پاکستان از یک سو و تأمین امنیت منطقه و نابودی هراس افگنان از سوی دیگر، تلاش کند.
چین می تواند در تغییر نگاه مقامات سیاسی و نظامی پاکستان نسبت به افغانستان کمک کند و استراتژی آن کشور را با واقعیت های جدید سیاسی و بین المللی درهم آمیزد. تغییر سیاست ها و رویکردهای پاکستان در مورد مسایل منطقه ای از جمله صلح، امنیت و ثبات افغانستان، زمینه های بهبود مناسبات منطقه ای بر محور منافع مشروع و مشترک فراهم آورد. این کشور نباید تمام سیاست ها و رویکردهای منطقه ای خود را تحت تأثیر خصومت هایش با کشور هند تنظیم کند. پاکستان باید اصول و ارزش های پذیرفته شده ی بین المللی را در روابط میان دولت ها رعایت کند.

دیدگاه شما