صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

توسعه شهری، مفهوم ناشناخته در افغانستان

-

دیروز چهارمین همایش "ملی شهری" با شعار "پیش به سوی شهرهای پایدار" در کابل برگزار شد. در روز نخست این همایش رییس جمهور و وزیر شهرسازی سخنرانی کرد. قرار است در این همایش وضعیت شهرسازی و ارئه خدمات شهری مورد بحث قرار گیرد.
بحث توسعه  شهری در افغانستان با توجه به تعریف و مصادق آن در دنیای امروز، هنوز بحث تازه و ناشناخته به حساب می آید. شهر یک مقوله بسیار پیچیده و درعین حال زنده و پویا است. ابعاد توسعه شهری با حوزه های مختلف دانش بشری در تعامل دوسویه قرار دارد. در افغانستان هنوز از طرح های سنتی توسعه شهری بهره گرفته می شود که با توجه به پیچیدگی و زوایای گوناگون شهر و نبود هماهنگی میان طرح ها و پروژه های مختلف، مشکلات زیادی را در زندگی شهری به وجود آورده است. 
شهرها در افغانستان به دلیل ضعف حاکمیت قانون، وجود فساد و نبود یک طرح و برنامه منظم شهری، به شکل بی رویه ساخته شده است. در ساخت و گسترش شهرها، آنچه تا هنوز خیلی اهمیت داشته جنبه های سود آوری آن بوده است. تأکید روی سود آوری های بیشتر، سبب رشد کمی شهرها گردیده و جنبه های کیفی آن به فراموشی سپرده شده است. غفلت از جنبه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی و نیز توقعات روانی شهروندان، از چالش های مهمی است که طرح ها و الگوهای معیوب و سنتی در افغانستان را ناکارآمد ساخته است. سیستم شهری به معنای واقعی کلمه هنوز در افغانستان به وجود نیامده است. چیزی که امروزه در کشور از آن به عنوان سیستم شهری یاد می شود با نظریه ها و الگوهای جدید توسعه شهری سازگاری ندارد.
مشکلات مهمی که امروز شهر نشینان کشور با آن مواجه اند بسیار گسترده و زیاد اند؛ اما در اینجا به چند مورد آن از باب نمونه اشاره می شود:
1-  قدیمی بودن سیستم شهری در افغانستان و تقلید نا آگاهانه و ناشیانه از الگوهای کشورهای دیگر در ساختمان سازی و تنظیم نقشه های شهری؛
2- کاستی های رویه های حاکم بر برنامه ریزی شهری؛
3- غیر پاسخگو بودن نظام حقوقی و به خصوص قوانین اراضی و ملکیت ها؛
4- نبود برنامه منظم برای ساخت و ساز مسکن و خانه های رهایشی مدرن که سبب بالا رفتن قیمت مسکن گردیده است.
5- مشکلات در ارائه خدمات شهری؛
در حال حاضر مردم پایتخت و سایر شهرهای افغانستان از نبود کانالیزاسیون شهری رنج می برند و از سیستم برق رسانی، آب رسانی، ساخت سرک ها و کوچه ها، جمع آوری زباله و سایر خدمات مهم و اساسی شهری به شدت شکایت دارند.
6- توسعه نامتوازن شهری؛
یکی از مهمترین شاخصهای توسعه شهری، توزیع عادلانه امکانات و ظرفیتهای توسعهای در شهر است. مشکل در این  بخش از یک طرف سبب بروز مشکلات اجتماعی و افزایش ناهنجاری ها و نارضایتی ها در بخش های توسعه نیافته شهر می گردد و از سوی دیگر روند توسعه  شهری را با کندی و سکتگی مواجه می سازد. 
درآمدهای شهری نیازمند این است که همه شهر از توسعه همسان در عرصه های مختلف برخوردار باشد؛ ناهمسانی در توسعه شهری سبب می شود که یک بخش از شهر فعالیت های اقتصادی داشته باشد و بخش های دیگر آن به دلیل نبود زیرساخت های توسعه غیر فعال و عقب مانده باقی بماند.
7- عدم توجه به ویژگی های فرهنگی جامعه؛
توسعه شهری و توسعه فرهنگی رابطه دوسویه دارند و همدیگر را تحت تأثیر قرار می دهند. همانطوری که پیشتر اشاره شد، بحث توسعه فرهنگی در برنامه ریزی های شهری کشور به کلی نادیده گرفته می شود.
در شهرسازی مدرن، توسعه فرهنگی و اجتماعی در برنامه های توسعه شهری با دقت تمام در نظر گرفته می شود. به همین دلیل خود مردم و یا نمایندگان آنها در تصمیم گیری ها و طرح های شهری مشارکت داده می شود و خواسته ها و تقاضاهای آنها در برنامه های توسعه شهری اعمال می گردد.
8- بی توجهی به حاشیه نشین ها و یا پیرامون شهرها؛
بالا بودن قیمت مسکن، نبود ساخت و ساز، تراکم جمعیت و مهاجرت روستاها به شهرها، سبب می شود که مردم فقیر و بی بضاعت در حاشیه شهرها و با امکانات حداقلی زندگی کند. این روند به مرور زمان به یک مشکل بزرگ برای دولت تبدیل می شود و مسأله خدمات رسانی و کنترل آلودگی محیط زیست را زیر سؤال می برد و در مسیر برنامه ریزی های شهری نیز مانع به وجود می آورد.
9- غصب ملکیت های دولتی از چالش دیگر در راه توسعه شهری در افغانستان به شمار می آید. امروز مقامات بلند پایه دولتی و زورمندان محلی، صدها هزار جریب زمین دولتی را غصب کرده است. غصب زمین بسیاری از پروژه های شهری را متوقف و غیر قابل اجرا ساخته است.
10-                  کمبود بودجه و امکانات برای توسعه شهری؛
انکشاف شهرها و رفع کاستی های ساخت و ساز شهری و ارائه خدمات به شهروندان، نیازمند بودجه و امکانات قابل توجه می باشد که متأسفانه افغانستان به دلیل وابستگی اقتصادی به کشورهای خارجی، نمی تواند پروژه های انکشاف شهری را آن طوری که لازم است به مرحله اجرا بگذارد.
بنابراین انتظار و توقع ما از حکومت بایستی با شرایط اجتماعی و بودجه و امکانات آن سازگاری داشته باشد. طرح برنامه های بلندپروازانه در شرایط فعلی شعاری و غیرعملی بوده و هیچ راهی را به سوی توسعه شهری باز نخواهد کرد.

دیدگاه شما