ديروز( 15 سنبله) از روز بين المللي سواد در کابل تجليل شد. تجليل از روز بين المللي سواد در افغانستان در حالي که حدود 65 فيصد مردم آن از نعمت سواد محروم مي باشند، يک امر ضروري دانسته مي شود؛ البته به شرطي که اين گونه مراسم مانند بسياري از مراسم هاي ديگر تشريفاتي نبوده و به يک نتيجه گيري و تصميم استراتژيک و راهبردي ختم شود.
بي سوادي يکي از دشواري هاي اساسي کشورهاي در حال توسعه و از آن جمله افغانستان به شمار مي آيد. سطح و ميزان سواد در جامعه ارتباط تنگاتنگ با پيشرفت، ترقي و توسعه فراگير جوامع دارد. به هر ميزاني که سطح و ميزان سواد در يک جامعه بالا باشد، به همان ميزان آن جامعه پيشرفته تر و مرفه تر نيز هست.
در جوامع توسعه يافته ميزان بي سوادي از 3 تا 4 درصد بالاتر نمي رود، در حالي که در کشورهاي در حال توسعه اين ميزان به بيش از 50 فيصد نيز مي رسد.
افغانستان متأسفانه از جمله کشورهايي است که از ميزان بالاي بي سوادي در کشور رنج مي برد. وقتي بالاتر از شصت در صد مردم حتا از سواد خواندن و نوشتن محروم باشند، سطح اميدواري به توسعه و ترقي کشور به همان ميزان کاهش مي يابد.
اگر افغانستان همواره از حاکميت دولت هاي فاسد، ضعيف و ناکارامد رنج برده است، اگر مردم افغانستان هميشه در مناسبات اجتماعي و سياسي خود با مشکل مواجه بوده است، اگر به لحاظ توسعه و رفاه اقتصادي، افغانستان از جمله فقيرترين کشورهاي جهان به شمار مي رود، علت اصلي آن در فقدان ظرفيت هاي علمي، تخصصي، مهارتي و مسلکي در افغانستان است.
در يک و نيم دهه گذشته ميلياردها دالر به افغانستان واريز شد، اما به دليل نبود ظرفيت هاي مسلکي و تخصصي اين کمک ها در چرخه فساد حيف و ميل شد.  افغانستان از جهات مختلف داراي پتانسيل هاي قوي و نيرومند و اميدوار کننده مي باشد که به دليل بي سوادي و تخصص ناکافي، اين پتانسيل ها به فعليت تبديل نشده است. افغانستان داراي منابع آبي بزرگ و ارزشمندي است که سالانه ميلياردها دالر مي تواند براي افغانستان عايد داشته باشد، اما ناکارايي حکومت ها سبب شده است که مردم  نتوانند از اين نعمت خدادادي بهره برده و کشور شان را به سوي انکشاف و توسعه اقتصادي سوق دهند. افغانستان داراي منابع سرشار زير زميني و رو زميني است که تا هنوز بلا استفاده باقي مانده است. بر اساس براوردهاي رسمي تنها ارزش معادن افغانستان به سه تريليون دالر بالغ مي شود. افغانستان در مرکز کشورهاي آسيايي واقع شده است و به همين دليل مي تواند به عنوان نقطه وصل کشورهاي آسيايي از شمال به جنوب و از شرق به غرب اين قاره، نقش ايفا کند. افغانستان ظرفيت هاي بي بديلي را براي توسعه زراعت، مالداري و باغداري دارد که مي تواند تجارت اين کشور را رونق ببخشد و بيلانس صادرات و واردات اين کشور متعادل سازد. اين پتانسيل ها و نيز ناتواني ها است که مي گويند، «مردم افغانستان با شکم گرسنه روي گنج خوابيده اند.»
ما تا هنوز کمترين استفاده را از ظرفيت هاي سرزميني خود نداشته ايم. منابع افغانستان در حالي بکر و دست نخورده با قي مانده است که کشور و مردم آن شديدا به آنها نياز دارند. امروز افغانستان توان تأمين بودجه عادي و انکشافي خود را ندارد و ما براي رفع ضرورت ها و نيازهاي اقتصادي خود به کمک هاي جامعه جهاني وابسته هستيم. نتيجه همه اين بي سروساماني ها، ضعف ها و ناتواني ها بر مي گردد به عدم تخصص و سواد لازم و کافي مردم افغانستان. متأسفانه حکومت هاي گذشته بجاي اين که در راستاي گسترش سواد و بالا بردن سطح تعليمات عمومي تلاش کنند، عامدانه بر بي سوادي مردم و يا حداقل بخش هاي از جامعه تأکيد کرده اند و فاجعه بي سوادي امروز در افغانستان تا حدي پيامدهاي سياست هاي خام و تبعيض آميز حکومت ها در ارتباط با مسأله سواد آموزي و تعليمات عمومي در جامعه مي باشد.
پايين بودن سطح سواد و تعليمات عمومي تاهنوز نتايج اسفباري در زمينه هاي گوناگون اداري، اجتماعي، اقتصادي، سياسي و حقوقي به بار آورده است. سياست هاي ناکارامد حکومت هاي گذشته در زمينه اي سواد آموزي سبب انتشار ناهماهنگ و نا متعادل سواد و تعليم درکشور گرديده است.
همانطوري که آقاي دانش معاون رييس جمهور در مراسم تجليل از روز سواد آموزي اشاره کرد، سواد آموزي، حق اوليه براي هر فرد بشري است و ضرورت هاي زندگي امروز جوامع بشري نشان مي دهد که برخورداري از سواد اولين شرط برقراري ارتباط و ورود به زندگي اجتماعي است.
سواد آموزي زير بناي صلح، توسعه، رفاه اجتماعي و عامل کاهش فقر مي باشد که بايد از سوي دولت مورد حمايت و توجه همه جانبه قرار بگيرد.
بالا بردن ميزان آگاهي و سطح دانش در جامعه، زمينه را براي فکر کردن اعضاي آن به مسائل توسعه و پيشرفت و به کار گيري دانش و مهارت هاي روز و همچنين ايجاد خلاقيت و ابتکار فراهم مي کند. بالا بردن سطح سواد عمومي بخصوص در عرصه هاي فني و تخنيکي سبب گسترش زمينه هاي کار و مانع مهاجرت بي رويه مردم از دهات به شهرها گرديده و سبب تقويت مشارکت سياسي مردم و ايجاد روحيه وحدت و همگرايي در ميان اعضاي جامعه مي گردد.
متأسفانه سواد آموزي با همه اهميتي که دارد تا هنوز از سوي دستگاههاي رسمي چندان مورد توجه قرار نگرفته و بودجه لازم در اين زمينه اختصاص داده نشده است. در حالي که سواد آموزي بايد مانند هر طرح کلان ملي ديگر از حمايت هاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي برخوردار باشد. اميدواريم که روزي شاهد محو بي سوادي در کشور باشيم. محو بي سوادي بدون شک به معناي محو خشونت، جنگ و نابردباري هاي اجتماعي در کشور نيز خواهد بود.