صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

شنبه ۱ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

کاهش منازعات منطقه ای با مدیریت درست آب

-

از نگاه سياسي و ژئوپليتيک مساله آب يکي از مهم ترين معضلات بين المللي در آينده خواهد بود. حتي گفته شده است که جنگ آينده نه بر سر منابعي چون نفت و انرژي هاي ديگر، بلکه بر سر آب خواهد بود. يکي از انديشمندان علم سياست، آب را نفت قرن بيست و يکم خوانده و اهميت آن را با نفت در قرن بيستم مقايسه کرده است.
منازعات آينده بر سر آب نيز به صورت محلي و کوچک خواهد بود. به اين معني که منازعات بر سر آب هاي سرزميني کشورهاي ساحلي صورت نمي گيرد. به دليل اين که حقوق و قواعد بين المللي اين موارد را به خوبي پيش بيني و تا حدودي حل کرده است. اما آب هاي مورد استفاده کشورها در محلات کوچک و مناطق محدود، سبب خواهد شد تا مناقشات و منازعات آينده در اين محور بيشتر شکل بگيرد. وقتي منازعات محلي و منطقه اي شکل مي گيرد بدون ترديد باعث مداخلات کشورهاي دورتر و سازمان هاي بزرگ بين المللي و تداوم بحران هاي منطقه اي خواهد شد.
يکي از مواردي که به نظر مي رسد همواره به عنوان يک فاکتور غير قابل مشاهده و پنهان در تداوم بحران افغانستان نقش داشته است، آب هاي افغانستان و رودهاي خروشاني است که به کشورهاي همسايه مي ريزد. زماني به اهميت موضوع پي خواهيم برد که بدانيم از افغانستان 11 رود خروشان به کشورهاي همسايه مي ريزد. برعکس از سرزمين هيچ همسايه اي به سوي افغانستان آب سرازير نمي گردد. تخمين زده شده است که ارزش آب هايي که سالانه از افغانستان به کشورهاي همسايه سرازير مي شود و به آن سوي مرزهاي افغانستان حيات مي بخشد، به 75ميليارد دالر آمريکايي يعني دو برابر درآمد نفتي ساليانه ايران مي رسد.  همچنين اين نکته نيز حايز اهميت است که در ميان کشورهاي خاورميانه و خاورنزديک هيچ کشوري به اندازه افغانستان دسترسي به منابع آبي پايدار را ندارد.
از طرف ديگر اکنون افغانستان نه در داخل کشور استفاده درست از اين آب ها مي برد و نه در بيرون از کشور در قبال آب هايي که به کشورهاي همسايه سرازير مي شود، چيزي به دست مي آورد.
با توجه به اهميت آب در مناسبات آينده بين المللي و با توجه به منابع عظيم آبي در افغانستان و با توجه به نابساماني موجود در کشور، بسياري از کشورهاي همسايه و منطقه بر سر تحصيل بي هزينه آن دندان تيز کرده اند. بدين ترتيب گمان مي رود  کشورهاي همسايه که اکنون بيش از هر زمان ديگر به طور پيدا و پنهان از تروريسم بين المللي و افراطي گري در افغانستان حمايت مي کنند و به تنش ها و منازعات در افغانستان دامن مي زنند، يکي از انگيزه هاي اصلي شان، استفاده بدون پرداخت بها از آب هاي افغانستان و زياده از حقابه خويش بر اساس معاهدات بين المللي هستند.
در اين روزها بيش از هر همسايه ديگر جدال لفظي بين افغانستان و همسايه غربي آن ايران بر سر مساله آب بالا گرفته است. اولين بار دو هفته پيش حسن روحاني رييس جمهور ايران از اعمار بندهاي آب در افغانستان انتقاد کرد و آن را با بحران محيط زيستي ايران ربط داد. او به طور آشکارا از بندهاي سلما، کجکي، کمال خان و بخش آباد نام برد و از اعمار آن ها ابراز نارضايتي کرد. در اين سو نيز رييس جمهور غني در يک محفلي تاکيد کرد که آب افغانستان آبروي افغانستان و سرمايه ملي ما است و ما تصميم داريم که آن را مديريت درست و قانونمند کنيم. رييس جمهور غني يک بار ديگر در کنفرانس خبري ديروز خود نيز بر اين مساله تاکيد کرد ولي هم چنين گفت که به معاهده هلمند پاي بند است و بر اساس آن عمل خواهد شد. رييس جمهور يادآور شد که ما 18ميليارد مکعب آب افغانستان را مديريت مي کنيم و مديريت آب هاي افغانستان باعث تضادهاي بين المللي نخواهد شد. بلکه سبب کاهش تضاد مي گردد.
به نظر مي رسد رييس جمهور و رهبري حکومت به نقطه مهمي در باره مساله آب هاي افغانستان و تاثير آن در مناسبات منطقه اي و بين المللي رسيده اند. سخنان رييس جمهور يک استراتژي بنيادي را پايه ريزي مي کند که تا کنون رهبري سياسي کشور در هيچ دوره اي به آن نينديشيده بود. متاسفانه در گذشته هاي دور و نزديک رهبران سياسي افغانستان يکي پس از ديگري در گرداب مشکلات و بحران هاي ناشي از سياست هاي بين المللي و منطقه اي غرق شده اند. افغانستان هيچوقت به اندازه امروز در مورد مساله آب و استراتژي آبي کشور ديدگاه روشن پيدا نکرده است.
واقعيت اين است که اگر افغانستان بتواند مشکلات و چالش هاي فراروي سياست هاي آبي جديد را کنار بزند و اين منبع بي پايان و خدادادي مردم افغانستان را به درستي مديريت کرده و آن را به عنوان يک سرمايه ملي و ارزشمند تبديل به کالاي تجاري کند، بسياري از مشکلات افغانستان و هم چنين بسياري از منازعات منطقه اي نيز حل خواهد شد. زيرا در آن صورت طمع کشورهاي همسايه نسبت به اين سرمايه ملي، فروکش خواهد کرد.

دیدگاه شما