صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

عربستان سعودی و تشدید تضاد استراتژیک در خاورمیانه

-

دونالد ترامپ رييس جمهوري ايالات متحده پس از احراز رياست جمهوري در اين کشور، اولين سفر خارجي خود را به عربستان سعودي انجام داد و اين روزها مهمان رياض است. او در حالي که پيش از انتخابات رياست جمهوري ايالات متحده سخناني بر ضد عربستان سعودي بر زبان رانده بود و اين کشور را خاستگاه اصلي تروريسم معرفي کرده بود. اما اکنون  به نظر مي رسد که روابط دو کشور پس از سفر ترامپ به عربستان بيش از گذشته گرم شده است. اگرچه اهداف زيادي براي اين سفر متصور است ولي همه اهداف کوچک و بزرگ ديگر تحت تاثير خريد سلاح توسط عربستان سعودي از ايالات متحده قرار گرفته است. در حالي که مبلغ مورد قرارداد دو کشور براي خريد سلاح در اين سفر 110 ميليارد دالر آمريکايي گزارش شده است اما کل مبلغ پردختي عربستان سعودي براي خريد سلاح از ايالات متحده در طي ده سال آينده به 460 ميليارد دالر خواهد رسيد. اين مبلغ بزرگ ترين رقمي است که تا کنون در يک قرارداد تسليحاتي در تاريخ جهان منعقد مي گردد. عربستان سعودي پيش از اين نيز يکي از کشورهايي به شمار مي رفت که در خاورميانه قوي ترين ارتش اين منطقه را داراست و بيشترين جنگ افزارها را در اختيار دارد. ولي مقدار سلاحي که در برابر مبلغ فوق در اختيار اين کشور قرار مي گيرد، احتمالا پس از آن اين کشور قوي ترين قدرت نظامي منطقه به لحاظ داشتن جنگ افزارهاي پيش رفته خواهد بود.
اما پرسش اساسي اين است که عربستان سعودي چرا خود را به ابزارهاي جنگي تسليح مي کند و چه تهديدي عليه اين کشور در آينده در منطقه خاورميانه وجود دارد؟
به نظر مي رسد که جنگ با حوثي هاي يمن، موجوديت اسراييل در خاورميانه و کشورهاي کوچک مخالف اقتدار سعودي در منطقه نمي تواند دلايل خوبي براي خريد اسلحه به اين پيمانه باشد. مهم ترين دليلي که براي اقدام بي سابقه عربستان مي تواند موجه جلوه کند، وجود تضاد استراتژيکي ميان سه قدرت مدعي در جهان اسلام است. به لحاظ کلاسيک و از اولين روزهاي شکل گيري عربستان سعودي به عنوان يک کشور مستقل، وجود دو قدرت غير قابل اعتماد و با اهداف و استراتژي هاي متفاوت همواره سران اين کشور را نگران کرده است؛ پان عثمانيسم ترکي و پان ايرانيسم آميخته با ايدئولوژي شيعي. اين تضاد استراتژيکي از زمان انقلاب ايران در سال 57 خورشيدي همواره رو به رشد بوده و خطوط گسل ميان اين سه قدرت منطقه اي هميشه فعال بوده است. هر سه کشور به عنوان قدرت هاي تاثيرگذار گاهي تلاش کرده اند که قدرت خود را فراتر از منطقه خاورميانه و به قلمرو جغرافيايي جهان اسلام بکشانند. اين گونه تلاش ها هميشه موجبات نگراني در نزد هرسه قدرت را فراهم کرده است. اکنون خريد اسلحه با اين حجم بزرگ و قابل توجه از سوي عربستان سعودي تنها مي تواند در راستاي هژمونيک سازي قدرت پان عربيسم از نوع عربستاني آن قلمداد شود. وگرنه جنگ با حوثي هاي يمن و ديگر مسايل نظامي موجود در خاورميانه نمي تواند دليل موجه براي خرج 280 ميليارد دالر در يک قرارداد باشد.

اين که اهداف ايالات متحده از فروش اسلحه به عربستان سعودي چيست، بحث ديگري است. ولي خريد اسلحه با حجم بسيار بالا در برابر يک مبلغ کلان از سوي عربستان سعودي، ضمن اين که دليل بر وخامت اوضاع درآينده است، خود مايه نگراني هاي امنيتي زيادي  را نيز فراهم خواهد کرد. ايران و ترکيه هردو به عنوان مدعيان قدرت هاي منطقه اي و رقباي عربستان، بخش عظيمي از بودجه خود را هر ساله براي تقويت بخش نظامي به مصرف مي رسانند. اما بدون شک پس از خريدن اين همه اسلحه از سوي عربستان سعودي هر دو کشور نيزبه فکر تجهيز و تسليح هرچه بيشتر خويش بر خواهند آمد. امري که مي تواند به يک رقابت تسليحاتي در منطقه دامن بزند و سايه هاي ترس و هراس را بيش از گذشته تيره تر سازد. در حالي که منطقه در سايه هراس از تروريسم و افراط گرايي قرار دارد و افراط گرايي به عنوان بزرگ ترين عامل تشنج و منازعه در منطقه به شمار مي رود، عامل ديگري نيز براي ترس و وحشت افزوده خواهد شد و آن تشديد بوي باروت در خاورميانه از سوي سه کشور رقيب است. بدين ترتيب تضاد استراتژيک در منطقه بيشتر خواهد شد و شکاف هاي منافع عميق تر خواهد گرديد.

دیدگاه شما