صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

رسانه‌های افغانستان و چالش‌های آزادی بیان

-

سوم ماه مي از سوي ملل متحد روز آزادي مطبوعات و آزادي بيان ناميده شده است. اين روز براي افغانستان از جهات مختلف داراي اهميت است. زيرا از يک سو در طي يکونيم دهه اخير که روندهاي دموکراتيک در حال شکل گرفتن بوده است، آزادي بيان و رشد رسانههاي آزاد به عنوان بزرگ ترين دستاورد به حساب ميآيد. به راستي که امروز اگر افغانستان چيزي براي گفتن داشته باشد، تنها در حوزه رشد رسانهها و آزادي بيان است. هم قوانين و مقررات مربوط به رسانهها و هم شرايط واقعي رسانه و تطبيق اين قوانين حداقل در منطقه و کشورهاي همجوار بي نظير است.
 از سوي ديگر اين روزها سخنان آقاي حکمتيار يک بار ديگر باعث شده است که نگرانيهايي در مورد آزادي بيان و آزادي رسانه به وجود آيد. اگرچه گفتههاي رهبر حزب اسلامي تنها بيانگر نوع تفکر و ديدگاه وي در باره آزادي بيان است و نمي تواند به عنوان يک چالش مهم تلقي شود. ولي نشان از چالشهايي دارد که هنوز فراروي رسانهها و آزادي بيان وجود دارند. چالشهايي که بسي مهم تر از تهديد رهبر حزب اسلامي به شمار ميروند. آقاي حکمتيار اولا در موقعيت قوه اجرايي قرار ندارد و ثانيا بر اساس توافقنامه صلح، ارزشهاي اساسي نهفته در قانون اساسي را پذيرفته است. مهمتر اينکه ديگر افغانستان، افغانستان دهههاي گذشته نيست. شرايط بسيار تفاوت کرده است و نهادهاي مدني و رسانههاي افغانستان به قدري رشد کرده اند که ديگر هيچ شخص و يا نهادي توانايي مواجهه با آنها را ندارد. به همين خاطر تهديد آقاي حکمتيار به پاي تهديدهاي واقعي که هنوز در برابر رسانهها قرار دارند، نميرسد.
 معناي اين سخن اين است که هنوز تا رسيدن به وضعيت مطلوب و برداشتن همه موانعي که در برابر رسانههاي افغانستان قرار دارد، راه طولاني در پيش است. از نگاه ما مهمترين چالشهايي که فراروي رسانهها و و آزادي بيان در افغانستان وجود دارد موارد زير است:
يک. مهمترين چالشي که فراروي رسانهها قرار دارد، ساختارهاي ذهني و فرهنگي موجود عليه رسانهها و آزادي بيان است. اين ساختارها تنها در ذهنيت گروههاي افراطي و زورمندان محلي وجود ندارد. بلکه در متن زندگي يکايک مردم افغانستان از يک فرد عادي گرفته تا يک مقام حکومتي وجود دارد. اکنون تمام کساني که در رسانهها به خصوص در رسانههاي صوتي و يا تصويري کار ميکنند از سوي خانواده و اقوام در مظان اتهام قرار دارند و با نگاه منفي بدانها نگريسته ميشود. بسياري از مشکلات براي خبرنگاران و رسانهها از همين نقطه ناشي مي شود.
دو. دومين چالش اساسي که افغانستان را در منطقه سرخ از نظر آزادي بيان قرار داده است، تهديدهايي هستند که از سوي گروههاي افراطي و زورمندان محلي متوجه خبرنگاران و رسانهها است. در سراسر افغانستان کساني که به نحوي با رسانهها کار ميکنند هر لحظه در معرض تهديد و مرگ قرار دارند.
 اين دو مورد به صورت خودکار باعث خودسانسوري در رسانهها ميشود.
سه. فساد، عدم تطبيق قوانين و فقدان آگاهيهاي لازم از سوي مامورين حکومت و مقامات حکومتي از ديگر چالشهاي آزادي بيان است. بسياري از مشکلاتي که بين رسانهها و حکومت به وجود ميآيد ناشي از عدم درک قوانين و نيز فقدان فرهنگ آزادي بيان و در نهايت ناشي از ترسي است که ماموران معمولا از افشاي فساد توسط رسانهها دارند. به خصوص در ولايات و محلات دوردست اين مشکل بيشتر وجود دارد. گاهي برخي از مشکلات شخصي و سياسي بين رسانهها و ماموران حکومت باعث تنشها ميان رسانه ها و حکومت ميگردد.
چهار. چالش مهم ديگر فقدان ظرفيت و مسلکي نبودن خبرنگاران و انجام فعاليتهاي غير حرفهاي است. عرصه رسانه بيش از هر عرصه ديگر نيازمند کار مسلکي و حرفهاي است. متاسفانه بايد اذعان داشت که اکثر کساني که در رسانهها مشغول کار هستند داراي تحصيلات و تجارب غير رسانهاي هستند. به خصوص اين مساله در ولايات و محلات دوردست بيشتر شايع است. بسياري از مشکلاتي که براي رسانه ها به وجود مي آيد به همين دليل است.
پنج. وابسته بودن رسانهها به اشخاص، جناحهاي سياسي و همچنين وابسته بودن برخي از رسانهها به کشورهاي خارجي از ديگر مشکلات و چالشهايي است که فراروي رسانههاي افغانستان قرار دارد. اين مشکل هم باعث تحريف واقعيتها و حقايق و همچنين باعث بدگماني و بي اعتمادي به آنها مي شود.

دیدگاه شما