گلبدين حکمتيار رهبر حزب اسلامي پس از امضاي توافقنامه صلح با حکومت براي نخستين بار ديروز در مرکز ولايت لغمان در ميان هواداران خود ظاهر شد و به طور مفصل در باره مسايل مختلف سخن گفت. حکمتيار همچنين براي اولين‌بار با چهره متفاوت و با لحن واقع‌بينانه سخن گفت و سخنانش برخلاف عادت هميشگي‌اش مشحون از تجربه و پيام‌هاي مسالمت‌جويانه بود. چهره حکمتيار و فحواي کلامش نشان از آن داشت که او پس از سال‌ها زندگي در مهاجرت، وضعيت تعقيب و گريز، پناه بردن به کوه و بيابان و شعارهاي ايدئولوژيک، به واقعيت‌ها و حقايق بزرگي دست يافته است. اکنون به نظر مي‌رسد که گذر زمان و واقعيت‌هاي زمانه درس‌هاي بزرگي براي آقاي حکمتيار داده است.  مخالفت با حضور خارجيان در افغانستان، شعارهاي انقلابي در مورد جهاد و شهادت، مخالفت با مظاهر و آموزه‌هاي تمدن جديد و حتي مخالفت با برخي از مواد قانون اساسي افغانستان از شاه بيت‌هاي سخنان حکمتيار بود. اما امروز از آن موارد در سخنراني اش خبري نبود. بلکه او از همکاري بدون قيد و شرط با حکومت خبر داد و بر قانونمندي و هم‌پذيري تاکيد کرد.
حکمتيار همان گونه که نشان داد خودش درس‌هاي بسياري آموخته است، براي ديگران از جمله هم‌قطاران مجاهد خود که سال‌ها پيش از او از کوه پايين شده و وارد روندهاي دموکراتيک گرديده‌اند و هم‌چنين براي گروه طالبان و ديگر شورشيان مسلح نيز پيام‌هاي واضح و درس‌هاي بسيار داشت.
او خطاب به کساني که در درون نظام هستند و هر روز بلواي امتياز خواهي و قدرت طلبي بر پا مي‌کنند گفت: شرکت سهامي ساختن قدرت راه حل نيست و بايد همگي تلاش کنيم که يک حکومت مرکزي قوي به وجود آوريم. او هم‌چنين از سلسله قيادت موروثي به تندي انتقاد کرد. اين بخش از سخنان او اشاره به برخي از رهبران مجاهدين داشت که در پي موروثي ساختن قدرت و خانوادگي کردن قيادت برآمده اند.
سخنان امروز حکمتيار به طور روشن چالشي در برابر همسنگران سابقش تلقي مي‌گردد. به نظر مي‌رسد حکمتيار با ويژگي‌هاي شخصيتي که دارد از اين پس يک سامانه چالشي در برابر ديگر رهبران جهادي ايجاد خواهد کرد. بسياري از کاستي‌ها و نقص‌هايي که در زندگي شخصي و سياسي رهبران جهادي وجود داشته است در زندگي حکمتيار وجود ندارد. مهم‌ترين نقدهايي که تا کنون بر رهبران مجاهدين وجود داشته است، معاملات پي در پي سياسي، زراندوزي‌هاي غير قانوني، به وجود آوردن نوعي اشرافيت جهادي در ميان فرزندان شان و بروز برخي ناهنجاري‌هاي اخلاقي در زندگي شخصي برخي از آن‌ها بوده است. اکنون حکمتيار علي رغم مشکلات ديگري که احتمالا در روزهاي حضورش در عرصه سياست و رقابت‌هاي سياسي دامنش را خواهد گرفت، از تمام کاستي‌هاي فوق مبرا است. او احتمالا از خالي‌گاه‌هاي موجود در زندگي ديگر رهبران جهادي استفاده کرده و آنان را به چالش خواهد کشيد.
اما مهم ترين درس‌هايي که حکمتيار براي طالبان و شورشيان مسلح داشت نيز جالب بود. او تاکيد کرد که جنگ طالبان عليه دولت و به خاک و خون کشيدن مردم بي دفاع نامشروع است و آن‌ها بايد از جهالت و غرور دست بکشند. او هم‌چنين به شورشيان مسلح گفت که بايد به انتخابات گردن نهيم و از کشتار کودکان، زنان و مردم بي‌دفاع در مراکز ديني و عبادي خودداري کنيم. مسايلي که طالبان و هم‌قطاران تروريست شان سال‌ها است مرتکب آن مي‌شوند. حکمتيار با توجه به نفوذي که در مناطقي از افغانستان دارد، امروز بسياري از زواياي تاريک انگيزه‌هاي شورشيان را هدف گرفته است. به نظر مي‌رسد مواردي را که سال‌ها ديگران مي‌گفتند، شورشيان نمي پذيرفتند ولي اين سخنان از زبان حکمتيار معناي ديگر و درس‌هاي متفاوتي به گروه‌هايي از شورشيان خواهد داد.
سخنان حکمتيار يک درس عمومي هم داشت و آن تاکيد بر هم‌پذيري و به زندگي برادروار در افغانستان به عنوان خانه مشترک تمام اقوام و کتله‌هاي سياسي بود. او هم‌چنين به همگان سفارش کرد که گذشته را فراموش کنيم و در زير يک چتر مشترک زندگي کنيم.