تعليم و تربيه اساس توسعه و پيشرفت در هر کشور به شمار مي آيد. ميزان توسعه و پيشرفت جوامع به گستره و سطح سواد افراد آنها سنجيده مي شود. يکي از اساسي ترين و مهمترين اصل در توسعه کشور تأمين نيروي انساني است. کشورهايي که داراي نيروي انساني متخصص و مسلکي بوده و اکثريت مردم آن از نعمت سواد بهره مند باشند، مسير توسعه در آن کشورها هموارتر و آسان تر دنبال مي شود.

افغانستان در گذشته کمتر به اين مهم توجه داشته است. از اينرو تا يک و نيم دهه قبل نزديک به هشتاد در صد مردم بي سواد بودند و سطح علمي با سوادان جامعه نيز بسيار پايين بود. يکي از دلايل عقب ماندگي افغانستان عدم توجه به تعليم و تربيه در اين کشور بوده است. تعصبات جاهلانه قومي و سمتي، رشد افراط گرايي و ترويج خرافات و اختلاط آموزه هاي ديني با فرهنگ قبيلوي، بي توجهي به مدنيت و رشد اقتصادي همه و همه پيامد ناميمون بي سوادي در افغانستان است.

در يک و نيم دهه گذشته اگرچه پيشرفت هاي چشمگيري در اين زمينه صورت گرفته است؛ ولي بازهم در کيفيت معارف توجه جدي صورت نگرفته است. سطح آموزش در مکاتب پايين و داراي کاستي هاي فراوان مي باشد و دانش آموزان به همين دليل از رشد مطلوب برخوردار نيستند.

نا امني و بيکاري افراد تحصيل کرده و فساد در دستگاه هاي دولتي و عدم توجه به بالا بردن سطح کيفي معارف سبب گرديده که ما امروز نه تنها در مکاتب که در دانشگاهها نيز با مشکل روبرو باشيم. چون افرادي که به تحصيلات عالي راه پيدا مي کنند، قدرت درک و فهم دروس دانشگاهي را ندارند و به اين خاطر ناچارند که براي گذراندن دوره تحصيل شان به ابزارهاي غير قانوني متوسل شوند که اين مسأله پديده هاي رشوه و فساد را در نهادهاي تعليمي و اکادميک کشور تقويت کرده است.

چالش ديگر فراروي تعليم و تربيه در افغانستان مسأله ناامني است. آمدن فصل بهار همه ساله با تشديد نگراني هاي امنيتي در افغانستان همراه مي باشد. درحالي که مردم تلاش مي کنند، سال نو تعليمي شان را باخوشي آغاز کنند و تمام دغدغه ها و تهديدها را به فراموشي بسپارند، اما واقعيت هاي تلخ نا امني و کشتار بيرحمانه هموطنان هرگونه دلخوشي را از شهروندان مي گيرد.

چالش مهم ديگر مشکلات عميق و بنيادين اقتصادي است. چالشي که خود داراي ابعاد و جنبه هاي گسترده و فراوان است. افغانستان از کشورهاي بسيار فقير جهان است که آمار بيکاري در آن بيداد مي کند. ميليون ها شهروند اين کشور در سراسر دنيا سرگردان است که هدف اصلي آنان تامين معيشت و برآوردن نيازهاي اقتصادي است. در بيش از سيزده سال گذشته نه تنها آمار بيکاري کاهش نيافته که حتي افزايش نيز داشته است. تعداد زيادي از مردم و حتا تحصيل کرده هاي که با هزار مصيبت درس هاي خود را به پايان رسانده اند، از بيکاري و فقر اقتصادي رنج مي برند. بسياري از خانواده ها حتا از تهيه ضروري ترين نياز هاي خود عاجز مي مانند. بسياري از خشونت ها، نابهنجاري هاي اجتماعي و جنايت هاي سازمان يافته و غير سازمان يافته از مشکلات اقتصادي و بيکاري مردم نشأت مي گيرد. سرپرستان خانواده ها اغلب در شرايط فعلي از تأمين مخارج مکتب فرزندان شان ناتوان اند و به دليل فقر و بيکاري مجبور مي شوند فرزندان شان را بجاي مکتب به کارخانه ها و کارگاه ها بفرستند.

تعليم و تربيه پيوند محکم با مسأله معيشت خانواده ها دارد. تا زماني که سطح زندگي مردم بهبود نيابد بسياري از اطفال و نوجوانان از ادامه آموزش و تحصيل باز مي مانند. بنابر اين دولت بايد همزمان مسايل امنيتي، فرهنگي و اقتصادي را در بهبود کمي و کيفي معارف مورد توجه قرار دهد و زمينه تعليم و تحصيل را براي همه شهروندان فراهم سازد.