شهروندان کشور در پی اقدام اخیر اداره ملی احصاییه و معلومات، این عمل را سیاسی می‌دانند و می‌گویند که از این طریق برخی از سران حکومت درصدد اکثریت و اقلیت سازی هستند.
رامش احمد نوید، شهروند کابل در واکنش به این اقدام اداره ملی احصاییه و معلومات گفت: «این پروژه سیاسی است و عده‌ای در تلاش هستند که اقوام را به خرده اقوام تجزیه کنند تا بتوانند به خواسته‌های خودشان برسند.»
او اضافه کرد، اگر این اقدام حکومت به ثمر برسد، به زودی سه قوم بزرگ تاجک، ازبک و هزاره به ده‌ها قوم تقسیم می‌شوند و قومی دیگر «اکثریت» می‌شود.
بهزاد حشمتی نیز گفت که این اقدام در پی آن اقدامی که می‌خواستند قوم پشتون را اکثریت نشان بدهند، صورت گرفته است که نوعی هویت ستیزی بود، انجام شده و اکنون می‌خواهند که اقوام افغانستان را به دسته‌های کوچک تقسیم بکنند که یک اقدام سیاسی است.
آقای حشمتی افزود که در پی این اهداف سیاسی نهفته است تا بتوانند از این طریق یک قوم را بزرگ و اکثریت جلوه دهند و قوم‌های دیگر را به دسته‌های کوچک تقسیم کنند.
اداره ملی احصاییه و معلومات روز شنبه 23 حوت با نشر اعلامیه گفت که «ادارهٔ‌ ملی احصائیه و معلومات بر اساس درخواست مکرر بزرگان اقوام و با در نظرداشت تفسیر بند سوم مادۀ (۴) قانون اساسی که ذریعهٔ قرار قضایی شماره (۲۷) مورخ ۱۳۹۶/۰۵/۳۱ توسط شورای عالی استره محکمه جمهوری اسلامی افغانستان صورت گرفته و چنین مشعر است: «تصریح اقوام چهارده گانه به مفهوم حصر نبوده و عبارت «سایر اقوام» شامل اقوام دیگر غیر از اقوام چهارده گانه نیز می‌گردد و درج آن در تذکرۀ تابعیت، مطابق احکام قانون ممانعت ندارد»، تصمیم اتخاذ کرد تا نام‌های اقوامی را که از طریق مراجع مختلف رسمی به این اداره مواصلت ورزیده، درج سیستم تذکرهٔ الکترونیکی کند.»
سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری اما در پی این تصمیم در پیامی نوشت که در سال 1396 در این رابطه به حکم رئیس جمهور کمیسیونی توظیف شد اما آن کمیسیون به نتیجه و تصمیم نهایی نرسید.
در این پیام امده است: «ما تنها در مورد قوم محترم «سادات» تصمیم گرفتیم که با حکم رسمی رئیس جمهور به عنوان هویت مستقل شناخته شود. برای سایر موارد نیز باید یک تحقیق مستقل علمی و تاریخی صورت بگیرد و بر اساس آن تصمیم گرفته شود وگرنه تصمیم‌های عجولانه هم حکومت را مورد پرسش قرار می‌دهد و هم در میان مردم ما تفرقه و بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند.»
آقای دانش همچنین گفته بود: «درست است که افغانستان کشور کثیرالقومی است و این تنوع از زیبایی‌های فرهنگی و اجتماعی کشور ما است و هر قومی هم حق دارد که با هویت خود به رسمیت شناخته شود، اما این هم درست نیست که شاخه‌ها و طوایف متعدد یک قوم و تبار، به عنوان اقوام مستقل و متعدد معرفی شوند.»
کارزار مخالفت در شبکه‌های اجتماعی
اقدام اداره ملی احصاییه باعث شده است که شماری زیاد از شهروندان کشور، کارزاری/ کمپاینی را در فضای مجازی –توییتر و فیسبوک- راه‌اندازی کنند و با اقدام اداره ملی احصاییه مخالفت کنند.
این کارزار با هشتگ «نه به اکثریت سازی جعلی» راه اندازی شده و کاربران اقدام اداره ملی احصاییه را «سیاسی»، «نفاق‌افگنانه» و «بی‌تدبیرانه» خوانده‌اند. این هشتگ در فضای شبکه توییتر «ترند» نیز شده است.
عصمت قانی در توییتی به زبان پشتو نوشته است: «همین بس که پشتون غلجایی و دورانی است، صافی و شینواری، اندر و سلیمان‌خیل، احمدزی و پوپلزی است. تاجیک‌ها را قبیله نکنید، ازبک‌ها را به شاخه تقسیم نکنید، هزاره‌ها را قبیله و شاخه نکنید.»
آقای قانی در توییتر خود نوشته است که این ملت نیازمند وحدت ملی است، آن را تقسیم نکنید.
کاربری با نام احمدی در توییترش نوشته است: «افغانستان کشوریست با تنوع قومی زیاد اما اینکه گروهی با دست کاری قانون سعی در ثبت برتری خود دارد را هیچکدام از شهروندان کشور قبول نمی‌کند.»
کاربری دیگر نیز نوشته است که من در شیخ‌علی زندگی می‌کنم اما هزاره‌ هستم. چرا می‌خواهید ما را تکه و پارچه کنید؟
در فضای مجازی فیسبوک و توییتر کمتر کاربری از این اداره ملی احصاییه استقبال کرده است. اکثر کاربران این اقدام را نکوهش کرده‌اند.
واکنش سیاسیون
در کار شهروندان و کاربران شبکه‌های اجتماعی شماری از شخصیت‌های سیاسی کشور نیز به این اقدام واکنش نشان دادند و آن را را «حماقت» دانستند.
رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی کشور در توییترش نوشته است: «سیاست افتراق بين اقوام در این شرایط حساس که کشور بيشتر از هر زمان ديگر نیاز به متحد شدن دارد، حماقت و آب ريختن به آسياب دشمن است.»
عطامحمد نور، رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی افغانستان نیز گفته که هر‌ از گاهی برخی نهادهای حکومتی با رفتارهای ناموجه و‌ ناسنجیده به اعمالی متوسل می‌شوند که پیامدهای آن به هیچ صورت به نفع مردم و کشور نیست که بیشتر در مخالفت با روحیه هم‌زیستی واحد ما قرار دارد.
آقای نور نوشته است اقدام اخیر اداره‌ی احصائیه و ‌معلومات مبنی بر تقسیم برخی اقوام کشور به نام محلات و مناطق، تلاش نفاق افگنانه، خلاف روحیه‌ی ملی، مغرضانه و بدور از عقلانیت و خردورزی است.
او گفته که این اداره‌ی حکومتی هنوز به این امر مهم واقف نشده است که میان قوم و نام محل سکونت یک‌تبار تفاوت فاحشی وجود دارد و به هیچ صورت باشنده‌ی محلی را نمی‌تواند به نام همان محله در ردیف قوم حساب کند.
آقای نور هشدار داده که متلاشی کردن برخی اقوام این کشور به هویت‌های قومی محلی، نه تنها وجاهت قانونی ندارد که بنای آن حرکت بسوی پارچه شدن و تنش‌های بیشتر محسوب می‌شود. سرزمین ما در این شرایط حساس تاریخی بیش از هر زمان دیگر به هم‌سویی، وحدت و یک‌پارچگی نیاز دارد. هرگونه تلاش در جهت متفرق کردن‌ مردم، دشمنی با وحدت ملی در این سرزمین است.
صلاح الدین ربانی رئیس حزب جمعیت اسلامی افغانستان نیز واکنش نشان داده و گفته که «متأسفانه اخیرا مقامات احصائیه مرکزی افغانستان، در یک برنامه طرح ریزی شده، به تقسیم اقوام افغانستان به سطح قریه و ولسوالی پرداخته اند. این برنامه ادامه‌ی تحرکاتی است که از چندی بدینسو برای تضعیف نظام، دامن زدن به اختلافات قومی و صدمه زدن به یک افغانستان متحد توسط یک حلقه خاص روی دست گرفته شده است.»
او علاوه کرده است؛ توصیه ما برای این حلقه کوچک این است که بیشتر از این با عزت مردم افغانستان بازی نکنید و دست از این بازی‌های غلط بردارید.
میررحمان رحمانی رئیس مجلس نمایندگان کشور نیز این اقدام اداره ملی احصائیه و معلومات را بی‌حرمتی به مردم و بازی با سرنوشت مردم افغانستان توصیف کرده است. وی نیز با نشر اعلامیه‌ای در صفحه فسبوکش گفته است: «این برنامه جز از هم‌پاشی مردم افغانستان که از قبل تعیین شده به‌نظر می‌آید، به‌عوض بسیج و همسبتگی مردم و وحدت جامعه‌ افغانستانی، به تقسیم اقوام کشور به‌سطح قریه و ولسوالی پرداخته‌است. اعمال این برنامه‌های ناپسند که به‌هدف راه‌ اندازی نفاق و تفرقه در کشور است، هویت و برنامه‌های مأموریتی طراحان این برنامه را بیش از پیش فاش کرده‌است.»
درج قوم، تلاشی برای امتیازگیری سیاسی
در کنار مخالفت شماری زیاد از شهروندان و سیاسیون کشور، اما شماری از شهروندان کشور در کابل در هوتل پنج ستاره کابل سرینا گردهم آمدند و از اقدام اداره ملی احصاییه و رئیس جمهور سپاسگزاری کردند.
آنان می‌گویند که در سالیان گذشته تمامی سمت‌های بلند رتبه دولتی به اقوام دیگر داده شد و اقلیت‌ها از این سمت‌ها بهره‌ای نبرده‌اند؛ ما با درج قوم خود خواستار مشارکت در نظام هستیم.
احمدشکیب فهیم، رئیس شورای اقلیت‌های افغانستان گفت که ما قربانی می‌دهیم اما امتیازی نمی‌گیریم. وقتی که قوم ما درج شود، باید امتیاز سیاسی هم بگیریم.